او تأکید میکند: «فرونشست در تهران و بهویژه جنوب شهر به نقطهای رسیده است که بسیاری از خانههای این منطقه ترک خوردهاند و با یک زلزله متوسط فرو میریزند.»
در همین زمینه، روز گذشته هم رضا کارخانه، معاون فنی و عمرانی فرمانداری ورامین از نزدیکی گسل و فرونشست در این منطقه به نزدیکی خط ریل راهآهن خبر داد و تأکید کرده که اگر به آن توجه و رسیدگی نشود، خسارتی بزرگ به این ریل راهآهن وارد خواهد شد.
کدام مناطق تهران
بیشتر در خطر فرونشست هستند؟
پدیده فرونشست مدتهاست پایتخت را تهدید میکند. حفر چاههای غیرمجاز و برداشتهای بیرویه به بروز پدیده فرونشست منجر شده و حتی بارشهای متعدد ابتدای سالجاری نیز نتوانسته مانعی در پیشروی این معضل باشد. در واقع زنگ خطر نشست زمین در تهران به صدا درآمده و استاندار تهران هم اعلام کرد پایتخت روزی یک میلیمتر در زمین فرو میرود. چند روز پیش محسنیبندپی، استاندار تهران در جلسه مدیریت بحران تهران این خبر نگرانکننده را اعلام کرده و گفته باید هرچه سریعتر نسبت به پاککردن سفرههای زیرزمینی اقدام شود، وگرنه خطر بزرگی تهران را تهدید میکند.
مناطق جنوب شهر تهران بیشتر از سایر مناطق در خطر فرونشست آب قرار دارند. آمار تکاندهندهای که چندی پیش مدیرعامل آبمنطقهای تهران ارایه کرده بود، حاکی از این است که مناطقی مثل ورامین، شهر ری و شهریار بیشتر از مناطق دیگر در معرض تهدید قرار دارند، بهطوری که قسمتی از دشت ورامین ۲۵سانتیمتر در سال، بخشهای دیگر این دشت ۱۳سانتیمتر در سال، ری ۲۵سانتیمتر در سال، شهر تهران ۱۷سانتیمتر در سال و شهریار با ۳۶سانتیمتر فرونشست مواجهاند.
علاوه بر این مناطق ۱۶، ۱۷، ۱۸، ۱۹ و ۲۰ شهرداری تهران و همچنین شهرهای اسلامشهر، ورامین، نسیمشهر، صباشهر و کهریزک اکنون تحتتأثیر فرونشست دشت تهران قرار گرفتهاند. همچنین قسمتی از کمربندهای بزرگ تهران و اتوبانهای منتهی به تهران مثل ۲۵کیلومتر از کمربندی آزادگان، ۲۸کیلومتر از اتوبان قم- تهران و ۲۱کیلومتر از جاده ساوه و بزرگراه بهشتزهرا هم با پتانسیل فرونشست مواجه هستند. این پدیده به زیرساختهای شهری اعم از خیابانها، پلها، بزرگراهها، پی ساختمانها، خطوط آبرسانی، گاز و فاضلاب آسیب میرساند و فعالیتهای عمرانی و خدمترسانی ارگانها و سازمانهای دولتی و خصوصی را دستخوش تغییر میکند.
البته شهرهایی مثل اصفهان هم در معرض این خطر قرار دارند، بهطوری که سال گذشته زمینهای مسکن مهر حبیبآباد و شمال اصفهان با این دردسر روبهرو شدند. در شمال و شمالشرق اصفهان و همچنین در اراضی اطراف فرودگاه مهم و بینالمللی شهر گردشگری با جاذبههای متنوع توریستی اصفهان هم، خطر فرونشست زمین وجود دارد.
مراکز اقتصادی تهران در معرض خطر فرونشست
علی بیتاللهی، مدیربخش زلزلهشناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راهوشهرسازی فرونشست زمین درکشور را پدیدهای ملی میداند. او با اشاره به نزدیکی فرونشست زمین به خط راهآهن پرتردد تهران- مشهد به «شهروند» میگوید: «در بازدیدها و اندازهگیریهایی که از این منطقه داشتیم، متوجه شدیم که فرونشست زمین در ورامین به این خط آهن پرتردد نزدیک شده است. در این منطقه علاوه بر خط آهن خطوط انتقال نیرو، سه خط فشار برق قوی که شبکه سراسری برق را به جنوب کشور متصل میکند، وجود دارند که پای این دکلها به وضوح آثار فرونشست را میبینیم.»
