[سجاد خداکرمی] این روزها در گرماگرم همه‌گیر شدن بیماری «کووید ١٩» در کشور و نیاز جدی شهروندان و به‌خصوص کادر درمان به ملزومات پیشگیری از این بیماری، وضع کمبود جدی ماسک و در پی آن قیمت نجومی این محصول بهداشتی در بازار سیاه بحث داغی است که هر روز نه‌تنها وزارت صمت و وزارت بهداشت بلکه بسیاری دیگر را نیز به کنش و واکنش واداشته است. کنشها و واکنش‌هایی که پس از ادامه‌دار‌شدن اظهارات مقام‌های وزارت صمت مبنی بر تولید میلیون‌ها ماسک در کشور، روز گذشته منتهی به نامه تند وزیر بهداشت به وزیر صمت شد.
از نگران نباشیدها
ششم اسفند بود که وزیر صمت از ظرفیت تولید بیش از ٢میلیون ماسک به صورت روزانه درکشور خبر داد و گفت: «در تولید ماسک بهداشتی هم واحدهای عمده تولیدکننده که بیش از ١٣ واحد هستند، برخی هم‌اکنون به‌طور شبانه‌روزی فعال هستند و بقیه نیز با تأمین مواد اولیه مورد نیاز به صورت ٢٤ساعته به تولید مشغول می‌شوند.» پس از آن و در همان روز بود که حسن روحانی، رئیس‌جمهوری در جلسه هیأت دولت در جلسه ستاد ملی مبارزه با کرونا، گفت: «وزارت صمت درخصوص تولید ماسک و ملزومات پزشکی و بهداشتی اطمینان داده است.»
با این‌همه اما مشکل تامین، توزیع و سهولت دسترسی به ماسک با قیمت مصوب نه‌تنها مرتفع نشد بلکه روز به روز بازار سیاه این محصول داغ‌تر از پیش شد و تهیه ماسک برای شهروندان و کادر درمان سخت‌تر از پیش شد، تا آنجا که ابتدای هفته وزیر بهداشت در نامه‌ای گلایه‌آمیز خطاب به رئیس‌جمهوری ضمن درخواست همکاری همه دستگاه‌ها با این وزارتخانه در مقابله با ویروس کرونا در کشور، از برخی اقدامات ناپسند و سوداگرانه برخی افراد متخلف و سودجو در احتکار ماسک مورد نیاز مردم در انبارها گلایه کرده و خواستار برخورد قاطع و سریع با این‌گونه اقدامات شد.در پی این نامه، روز یکشنبه علیرضا معزی، معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر ریاست‌جمهوری در شبکه اجتماعی توییتر نوشت: «پیرو نامه وزیر بهداشت درباره احتکار ماسک، رئیس‌جمهوری روحانی وزارت اطلاعات را مأمور رسیدگی سریع به موضوع احتکار اقلام بهداشتی کرد.»
همچنین محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهوری نیز در همان روز و بعد از جلسه هیأت دولت در این ارتباط گفت: «رئیس‌جمهوری نامه ارسالی از سوی وزیر بهداشت در مورد تخلفات صورت‌گرفته در مورد اقلام بهداشتی ازجمله ماسک و لباس مخصوص برای محافظت در مقابل کرونا را برای پیگیری به وزارت اطلاعات ارجاع کرده و دستور مؤکد دادند که این موضوع در اسرع‌وقت، پیگیری و متخلفان به دستگاه قضائی و افکار عمومی معرفی شوند.»او در پاسخ به سوالی درخصوص نامه وزیر بهداشت به رئیس‌جمهوری در مورد اقدام برخی سودجویان در احتکار ماسک در انبارها با توجه به نیاز ضروری مردم، تأکید کرد: «در جلسه روز یکشنبه دولت موضوع این نامه و موارد مطرح‌شده از سوی وزیر صنعت، معدن و تجارت و همچنین رفع کمبود این کالا در بازار و مقابله با سودجویان و متخلفان با هماهنگی قوه‌قضائیه، سازمان تعزیزات حکومتی، وزارت اطلاعات، وزارت صنعت، معدن و تجارت و سایر دستگاه‌های ذی‌ربط مورد بحث و بررسی قرار گرفت و رئیس‌جمهوری در جلسه هیأت دولت تأکید کرد که همه دستگاه‌ها موظف به همکاری با ستاد ملی مبارزه با کرونا هستند.»
