شاخص کل سهام روز گذشته با رشد بیش از ۱۵۷۹ واحدی در ارتفاع ۱۴۸ هزار و ۵۷۸ واحدی ایستاد تا رکورد دیگری در کارنامه بورس تهران ثبت شود. هر چند تقاضای سهام در صنایع پتروپالایشی به‌دلیل رشد ابتدای هفته عقب‌نشینی کرد و شاخص کل را تحت‌فشار قرار داد، اما خبر حذف سقف رقابت برای معاملات محصولات فولادی در بورس کالا سبب انتقال قابل‌توجه نقدینگی به سهام وابسته در بورس تهران شد. در عین حال، ارزش ۹۰۰ میلیارد تومانی معاملات خرد در روز گذشته از دیگر نشانه‌های رونق بورس بود.
شاخص کل بورس تهران در پایان دادوستدهای روز گذشته ۱۵۷۹ واحد افزایش یافت. اگرچه از شتاب رشد شاخص سهام به دلیل اصلاح قیمت در نمادهای پالایشی و پتروشیمی کاسته شد، اما انتشار اخبار در مورد حذف سقف قیمت نوسان محصولات فولادی در بورس کالا نقش اصلی را در تداوم حرکت صعودی نماگر اصلی بازار ایفا کرد. به این ترتیب، ضمن تداوم تقاضای قدرتمند در سهام کوچک‌تر بازار، رشد سهام فولادی-معدنی زمینه‌ساز جهش دو کانالی شاخص کل طی معاملات دیروز شد. پس از جهش شاخص سهام طی سه روز ابتدایی هفته، معاملات دیروز بورس تهران نیز با رشد قابل توجه شاخص کل آغاز شد. با این حال در ادامه تب‌وتاب خرید از سوی معامله‌گران افت کرد و برخی سهام موثر به ویژه در گروه فرآورده‌های نفتی به دلیل شناسایی سود در مسیر اصلاح قرار گرفتند تا سهامداران شاهد اصلاح نسبی نماگر اصلی بازار سهام باشند. در میانه معاملات انتشار خبر مربوط به تصمیم جدید وزارت صنعت، معدن و تجارت مبنی بر حذف سقف نوسان قیمت برای معاملات محصولات فولادی در بورس کالا از سوی معاون امور معادن وزارت صمت بار دیگر موج قدرتمندی از نقدینگی مشتاق را راهی سهام وابسته در بورس تهران کرد. قبل از انتشار این خبر، نامه رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار به معاون اول رئیس‌جمهور در مورد رویه قیمت‌گذاری محصولات در بورس کالا مورد توجه بازار بود.
خواسته شاپور محمدی چه بود؟
شامگاه دوشنبه نامه‌ای از رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار خطاب به معاون اول رئیس‌جمهوری در رسانه‌های بورسی منتشر شد. شاپور محمدی ضمن تاکید بر سازوکار بورس‌ها و بازارهای خودانتظام از اسحاق جهانگیری خواست تا به وضعیت غیرقانونی حاکم بر معاملات بورس کالا خاتمه دهد. محور نخست این نامه بر مبنای تاکید به مواد قانونی حمایت‌کننده از بورس استوار است. محور دوم نامه نیز پیشنهادات رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار برای رفع مغایرت‌های قانونی در بورس کالا را در بر داشت. محمدی در نامه خود گفته بود، یا کالاهای پذیرفته‌شده در بورس از نظام قیمت‌گذاری ستاد تنظیم بازار رها شوند یا طبق قانون کالاهای مشمول نظام قیمت‌گذاری از سازوکار عرضه در بورس‌های کالایی خارج شوند.
پس از انتشار این نامه، صبح دیروز زمزمه‌های اصلاح شیوه قیمت‌گذاری محصولات فولادی بین اهالی بازار انتشار یافت و معاملات سهام وابسته در بورس تهران را تحت‌الشعاع قرار داد. سرانجام این خبر توسط معاون معدنی وزارت صنعت تایید شد تا محصولات فولادی نیز از قید سقف نوسان قیمت در بورس کالا آزاد شوند. انتشار این خبر مطابق آنچه گفته شد، موج سنگینی از تقاضا در سهام وابسته را شکل داد (در هفته نخست شهریورماه سقف نوسان قیمت معاملات محصولات مسی، آلومینیومی و فرآورده‌های فرعی نفتی در بورس کالا برداشته شده بود).
