اقتصادبازار: زاینده رود، قلب تپنده اصفهان و پر آب ترین رودخانه فلات مرکزی ایران، روزگاری نه چندان دور نقش مهمی در تامین آب آشامیدنی، صنعت و کشاورزی مناطق مرکزی ایران داشت اما در اواخر دهه 13۷۰ جريان زيبا و حيات بخش زاينده رود که مايه حيات را از ستيغ کوه هاي بختياري به تالاب گاوخوني در شرقي ترين نقطه اصفهان مي برد به ناگاه پس از هزاران سال در نيمه راه، از حرکت بازماند و موجب تعجب همگان شد.
شاید کمتر کسی فکر می کرد رودی که همه را سیراب می کند امروز بیش از همه تشنه آب شود حتی در برهه ای از زمان توان تامین آب شرب مردمش را از دست دهد و این بحران همه را به تکاپو انداخت تا برای آن تصمیمات مختلفی بگیرند.
طی دو سال گذشته با فشارهای صورت گرفته از سوی مردم و نهادهای و NGOهای محیطی زیستی، مدیران و نمایندگان استان اصفهان و به دنبال آن تلاش وزارت نیرو برای احیای رودخانه زاینده رود، تصمیمات مختلفی گرفته شد و با تلاش استاندار اصفهان در دی ماه 92 نیز مصوبه 9 ماده احیای حوضه زاینده رود به تصویب رسید. حتی در بهمن سال گذشته نیز روحانی رئیس جمهور کشورمان در سفرش به اصفهان گفت زاینده رود تنها مظهر تمدن اصفهانی ها نیست و از آن سراسر ملت ایران است و ما در این دولت برای آن تلاش می‌کنیم و به وزیر نیرو و استاندار اصفهان دستور داد اگر زاینده رود آبش به اندازه کافی نباشد زاینده رود نباید خشک شود. اما از میان تمام برنامه ها و وعده ها تنها عایدی که برای زاینده رود به همراه داشته، آن را به رودخانه ای فصلی تبدیل کرده و هر از چندگاهی به بهانه تحویل آب به کشاورزان برای کشت، شاهد جریان آب در زاینده رود هستیم.
متاسفانه خشک شدن شاهرگ حیاتی اصفهان طی چند سال گذشته علاوه بر تاثیر روانی منفی بر مردم موجب مشکلات بسیاری برای کشاورزان این شهر به خصوص در منطقه شرق اصفهان شده و با وجودی که براساس طومار شیخ بهایی آنها دارای حق آبه زاینده رود هستند اما طی سه سال گذشته تنها موفق به یک نوبت کشت آن هم با شرایط ویژه و خاص در هر سال شده اند.
سال گذشته با رایزنی بسیار کشاورزان و مسئولان استان اصفهان، وزارت نیرو و در راس آن چیت چیان دستور داد تا کشاورزان شرق اصفهان با تحویل حجم مشخصی از آب کشت پاییزه داشته باشند و براین اساس برای کشت آنها، آب در سه نوبت آبان و اسفند 93 و فروردین 94 به مدت کوتاهی از سد زاینده رود رها شد حتی بعد از کشت با رایزنی های صورت گرفته حجم محدودی آب برای حیات زاینده رود در نظر گرفته شد و تا اواسط مرداد امسال زاینده رود در شهر اصفهان جاری بود اما ناگهان رودخانه دوباره رو به خشکی رفت و اصفهانی ها شاهد مرگ هزاران شدند که مسئولان آب منطقه ای اصفهان دلیل قطع کامل جریان آب را نگرانی کشاورزان نسبت به تامین آب کشت پاییزه خود با توجه به ذخیره سد زاینده رود در سال جاری اعلام کردند.
حال اکنون موعد کشاورزی فرا رسیده و به گفته معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای مطابق تصمیم کمیته پنج نفره برای کشاورزان شرق اصفهان، قرار است از 15 آبان ماه، آب به مدت 28 روز در زاینده رود جاری شود این درحالیست که فرماندار اصفهان می گوید: در مرحله نخست، آب زاینده‌رود به‌ گونه‌ای رهاسازی می‌شود که روز 15 آبان، سد آبشار آبگیری شود.
علی بصیرپور اضافه می کند: مطابق تصمیم کمیته پنج نفره شهرستان اصفهان قرار است 32 متر مکعب آب در ثانیه برای کشت پاییزه کشارزان شرق اصفهان توزیع شود. وی با اشاره به اینکه میزان آب توزیعی برای کشاورزان شرق اصفهان تقریبا همانند سال گذشته است، می گوید: درحال حاضر ذخیره سد زاینده رود 400 میلیون متر مکعب است. وی در خصوص برنامه کلی وزارت نیرو برای حوضه آبريز زاینده رود در سال جاری، می گوید: در جلسه وزارت نیرو نیز برنامه ریزی تحویل آب امسال برای اصفهان انجام و در این جلسه برنامه مقدماتی در خصوص وضعیت زاینده رود تهیه شده که در این هفته در شورای هماهنگی حوضه زاینده رود با حضور معاون ریاست جمهوری به تصویب نهایی می رسد.