تا نگرانی شدید و نامه شدیداللحن
ادامه این روند اما منتهی به آنجا شد که بالاخره روز دوشنبه سعید نمکی، وزیر بهداشت و رئیس ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا در همین ارتباط نامه‌ای تند به رضا رحمانی، وزیر صمت که او نیز عضو ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا و رئیس کمیته پشتیبانی و تدارکات این ستاد است، نوشت و در این نامه تولید روزانه چند‌میلیون ماسک که از جانب برخی مسئولان وزارت صمت و برخی تولیدکنندگان این محصول اعلام شده بود را عوام‌فریبی دانست و خطاب به رحمانی نوشت که تاکنون وزارت بهداشت تنها یک‌میلیون ماسک تحویل گرفته است.سعید نمکی، وزیر بهداشت در این نامه ضمن گلایه از کمبود ماسک در مراکز بهداشتی خطاب به وزیر صنعت اعلام کرد: «علیرغم جلسات مکرر همکاران اینجانب در آن وزارتخانه، متأسفانه هنوز مشکل ماسک پابرجاست و با اطلاعات واصله شبکه در هم‌تنیده احتکار ماسک در شرایطی که همکاران جان بر کف اینجانب زندگی‌شان را شبانه‌روز فدای مردم می‌کنند و مردم در خطر ابتلا به بیماری قرار دارند، محصولات خود را احتکار و با واسطه با قیمت ١٠برابری به دلالان معرفی می‌کنند.»او در ادامه این نامه افزود: «از هفته پیش تاکنون، طبق اظهارنظر مدیران وزارت بهداشت، حداکثر یک‌میلیون ماسک تحویل داده شده که با شعار فریبنده روزی چند‌میلیون تولید و متأسفانه انتقال این عوام‌فریبی به مردم، اینجانب و همکارانم به‌شدت مورد شماتت و تحت‌فشار قرار گرفته‌ایم. به نظر اینجانب این شیوه برخورد و پیگیری بروکراتیک مشکلی از مملکت حل نخواهد کرد و آبروی نظام و سلامتی مردم به‌شدت زیرِسوال خواهد رفت. لازم است مقامات امنیتی، قضائی و انتظامی کشور نه‌تنها در گرفتن تعدادی ماسک از انبارهای متفرقه بلکه با در دست‌گرفتن کارخانه‌های تولیدی و گذاردن مدیر دولتی مستقل سریعا این مشکل را حل کنند.»وزیر بهداشت همچنین در انتهای نامه خود خاطرنشان کرد: «بی‌تردید مدیریت شرایط پیچیده کنونی شیوه‌ای متفاوت می‌طلبد که در سازوکارهای موجود و جلسات بی‌حاصل دستاوردی نصیب کشور، مردم درمانده در بیماری و همکاران بی‌پناه اینجانب در بیمارستان‌های آلوده نخواهد شد.»
پسانامه و ادامه نگران‌نباشید‌ها
بعد از انتشار نامه وزیر بهداشت به وزیر صمت در صبح دوشنبه اما کنشها و واکنش‌ها به این موضوع نه با پاسخ رحمانی به نامه نمکی بلکه با سخنانی از جانب دو مقام مسئول در وزارت صنعت، معدن و تجارت یعنی قائم‌مقام وزیر صمت در امور بازرگانی و همچنین رئیس سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، در رابطه با موضوع ماسک و اقلام بهداشتی مورد نیاز شهروندان و کادر‌های درمان ادامه یافت. حسین مدرس خیابانی، قائم‌مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت ظهر روز دوشنبه تلاش کرد روند نگران نباشیدها را ادامه دهد و بدون اشاره به نامه وزیر بهداشت به وزیر صمت، از توافق با اتحادیه پوشاک برای آغاز تولید روزانه ۴.۵ تا ۵میلیون قطعه ماسک از سوی تولیدکننده داخلی خبر داد. او گفت: «بر اساس ابلاغیه و اختیاراتی که هیأت دولت به وزارت صنعت، معدن و تجارت ارایه داده، صادرات ماسک، دستکش، لباس‌گان، محصولات بهداشتی ازجمله آب ژاول، صابون، کاغذ تیشو، منسوجات نبافته و الکل ممنوع است، ضمن اینکه واردات الکل، ماسک و لباس‌گان به منظور رفع نیاز کشور با تعرفه صفر امکان‌پذیر خواهد بود. همچنین مقرر گردید تا واردکنندگان ماسک، الکل و لباس‌گان به اداره کل تجهیزات پزشکی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی معرفی شوند تا در چارچوب ضوابط فنی و قیمت تعیین‌شده، واردات صورت گیرد.»خیابانی افزود: «به موازات واردات ماسک و لباس‌گان، از تمامی توان تولیدی کشور در بخش صنوف تولیدی پوشاک استفاده خواهد شد که به همین منظور، با توافق صورت‌گرفته با اتحادیه پوشاک، از ظرفیت تولید ٤,٥ تا ٥میلیون قطعه ماسک در روز، از سوی صنوف تولیدی به صورت حداکثری استفاده خواهد شد. واحدهای تولیدی پوشاک از ظرفیت بسیار بالایی برای تأمین لباس‌گان و ماسک مورد نیاز کشور در شرایط کنونی برخوردار هستند که بر این اساس، با توافقات صورت‌گرفته قرار بر این است که تمامی امکانات و تسهیلات لازم برای تأمین پارچه مورد نیاز این واحدها بسیج شود؛ ضمن اینکه مقرر شده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، مشخصات فنی تولید ماسک و لباس‌گان و ابعاد آن را در اختیار صنوف قرار دهد تا تولید به شکل گسترده در کشور آغاز شود؛ پس تمامی تمرکز ما روی تأمین این کالاها با استفاده از ظرفیت‌های داخلی است و کمبودها را از محل واردات تأمین خواهیم کرد.»