رصد نوسات دیروز شاخص سهام
معاملات دیروز با جهش قابل توجه شاخص کل آغاز شد. این صعود تحت تاثیر تداوم تقاضای قدرتمند در سهام معدنی و فولادی شکل گرفت. به‌طوری که فولاد مبارکه در کنار دوقلوهای سنگ‌آهنی یعنی گل‌گهر و چادرملو در لحظات آغازین معاملات بیشترین حمایت را از شاخص کل به عمل آوردند تا دماسنج بازار ضمن عبور از دو کانال برای اولین‌بار فراتر از رقم ۱۴۸ هزار بایستد. اما این روند چندان پایدار نبود. فشار عرضه‌ها در دو صنعت فرآورده نفتی و پتروشیمی مانع از ادامه روند صعودی نماگر اصلی بازار سهام شد. با فشار فروش در دو صنعت مزبور، سهام معدنی و فولادی نیز با عقب‌نشینی سهامداران مواجه شدند. به این ترتیب بخش عمده‌ای از رشد شاخص کل در ابتدای معاملات تخلیه شد. این روند با زمزمه‌های برداشتن سقف قیمت محصولات فولادی در بورس کالا چرخش محسوسی نشان داد و در نتیجه تمام فولادسازان با رشد شدید تقاضا مواجه شدند. زمزمه برداشتن سقف قیمت محصولات فولادی که در شبکه‌های مجازی دست به دست می‌شد، در نهایت توسط جعفر سرقینی، معاون معدنی وزارت صمت تایید شد. در ادامه نیز عرضه‌های فولاد خوزستان و ذوب‌آهن اصفهان در بورس کالا لغو شد و نهایتا ارسال دستورالعملی به مدیریت بورس کالا صحت خبر را تایید کرد.
بر همین اساس، نماد تمام شرکت‌های فولادی عرضه‌کننده در بورس کالا از جمله «فولاد»، «فخوز»، «ذوب» و همچنین «هرمز» و «ارفع» با رشد تقاضا مواجه شدند. به این ترتیب «فولاد» با اثر مثبت بیش از ۴۲۲ واحدی در صدر جدول نمادها با بیشترین اثر فزاینده در محاسبه شاخص کل گرفت. «فخوز» نیز رتبه چهارم جدول مزبور را به خود اختصاص داد. سه فولادساز فعال در فرابورس ایران (ذوب، هرمز و ارفع) نیز دیروز در صدر جدول نمادها با بیشترین تاثیر مثبت در محاسبه آیفکس قرار گرفتند.
توقف رالی پرشتاب پالایشی
همان‌طور که اشاره شد، اغلب سهام گروه فرآورده نفتی در معاملات دیروز تحت فشار فروش قرار گرفتند و غالبا با افت قیمت به کار خود پایان دادند. بررسی‌ها نشان می‌دهد شاخص گروه مزبور از دوشنبه هفته گذشته همزمان با حذف سقف نوسان قیمتی معاملات فرآورده‌های نفتی در بورس کالا تا پایان معاملات روز دوشنبه هفته جاری (۶ روز کاری) رشد بیش از ۴/ ۲۳ درصدی را تجربه کرده است. این روند، دیروز با انتشار نامه شفاف‌سازی از سوی دو شرکت پالایش نفت تبریز و تهران متوقف شد. دو پالایشگاه مذکور دیروز در نامه شفاف‌سازی خود در مورد مقدار و نرخ محصول وکیوم باتومی که به‌صورت تهاتری به فروش می‌رسانند، شفاف‌سازی کردند. هر کدام از پالایشگاه‌ها مقدار مشخصی از محصول وکیوم باتوم خود را به‌صورت تهاتری به فروش می‌رسانند و نرخ این محصول در معاملات تهاتری از سوی شرکت ملی پالایش و پخش تعیین می‌شود. حجم تعهد فروش تهاتری نیز برای این پالایشگاه‌ها قابل توجه است. سقف فروش تهاتری وکیوم باتوم شهریورماه «شتران» ۴۰ هزار تن اعلام شده است که حدود ۴۰ درصد حجم وکیوم باتوم این شرکت را شامل می‌شود.