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای اصفهان با تاکید بر اینکه امسال نیز همانند سال گذشته میزان مشخصي از آب برای جریان آب زاینده رود تا اوایل تابستان در نظر گرفته شده است، ابراز امیدواری می کند با این میزان آب رودخانه را تا حدود 9 ماه زنده نگه داریم.
اما رئیس انجمن حمایت از کشاورزان شهرستان اصفهان می گوید: طبق مصوبه قبلی شورای عالی آب قرار است 400 میلیون متر مکعب آب از سد زاینده رود برای شرق اصفهان آن جاری می شود که این میزان مورد اعتراض کشاورزان است.
به گفته حسین محمدرضایی، کشاورزان معتقدند این میزان آب باید از سد آبشار و نه از سد زاینده رود محاسبه شود چرا که تجربه سال گذشته نشان داده حدود 50 درصد آب در مسیر زاینده رود پرت می رود. وی می گوید: طول رودخانه از سد زاینده رود تا سد آبشار 211 کیلومتر است که تا رسیدن آب به شرق اصفهان علاوه بر نفوذ آب در سفره های زیرزمینی، شاهد برداشت های غیرمجاز از زاینده رود در طول این مسیر هستیم.
از سوی دیگر فرماندار اصفهان با تأکید بر آسیب‌شناسی توزیع آب کشاورزی در سال گذشته به منظور رفع مشکلات گذشته و همچنین برنامه‌ریزی مطلوب برای توزیع عادلانه آب و بهره‌برداری حداکثری از آب رها شده، می گوید: شرکت آب منطقه‌ای، شرکت میرآب و نظام صنفی کشاورزی شهرستان با همکاری و تعامل مضاعف و حمایت از حاکمیت توزیع، رضایت کشاورزان و حقابه‌داران را از نحوه توزیع و مدیریت آب رها شده به‌ طور عادلانه فراهم کنند.
به گفته فضل الله کفیل شرکت میرآب باید با مدیریت شفاف و ورود قوی در عرصه توزیع و مدیریت آب و همراهی نظام صنفی کشاورزی، با هرگونه تخلفات و برداشت‌های غیرمجاز و همچنین دخالت افراد غیرمسئول و اقدامات غیرقانونی برخورد و در صورت ضرورت از ظرفیت انتظامی و قضائی در این حوزه استفاده کنند.
با این وجود مسئولان جهادکشاورزی استان اصفهان پیش بینی کرده اند که برای کشت پاییزه امسال حدود 40 هزار هکتار از اراضی کشاورزی با استفاده از آب زاینده رود در سطح استان اصفهان زیر کشت غله برود. مطابق برنامه ریزی های صورت گرفته در سال زراعی جدید 62 هزار هکتار گندم آبی و 17 هزار هکتار گندم دیم در استان اصفهان زیر کشت می رود همچنین علاوه بر این در سال جاری 51 هزار هکتار جو آبی و 8 هزار و 500 هکتار جو دیم زیر کشت خواهد رفت و پیش‌بینی می‌شود امسال 214 هزار تن جو در استان تولید شود علاوه بر این کشت پاییزه چغندرقند برای دومین سال در استان با هدف بهره وری بهتر از آب و توسعه کشت نشایی این محصول انجام می شود؛ کاشت کلزا نیز به عنوان محصولی مناسب در تناوب غلات، در شهرستان های سردسیر و معتدل استان برای بهبود وضعیت حاصلخیزی خاک و تامین بخشی از نیاز روغن کشور مدنظر قرار گرفته است.
به گفته معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان برای کشت پاییزه امسال، تأمین 40 درصد نیاز بذری استان از بذرهای گواهی‌شده تحت نظارت موسسه ثبت و گواهی بذر از 12 رقم گندم برای کشت در مناطق سرد، گرم و معتدل استان در اختیار مدیریت‌های جهاد کشاورزی شهرستان‌ها برای توزیع قرار داده می شود.
اصغر محسن زاده کرمانی می افزاید: تأمین حداقل 20 درصد نیاز بذر جو استان از بذرهای گواهی‌شده جو از 5 رقم در مجموع 7 هزار و 800 تن بذر گواهی‌شده گندم و جو در قالب 17 رقم امسال برای کشت پاییزه در اختیار کشاورزان استان قرار خواهد گرفت./
ریحانه سجادی