شفقی که زاده ارومیه است و درست در آذرماه سال 1345، تدریس در دانشگاه کلن آلمان را رها کرده تا در دانشگاه اصفهان عاشقی کند، با صدایی لرزان و دلی قرص، از انتخاب متخصصین تحصیلکرده برای عضویت در شورای شهر پنجم شهر اصفهان ابراز خوشحالی کرد و به سمع همگان رسانید که «اصفهان برای همه و برای همیشه» شعار انجمن دوستداران اصفهان است.
«شناخت اصفهان دیروز و امروز بهمنظور طرح چشماندازی روشن برای آیندهی اصفهان، تلاش برای ارتقای همهجانبه در بستر زیستبوم این شهر و همچنین تلاش برای تدارک شرایط کافی و لازم به جهت نیل بهجایگاه واقعی فرهنگی و تاریخی اصفهان در سطح ملی و فراملی، بحث و اظهارنظر کارشناسی در حوزههای مختلف برای حفظ منظر شهر، شناسایی و معرفی و حمایت از استعدادهای موجود و پرهیز از محافظهکاری در مقابل حرکات ناپخته و نارسای شهری» ازجمله اهدافی بود که بنیانگذار گروه جغرافیای دانشگاه اصفهان، برای انجمن دوستداران این شهر برشمرد و ضرورت معرفی جاذبههای سرشار اصفهان به گردشگران داخلی و خارجی را یادآور شد. شفقی، دلسوزانه و بزرگ منشانه، بهجای استفاده از همۀ «ترین» هایی که میتوانست به انجمن دوستداران اصفهان متصل کند و آن را متمایز از سایر گروههای مشابه بداند، ابراز امیدواری کرد که برپایی دهمین همایش نکوداشت اصفهان، انگیزهای برای برگزاری مجامع تخصصی دیگری ازایندست، توسط همه علاقهمندان به اصفهان شود.
پس از پخش بخشی از یک مستند به نام «افسانه اصفهان» که در آن، چهرههایی مثل آیدین آغداشلو، احمدرضا احمدی، لیلی گلستان، محمدرحیم اخوت و ... روایت خود را از عشقی که به اصفهان داشتند، بیان میکردند، مجری اعلام کرد که تکمیل این مستند، نیازمند حمایت مالی است و سپس از محمد عیدی، رئیس سازمان فرهنگی، ورزشی و اجتماعی شهرداری اصفهان دعوت کرد تا دومین سخنران این همایش باشد.
اصفهانِ جامع
عیدی، با طرح این سؤال که اصلاً چه چیزی یا چه کسی شایسته نکوداشت است؟ گفت: علمای فلسفه اخلاق سه ویژگی برای شایستگی نکو داشته شدن بیان کردهاند و نخستین ویژگی این است که یاد آن چیز یا کس موجب افتخار و ابتهاج شود. دومین ویژگی، این است که آن چیز یا کس به شما مبنایی بدهد که بر اساس آن بتوانید به مهمترین پرسش زندگی خود که همان سؤال کیستی و چیستی است، پاسخ بدهید و سومین ویژگی، این است که دیگران، به خاطر نداشتن آن چیز یا کس، به شما غبطه بخورند و حسادت بورزند.
رئیس سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان، اصفهان را دارای همه این ویژگیها و بنابراین، شایسته نکوداشتن دانست و با اشاره به استفاده از صفت جامع توسط ناصرخسرو برای توصیف شهر اصفهان خاطرنشان کرد: سعدی، چیزی را جامع میداند که هم در صورت و هم در معنی تمام و کمال باشد و اصفهان با ایجاد موازنه بین انسان و محیط، توانسته این جامعیت را داشته باشد. یکی از ویژگیهایی که اصفهان را در فرایند رشد مدنی به شهری جامع در صورت و معنی تبدیل کرد، این بود که اصفهان با قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم، مهمترین پایگاه میان فرهنگی جهان شده بود و در آن زمینه گفتگو شکل میگرفت. او، اطلاق صفت جهان شهری به اصفهان را به دلیل کنش متعامل این شهر با پیرامون خود و معرفی هنر شهرستانهایش به جهان دانست و گفت: در محاسن اصفهان ذکرشده هنر این شهر که درواقع بازتاب سؤالات جامعه از خویش بوده، به روم و افرنگ و چین و ماچین فرستاده میشده و آن را به یک امر جهانی تبدیل میکرده است. اما متأسفانه در سمینار جاده ابریشم که خردادماه امسال در شانگهای چین برگزار شد، افراد در مورد اصفهان و هنر آن اطلاعات چندانی نداشتند و کتابی درباره صنایعدستی اصفهان در کتابخانه آنها موجود نبود!
تبدیل شهروند مولد فرهنگ
به شهروند مصرفکننده فرهنگ
عیدی، با تأکید بر اینکه ما امروز از آن فضای میان فرهنگی و گفتگویی بسیار فاصله گرفتهایم، ادامه داد: امروزه خلاقیت فرهنگی بهعنوان یک مقوله فردی در نظر گرفته میشود درحالیکه یک مقوله اجتماعی است و تمام مردم یک شهر در آن دخیل هستند. متأسفانه ما در فرایندی که پیش گرفتیم، بهجای اینکه شهروند اصفهانی را مولد فرهنگ نگهداریم او را مصرفکننده فرهنگ بار آوردیم و این به این معنی است که ساختار سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان و ساختارهای مشابه آن درست عمل نکردهاند و جایگزین فضاهای مدنیای شدهاند که در طول تاریخ، مولد فرهنگ بود. او خاطرنشان کرد که ما باید ساختارهای رسمی را به نفع فضای مدنی نحیف کنیم تا خلاقیت فرهنگی بهعنوان امر اجتماعی شکل بگیرد و همچنین ابراز امیدواری کرد که با تقویت ساختارهای مدنی و نحیف کردن ساختارهای رسمی، بتوانیم فضاهای خودانگیخته را تقویت و همان اصفهان سابق را بازتولید کنیم.