حجم فروش تهاتری «شبریز» نیز حدود ۳۰ هزار تن در شهریورماه اعلام شده است که این رقم نیز ۵۰ درصد حجم فروش وکیوم باتوم این شرکت را شامل می‌شود. همچنین نرخ فروش این محصول در شفاف‌سازی شرکت پالایش نفت تبریز حدود ۱۴۱۳ تومان در هر کیلو اعلام شده است. نرخ این محصول در بورس کالا حدود ۳۹۰۰ تومان است. این شفاف‌سازی‌ها حالا سودآوری سهام صنایع پالایشی را تحت تاثیر قرار داده است و به نظر می‌رسد در ادامه فعالان تالار شیشه‌ای شاهد این نوع شفاف‌سازی‌ها از سوی دیگر شرکت‌های این گروه باشند. با شرایط جدید نیاز به تحلیل‌ها و محاسبات کارشناسی افزایش یافته و سهامداران این گروه احتمالا باید این موضوع را در روزهای آتی مد نظر قرار دهند. به هرترتیب دیروز غالب نمادهای صنعت فرآورده‌های نفتی با افت قیمت مواجه شدند و شاخص این گروه نیز با کاهش ۲ درصدی سومین صنعت زیان‌ده دیروز بود.
صف‌نشینی در بانکی‌ها
با وجود فراز و نشیب محسوس قیمت در سهام کالایی، تقاضا در سهام بانک‌های ملت و تجارت روند پایداری داشت. بر این اساس تقاضا برای خرید سهام «وبملت» این نماد را در صدر فهرست نمادها با طولانی‌ترین صف‌های خرید بازار قرار داد. صف خرید این نماد که در ابتدای معاملات شکل گرفت تا پایان دادوستدها پابرجا ماند. هر چند زمزمه‌های تسعیر مازاد ارزی بانک‌ها-به ویژه بانک ملت- با نرخ‌های بالاتر از نرخ مرجع در بین اهالی بازار مطرح است، اما عدم‌قطعیت در این باره و همچنین نقش بانک مرکزی در تعیین این نرخ ریسکی است که معامله‌گران باید آن را مد نظر قرار دهند. در عین حال، باید توجه داشت که هیجان خرید موجود در این گروه به‌خصوص در بانک‌هایی که با زیان سنگین عملیاتی مواجهند، پشتوانه بنیادی مناسبی ندارد و ممکن است در نهایت سهامداران خود را با زیان مواجه کند.
چه خبر از دیگر گروه‌ها
سهام کوچک‌تر بازار در یک ماه گذشته بازدهی چشمگیری را تجربه کردند. در بین این گروه‌ها، صنعت غذایی و قندی روند صعودی خود را در معاملات دیروز ادامه دادند. کوچک‌بودن حجم مبنای این گروه‌ها در کنار اهرم بالای نقدینگی به پشتوانه مجوز افزایش نرخ‌ها و همچنین کاهش ارزش ریال، بازدهی مناسبی را نصیب سهامداران این صنایع کرده است. در سمت دیگر، رشد چشمگیر شاخص گروه کاشی و سرامیک در معاملات دیروز جالب توجه است. شاخص گروه کاشی و سرامیک رشد بیش از ۷/ ۵ درصدی را ثبت کرد و رتبه سوم جدول صنایع با بیشترین بازدهی را به خود اختصاص داد. گروه سیمان، انبوه‌سازی نیز با رشد حدود ۴/ ۲ درصدی در جریان معاملات دیروز رشد قابل‌قبولی را ثبت کردند. در نقطه مقابل، خودرویی‌ها که در روزهای اخیر به انتظار مجوز افزایش قیمت معامله می‌شوند، در جریان معاملات دیروز تحت فشار فروش قرار گرفتند (به خصوص نمادهای بزرگ‌تر این گروه). شاخص گروه خودرو در پایان دادوستدهای دیروز افت ۸/ ۰ درصدی را ثبت کرد.
توقف ۲۰ نماد به دلیل رشد ۲۰ درصدی
دیروز اگرچه سرعت رشد قیمت‌ها به‌طور نسبی کاهش یافت اما پیشتازی شاخص هم‌وزن در مسیر رشد حاکی از قدرت تقاضا در سهام کوچک‌تر بازار بود. به این ترتیب در حالی که دیروز شاخص کل رشد بیش از یک درصدی را ثبت کرد نماگر هم‌وزن حدود ۲ درصد افزایش داشت. در ادامه سریال توقف نمادها به دلیل رشد بیش از ۲۰ درصدی، دیروز نیز۲۰ نماد بورسی به‌منظور شفاف‌سازی درخصوص نوسان قیمت سهم از سوی نهاد ناظر بازار متوقف شدند. نمادهایی چون «ونفت» از گروه پالایشی و «خرینگ» از قطعه‌سازان گروه خودرو با رشد ۲۰ درصدی طی ۵ روز متوالی اخیر و «کهرام» از صنعت کاشی و سرامیک با رشد ۵۰ درصدی در ۱۵ روز کاری گذشته از جمله این نمادها بودند.