طی دو ماه اخیر متولی ساخت‌وساز مسکن در کشور روی رونمایی از «طرح ملی مسکن» تمرکز کرده و عالی‌ترین مقام وزارت راه‌وشهرسازی و مدیران ذی‌ربط واکنشی به آن نشان نداده بودند. محمد اسلامی وزیر راه‌وشهرسازی پیش از این در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه مدتی پیش صحبت‌هایی در مورد ساخت واحدهای مسکونی کوچک برای مسکن‌اولی‌ها در بافت فرسوده شهر تهران مطرح شده بود، گفته بود: هیچ برنامه‌ای برای ساخت واحدهای مسکونی ۳۰ و ۴۰ متری در وزارت راه‌وشهرسازی وجود ندارد و از چنین ایده‌ای نیز حمایت نمی‌کنیم.
کارشناسان نیاز کشور به ساخت مسکن جدید را سالانه یک میلیون واحد اعلام می‌کنند اما در خوش‌بینانه‌ترین حالت کمتر از ۳۰۰ تا ۳۷۰ هزار واحد مسکونی در سال ساخته می‌شود. در سوی دیگر بسیاری مشکل اصلی بازار مسکن را کمبود خانه نمی‌دانند بلکه عرضه ناهمگن را دلیل عقب افتادن بازار از تقاضا عنوان می‌کنند. این دسته از ناظران بازار مسکن با استناد به آمار نفوس و مسکن سال ۹۵ که در آن تعداد خانه‌های خالی بیش از دو میلیون واحد عنوان شده، علت اصلی صاحب‌خانه نشدن متقاضیان را «کمبود عرضه مناسب» عنوان می‌کنند. در سال‌های گذشته کوچک شدن سبد معیشتی افراد، گرایش سمت تقاضا به واحدهای کوچک‌متراژ را افزایش داده است. در حالی که تا سال گذشته با ۳۰۰ میلیون تومان بودجه امکان خرید یک واحد ۶۰ متری در تهران وجود داشت حالا با دوبرابر شدن قیمت خانه، قدرت خرید همین مقدار دارایی به ۲۳ مترمربع تقلیل پیدا کرده است.
یکی از پاسخ‌های سیاستگذار به این وضعیت بحرانی طرح ارائه «خانه‌های ۳۰ متری» است؛ طرحی که ظاهرا از سوی شهردار تهران پیشنهاد شده است. چندی پیش علی ربیعی سخنگوی دولت در یک نشست خبری در پاسخ به پرسشی درباره واحدهای ۳۰ متری گفت: «ساخت خانه‌های ۳۰ متری پیشنهاد پیروز حناچی شهردار تهران بود که براساس آن وزارت کشور مکلف شد در شهرهای بزرگ و کلانشهرها با شهرداری‌ها مذاکراتی انجام دهد که شهرداری‌ها ساخت واحدهای کوچک‌متراژ را برای زندگی چند ساله برخی خانوارها برنامه‌ریزی کنند.»
در همین حال معاون شهرسازی شهرداری تهران از عدم تدوین ضوابط مورد نیاز برای اجرای این طرح خبر داده بود. با وجود اینکه جزئیات بیشتری از این طرح منتشر نشده کارشناسان اجرای چنین طرحی را به باد انتقاد گرفته‌اند.
پیش از این عباس فرهادیه، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و اقتصاد مسکن وزارت راه‌وشهرسازی گفته بود: این خانه‌ها را هم برای اجاره‌نشینی خانوارهای مشمول و هم برای فروش به آنها واگذار می‌کنیم. فرهادیه با بیان اینکه زندگی در واحدهای کوچک‌متراژ منجر به کاهش کیفیت زندگی می‌شود، گفته است: خانه‌های ۳۰ تا ۴۰ متری شرایط آرامش گرفتن خانواده‌ها را ندارند اما می‌توانند به مامنی موقتی برای آغاز زندگی زوج‌های جوان تبدیل شوند.
حالا خبرگزاری ایسنا در گزارشی اعلام کرده ساخت آپارتمان‌های ۲۵ تا ۴۰ متری که اواخر سال گذشته مطرح شده و اخیرا شهرداری و وزارت کشور روی آن توافق کرده‌اند مورد تایید نمایندگان مجلس قرار گرفته و به اجرا نزدیک شده است. اواخر آذر سال گذشته بود که معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران از طرح ساخت خانه‌های ۲۵ تا ۴۰ متری خبر داد و گفت احداث این نوع واحدها نه یک انتخاب بلکه ضرورت است. این طرح که سر و صدای زیادی به پا کرد و موافقان و مخالفانی داشت، اخیرا طبق یک تفاهمنامه به تایید شهرداری تهران و وزارت کشور رسیده که بر اساس آن در پایتخت واحدهای کوچک تولید خواهد شد. پاسخگویی به بخش مهمی از نیاز بازار مسکن، افزایش عرضه و کاهش تقاضا از جمله فواید این طرح عنوان می‌شود هرچند مخالفانی نیز حتی در مدیریت شهری دارد که معتقدند نباید الگوی مصرف را به زندگی در این نوع واحدها عادت دهیم.
مطابق طرح تفصیلی حداقل متراژ واحدهای مسکونی در شهر تهران ۳۵ متر است که بر اساس پیشنهاد ساخت خانه‌های ۲۵ متری، این میزان باید به ۲۵ متر کاهش پیدا کند. توافق اخیر شهرداری با وزارت کشور نشان می‌دهد کمیسیون ماده ۵ مخالفتی با این کاهش متراژ ندارد.
اواخر سال گذشته نیز شهرداری اعلام کرد برای احداث مسکن استیجاری آماده همکاری با دولت است. در این زمینه ساخت واحدهای کوچک یا کپسولی می‌تواند به طرح مسکن استیجاری اختصاص پیدا کند.
دیروز نیز یک عضو کمیسیون عمران مجلس درباره طرح احداث خانه‌های ۲۵ تا ۴۰ متری گفت: در شرایط کنونی با توجه به بازار مسکن و مشکل کمبود عرضه در این حوزه، تولید مسکن از هر طریقی مثبت است زیرا این مساله، عرضه و تقاضا در بازار مسکن را به تعادل می‌رساند و در نهایت موجب کاهش قیمت مسکن می‌شود.
صدیف بدری افزود: تولید مسکن ۲۵ تا ۴۰ متری می‌تواند در بهبود وضعیت بازار مسکن اثرگذار باشد. البته برخی کارشناسان اعلام می‌کنند که اجرای آن تبعاتی را برای جامعه از جمله تجردگرایی به همراه دارد اما خوشبختانه تمام این موارد در طرح یادشده دیده شده است.
بدری گفت: بر اساس برنامه‌ریزی صورت گرفته قرار است واحدهای کوچک به زوج‌های جوان داده شود. همچنین این خانه‌ها به افراد مجرد عرضه نخواهد شد.
این نماینده مردم در مجلس یازدهم ادامه داد: بسیاری از جوانان برای آغاز زندگی مشترک و ازدواج به دلیل پایین بودن قدرت مالی به مسکن‌های کوچک نیازمند هستند و پس از گذشت چندین سال از زندگی متراژ مسکن خود را افزایش می‌دهند بنابراین این مسکن‌ها می‌تواند نقطه آغازین برای زندگی افراد باشد.