او ادامه میدهد: «کمی بالاتر از این منطقه، پالایشگاه نفت و خطوط انتقال نفت و بنزین و گاز وجود دارند. علاوه بر این، در مناطق چسبیده به جنوب شهر تهران که با خطر فرونشست زمین مواجه هستند، حدود دومیلیون و ٣٠٠هزار نفر سکونت دارند و این منطقه دارای تأسیسات صنعتی با نیروی کار زیاد است.»
بیتاللهی تأکید میکند: «به سمت ورامین در جنوبشرقی تهران که پیش میرویم، اندازه فرونشست بیشتر میشود؛ درحالی که در این مناطق ما هم تأسیسات صنعتی داریم، هم حدود ٣٠٠هزار نفر ساکن هستند و فرونشست مناطق مسکونی را هم تهدید میکند. در جنوبغرب هم اراضی کشاورزی شهرستان شهریار بهشدت در معرض خطر قرار دارند، بهطوری که کشاورزان در این منطقه نمیتوانند مزارع خود را آبیاری کنند، چون آبها به داخل شکافهای زمین میرود و امکان آبیاری وجود ندارد. در واقع پدیده فرونشست زمین علاوه بر اینکه به تأسیسات صنعتی و مسکونی آسیب میزند، بهطور مستقیم روی مسائل معیشتی و اقتصادی مردم هم تأثیر دارد و زندگی آنها را با مخاطرات جدی روبهرو میکند.»
مدیربخش زلزلهشناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راهوشهرسازی همچنین توضیح میدهد: «در شهر اشتهارد هم ازجمله مناطقی است که در معرض خطر فرونشست قرار دارد، باز هم با تأسیسات صنعتی و خطوط انتقال نیرو مواجه هستیم که فرونشست زمین باعث آسیبهای جدی به سرمایههای ملی کشور میشود.» بیتاللهی با اشاره به اینکه فرونشست زمین، دشتهای حاصلخیز را در معرض نابودی قرار میدهد، ادامه داد: «ازبینرفتن دشتهای حاصلخیز از مهمترین و جدیترین مخاطرات فرونشست زمین است که زندگی نسلهای آینده را به خطر میاندازد. متأسفانه پدیده فرونشست زمین به دلیل تدریجیبودن مورد غفلت واقع شده، درصورتی که میزان فرونشست در کشور ما به ٢٤سانتیمتر در سال رسیده؛ یعنی چهار برابر وضع بحرانی در دنیا؛ براساس استانداردهای جهانی وقتی فرونشست زمین ٦سانتیمتر در سال باشد، یعنی به مرحله بحرانی رسیده است. درحال حاضر اغلب منازل مسکونی واقعشده در مناطقی از تهران که در معرض فرونشست قرار دارند، ترک برداشتهاند و دچار شکاف شدهاند؛ یعنی با یک زلزله متوسط امکان ریزش این خانهها وجود دارد.»
بیتاللهی در ادامه با اشاره به اینکه پدیده فرونشست زمین باید بیشتر از هر زمان دیگری جدی گرفته شود، ادامه میدهد: «برداشت زیاد از منابع آبهای زیرزمینی، احداث حدود ٣٠هزار حلقه چاه آب غیرمجوز که باید بهشدت با آنها برخورد شود و آبیاری غلط باغها و مزارع باعث تشدید فرونشست زمین در تهران شده است. برای جلوگیری از تشدید این پدیده به عزم عمومی و جدی نیاز داریم و وزارت راه، مسکن و شهرسازی و وزارت جهاد کشاورزی بیشتر از بقیه دستگاهها باید برای این موضوع تلاش کنند و برنامهریزی داشته باشند تا این پدیده خطرناک به سرمایههای ملی کشور آسیب نرساند.»