شوک به بازار صنایع دستی

آنطور که روزنامه ایران نوشته است، هنرمندان و صنعتگران صنایع دستی و فرش این تصمیم سازمان امور مالیاتی را باعث تعطیل شدن بسیاری از کارگاه‌های کوچک صنایع دستی می‌دانند. آنها هشدار می‌دهند در صورتی که دولت این اقدام را انجام بدهد پروانه تولید خود را پس خواهند داد. «فرهاد فلاح» مدیر دفتر آموزش و حمایت از تولید وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» حذف معافیت مالیاتی هنرمندان صنایع دستی را تیرخلاص به بازار این حوزه می‌داند. فلاح از نامه نگاری «علی اصغر مونسان» وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به وزیر اقتصاد و دارایی خبر می‌دهد تا شاید از رهگذر این نامه نگاری کارگاه‌های صنایع دستی همچنان از پرداخت مالیات معاف بمانند. پیش از مونسان نیز سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در نامه‌ای به دولت توانسته بود هنرمندان تئاتر و سینما را از پرداخت مالیات معاف کند.

مخالفت وزارت میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری با حذف ماده 142
فلاح می‌گوید: «وزارت میراث فرهنگی موافق این حذف نیست.» به گفته او تولیدکنندگان صنایع دستی هم‌اکنون نیز بشدت مشکل دارند. وی می‌گوید: «نوسانات ارزی و کاهش ارزش پول حسابی بازار آنها را برهم زده است. قیمت مواد اولیه سر به آسمان گذاشته، توان مالی تولید کننده‌ها کاهش یافته است. مشتری‌ها کم شده‌اند.» فلاح با توجه به تحریم‌ها می‌افزاید: «نگاه تولیدکنندگان صنایع دستی به بازار داخلی است.» او عدم بازگشت ارز را باعث ضعیف شدن بنیه تولیدکنندگان صنایع دستی و فرش می‌داند و می‌گوید: «تنها دلخوشی آنها معافیت مالیاتی است.»

هنرمندانی که بیمه ندارند اما باید مالیات بدهند
او برای اینکه وضعیت تولیدکنندگان صنایع دستی را شفاف کند بحث را به ابتدای دهه 80 می‌برد یعنی سال 82. آن سال دولت کارفرمای هنرمندان قالیباف و صنعتگران صنایع دستی می‌شود و تعهد می‌کند سالیانه 5 هزار هنرمند صنایع دستی را بیمه کند. قرار می‌شود کارفرما 70 درصد حق بیمه را بپردازد و هنرمند هم 7 درصد باقی مانده را. این قرار اما در دهه 90 برقرار نمی‌ماند.
فلاح می‌گوید: «از سال 93 تا 97 نتوانستیم هیچ هنرمندی را بیمه کنیم چون نتوانستیم اعتباری از دولت بگیریم.» سال 97 تلاش‌های علی‌اصغر مونسان وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و «پویا محمودیان» معاون صنایع دستی کشور به تخصیص اعتباری سه میلیاردی منجر می‌شود و 812 هنرمند زیر چتر حمایتی بیمه می‌روند. این عدد در مقابل هنرمندانی که بیمه نشده بودند عدد کمی است اما به گفته فلاح همین عدد هم مدام از سوی سازمان تأمین اجتماعی با ریزش رو به رو می‌شود. این ریزش تعداد هنرمندان بیمه شده را از 41هزار نفر به 39 هزار نفر کاهش داد. او اینجا هم پای دولت را وسط می‌کشد و می‌گوید: «دولت پول ندارد و حق بیمه را به تأمین اجتماعی پرداخت نمی‌کند. سازمان تأمین اجتماعی هم مشکل دارد و به هر ترفندی می‌خواهد تا هنرمندان را حذف کند.» او درباره ترفندهای تأمین اجتماعی برای حذف بیمه هنرمندان صنایع دستی هم می‌گوید: «مثلاً هنرمندی تنها کار می‌کند. برای تهیه مواد اولیه محل کارش را ترک می‌کند و همان زمان بازرسین سازمان تأمین اجتماعی به کارگاه می‌آیند و کارگاه را غیر فعال قلمداد و حذف می‌کنند.» مشکل هنرمندان صنایع دستی به گفته او به همین جا ختم نمی‌شود. بیمه هنرمندان شناسنامه‌دار صنایع دستی و مرکز ملی فرش مشترک است. فلاح می‌گوید: «مرکز ملی فرش بیشتر سهم بیمه شده‌ها را به خود اختصاص داده و تنها 11 درصد بیمه متعلق به صنعت گران صنایع دستی است.» این درحالی است که شورای عالی که به گفته فلاح مصوباتش حکم مصوبات هیأت دولت را دارد مصوب کرده تا سهم 11 درصدی صنایع دستی‌ها به 30 درصد برسد. فلاح می‌گوید: «وزارت میراث فرهنگی هم درخواست ردیف مستقل اعتباری کرده است.» او می‌گوید به گرفتن ردیف مستقل در بودجه 99 خیلی خوش بین است هر چند تأکید می‌کند کفاف نیاز هنرمندان صنایع دستی را نمی‌دهد. او می‌گوید: «ما سالی 5 هزار نفر تعهد بیمه داریم، 5 سال هم این تعهد انجام نگرفته است یعنی 30 هزار صنعت گر در نوبت بیمه هستند.» فلاح می‌گوید: «حالا این وضعیت را بگذارید کنار تورم و عدم صادرات صنایع دستی.» او بحث را به معافیت تولیدکنندگان از پرداخت مالیات ارزش افزوده می‌برد و می‌گوید: «متأسفانه نتوانستیم معافیت مالیات ارزش افزوده را برای صنعتگران بگیریم.» به گفته او همه این مسائل دست به دست هم داده تا وضعیت صنعتگران صنایع دستی سخت شود. او معافیت از مالیات را تنها دلخوشی آنها می‌داند و می‌گوید: «با این تصمیم، دیگر انگیزه‌ای برای ادامه کار ندارد.»