قائم‌مقام وزارت صمت همچنین خاطرنشان کرد: «بنا بر اعلام رئیس اتحادیه پوشاک، ١٠٠ کارخانه بزرگ کشور هم‌اکنون آمادگی تولید ٤,٥ تا ٥میلیون قطعه ماسک در روز را دارند که از این ظرفیت به بهترین شکل استفاده خواهد شد و مقدمات لازم برای حمایت از آنها از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی فراهم آمده است.»
از سوی دیگر، ظهر دوشنبه عباس تابش، رئیس سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان دیگر زیرمجموعه وزارت صمت نیز بدون اشاره نامه نمکی به وزیر بالاسری خود با اعلام اینکه بازرسان وزارت صمت آمار حواله‌های ماسک را در اختیار دارند و در بازرسی‌های خود نحوه توزیع آنها را بررسی می‌کنند، گفت: «طی چند روز آینده مشکل تأمین ماسک مورد نیاز به‌طور حتم برطرف خواهد شد.»او با اعلام اینکه در بخش ماسک حواله‌ها توسط هیأت تجهیزات و ملزومات پزشکی بین مراکز لازم توزیع خواهد شد، گفت: «کلیه تولیدکنندگان ماسک موظف هستند تا اطلاع ثانوی نسبت به فروش و تحویل فوری و روزانه (صددرصد) ظرفیت تولید ماسک از قبیل تمامی مدل‌ها نظیر فیلتردار و بدون فیلتر و کشدار و بنددار به هیأت امنای ارزی تجهیزات پزشکی و ملزومات پزشکی وزارت بهداشت اقدام کنند. قرار است تا اطلاع ثانوی اقلام مذکور صرفا از طریق هیأت امنای ارزی توزیع شود، به نحوی که هرگونه توزیع، فروش و عرضه اقلام مذکور به مراکزدرمانی و هریک از عوامل توزیع و غیره ممنوع است.»
معاون وزیر صنعت همچنین با اعلام اینکه بازرسان وزارت صمت آمار این حواله‌ها را در اختیار دارند و در بازرسی‌های خود نحوه توزیع آنها را بررسی خواهند کرد، گفت: «طی چند روز آینده مشکل تأمین ماسک مورد نیاز به‌طورحتم برطرف و مدیریت لازم در توزیع محصولات بهداشتی اعمال خواهد شد. واحدهای تولیدی در رباط‌کریم، کرج و قزوین سه‌شیفته مشغول تولید هستند و مردم در روزهای آینده نگران تأمین محلول‌های بهداشتی و ماسک نباشند.»این کنشها و واکنش‌های رگبارگونه میان مقامات مسئول در رابطه با کنترل همه‌گیری بیماری «کووید ١٩» در رابطه با ملزومات مردم و کادر درمان برای مواجهه با این بیماری قطعا در روزهای آتی نیز ادامه خواهد یافت، اما در این میان باید دید در ادامه چنین موضع‌گیری‌هایی آیا مشکل و دغدغه مردم، سربازان درمانگر در مراکز درمانی و حافظان بهداشت عمومی که در خط مقدم یاری‌رسانی عمومی و مقابله با این مشکل ملی قرار دارند، مرتفع خواهد شد یا کماکان محتکران و سودجویان از بازی با جان مردم بهره‌مند خواهند شد؟