خواهرخواندههای تفاهمنامهای
رئیس سازمان فرهنگی اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان، با نقد تفکر هزینهبر بودن فرهنگ، بر ضرورت توجه به اقتصاد فرهنگ و تقویت آن تأکید کرد و گفت: یکی از راههای اشتباهی که ما طی کردیم مسئله خواهرخواندهها بود که متوقف به یک تفاهمنامه در حد رفتوآمد شهرداران یا معاونین آنها شد، درحالیکه قرار بود در ذیل این تفاهمنامهها، فضاهای مدنی در حوزه خواهرخواندگی شکل بگیرد و اکنون در تلاشیم که این فرایند، به مسیر طبیعی خود بازگردد.
پامنبری!
به دلیل تأخیر در حضور فریدون اللهیاری، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری اصفهان، از حشمتالله انتخابی خواسته شد تا سخنرانی کوتاهی داشته باشد و او به شوخی، خود را پامنبری خطاب کرد و سپس با تحسین ایدۀ میراث پدیا گفت: روزی یکی از دوستان به من گفت که بعد از مرگ، کتابهای من چه خواهد شد؟ و من لرزیدم و این سؤال را از خودم، که هنوز مالک هیچ ملکی نیستم پرسیدم و اکنون، خوشحالم که میراث پدیا بخش کتابخانه هم دارد و ما با خیال آسوده و بیترس از وجین، میتوانیم کتابهایمان را به آن بسپاریم.
نگاه به گذشته
برای طراحی آینده اصفهان
در این لحظه، مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان، به محل همایش وارد شد و ضمن عذرخواهی بابت تأخیر، به صحبت در خصوص قدمت تاریخی نصف جهان پرداخت و اظهار کرد: اصفهان مهمترین رویشگاه حوزه تمدنی زایندهرود است و ارتباط آن با سایر پایگاههای تمدنی (از غرب با شوش و فارس و سیلک و از شرق با جیرفت) نشان میدهد که این شهر محل بروز عصاره تاریخی و تمدنی ایران بزرگ بوده است. این روایت که زمانی فیروز، پادشاه ساسانی عزم داشته اصفهان را بهعنوان پایتخت کشور انتخاب کند بیانگر اهمیت این شهر است و بر کسی پوشیده نیست که اصفهان در همه ادوار تاریخ، جایگاه مهمی داشته که فراتر از کارکرد یک شهر بوده است.
اللهیاری، صحبت از اصفهان را صحبت درباره یک فرهنگ و نه یک کالبد دانست و گفت: فرهنگ رواداری در اصفهان بسیار پررنگ بوده و اگر بناست تمدن شکوهمند آن را به نمایش بگذاریم، باید به نقش و جایگاه آن در طول تاریخ توجه کنیم و آن را فراتر از یک شهر بدانیم. برای اینکه بتوانیم به همان جایگاه و تأثیرگذاریای که اصفهان در گذشته داشته دست پیدا کنیم، باید به پیشینه آن واقف باشیم و برای آینده آن برنامهریزی کنیم چون انجام فعالیتهای بیریشه که صرفاً برای خودنمایی برگزار میشود، نمیتواند اصفهانی متفاوت را به دنیا معرفی کند.
معرفی سرآمدان سپاهان
اهدای تندیس نماد اصفهان به محمد صیرفیان، تاجر و طراح فرش و خیر مدرسهساز اصفهان، که فرشی مزین به بیت «بنیآدم اعضای یکدیگرند، که در آفرینش ز یک گوهرند» را به سازمان ملل متحد اهدا کرده است؛ خسرو احتشامی، شاعر و دارای مدرک درجهیک شعر و ادبیات که آثاری همچون «در کوچهباغ زلف»، «بارون و بارفتن»، «از مضراب تا محراب»، «خانه خورشید» و... را خلق کرده است؛ کیقباد بذرافشان، چهره ماندگار کشور و دارای گواهی درجهیک هنری در رشته مشبک فلز که یکی از آثار او در کتابخانه ملی تهران نگهداری میشود؛ مهدی مقدری، نویسنده و عضو سابق پنجمین دوره شورای شهر اصفهان که به اختلاف قدیمی شهرداری اصفهان با انجمن دوستداران اصفهان خاتمه داد و ارائهکننده مصوبه تعیین یکم آذر بهعنوان روز اصفهان و همچنین نماد اصفهان بود؛ فصلنامه سراسری فرهنگ ادب و تاریخ «زنده رود» که از سال ۱۳۷۱ به صاحبامتیازی حسامالدین نبوی نژاد فعالیت دارد؛ انجمن مثنوی پژوهان ایران، که از سال ۱۳۸۰ نشستهای مثنوی پژوهی را برگزار میکند و گروه دوستداران زایندهرود، که از سال ۱۳۹۴ تشکیلشده و مهمترین فعالیت آن تلاش در راستای آگاهسازی شهروندان درباره مسائل زایندهرود با ارائه آمار و اطلاعات معتبر بوده است، ازجمله بخشهای دهمین همایش نکوداشت اصفهان بود.