70 درصد صنعتگران صنایع دستی زن هستند
فلاح به نکته مهمی هم اشاره می‌کند. دولت به خاطر سرانه اشتغال ارزان، بسیاری از شهروندان را به سمت صنایع دستی سوق داد. این کار تنها توسط وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری انجام نگرفت. سازمان محیط زیست و سازمان جنگل‌ها هم برای حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی کشاورزان و دامداران را به سمت صنایع دستی سوق داد. فلاح می‌گوید: «با این شرایط آنها دیگر نمی‌توانند کار کنند.» او 70 درصد صنعتگران صنایع دستی را زنانی می‌داند که در خانه کار می‌کنند و می‌گوید: «بسیاری از هنرمندان صنایع دستی از قشرهای ضعیف هستند.»
پروانه‌های تولید را پس می‌دهیم
«نیما ذاکری سعید» یکی از اعضای کمپین حمایت از صنایع دستی هم در گفت‌و‌گو با «ایران» از امضای یک طومار اعتراضی توسط هنرمندان صنایع دستی در مخالفت با حذف ماده 142 خبر می‌دهد و می‌گوید: «در صورت وقوع این اتفاق همه هنرمندان صنایع دستی پروانه‌های تولیدشان را پس می‌دهند.» او می‌پرسد چرا دولت همه راه‌ها را به روی ما بسته است؟
او از تعطیل و نیمه تعطیل بودن کارگاه‌های صنایع دستی خبر می‌دهد و می‌گوید: «بازار فروش ندارد و بسیاری از صنایع دستی روی دست هنرمندان مانده است.» او درباره کارت صنایع دستی می‌گوید: «تنها مزیت این کارت گرفتن وام و معافیت مالیاتی بود که الآن می‌خواهند این معافیت را بردارند.» او به نامه نگاری «سیدعباس صالحی»، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به معاون اول رئیس‌جمهور، رئیس‌دفتر رئیس‌جمهور و وزیر امور اقتصادی و دارایی، اشاره می‌کند و می‌گوید: «وزیر ارشاد توانست دوباره معافیت مالیاتی را برای هنرمندان سینما و تئاتر پس بگیرد اما درباره ما هنوز هیچ مسئولی صحبتی نکرده و حمایتی نکرده است!» او می‌گوید: «چطور مدام از صادرات چمدانی و ارز‌آوری آن صحبت می‌کنند اما حالا که نیاز به حمایت داریم کسی به ما کمک نمی‌کند.»
«شاهرخ پوری» هنرمند محصولات نمدی هم در گفت‌و‌گو با «ایران» حذف معافیت مالیاتی را باعث تعطیل شدن کارگاه‌های کوچک و رونق بازار دلالی می‌داند. او می‌گوید: «نمی‌دانم دلیل این همه فشار روی مردم چیست؟» پوری می‌گوید: «اگر معافیت مالیاتی حذف شود پروانه تولیدم را پس می‌دهم، در هیچ رویداد دولتی هم شرکت نمی‌کنم. می‌روم در نمایشگاه‌های آزاد کنار لواشک و پفک نمک فروش می‌ایستم.»

دلالی رونق می‌گیرد
«سید محمد عبدالهی» ریاست اتحادیه صنایع دستی واشیای قدیمی و ریاست کارگروه صنایع دستی و گردشگری کشور هم در گفت‌و‌گو با «ایران» هشدار می‌دهد حذف ماده 142 معافیت مالیاتی، بازار صنایع دستی را به دلالان اجناس چینی و هندی واگذار می‌کند. او این حذف را باعث گران شدن اجناس صنایع دستی و بی‌انگیزه شده هنرمندان می‌داند و می‌گوید: «صنایع دستی در سبد کالای خانوار نیست، بنابراین حذف این معافیت هم باعث می‌شود این بازار خاص مشتر‌های بیشتری از دست بدهد.»