اقتصاد بازار: فروشات (FerroShots)؛آخرين تكنولوژي توليد فولاد در دنیاست كه اختراع جديد گروه فولادسازی تاتا استيل (Tata Steel) می باشد. درتكنولوژي فروشات مي توان بجاي استفاده از آهن اسفنجي و يا حتي شمش چدن (Pig Iron ) از فروشات با درصد ريكاوري 98 درصد فولاد توليدكرد.
توليد فولاد در دنيا به دو روش صورت مي پذيرد. يكي از روش كوره بلند (Blast Furnace)كه بصورت صنعتي از اواسط قرن نوزدهم ميلادي مورد استفاده بوده و با استفاده از سنگ آهن و تبديل آن به آگلومره و سپس احياء در كوره بلند به همراه كك متالورژي فولاد تهيه مي گردد در حال حاضر 70 درصد توليد فولاد جهان از روش كوره بلند است . روش جديدتري كه در دنيا استفاده شده و از قرن بيستم کاربرد آن فراگير شده است احياء مستقيم نام دارد كه با كوره قوس الكتريكي (Electric Arc Furnace) و بكار بردن آهن قراضه در كنار آهن اسفنجي فرآيند احياء عملياتي مي گردد. در حدود 30 درصد فولاد جهان امروزه از اين روش توليد مي گردد . آخرين تكنولوژي توليد فولاد كه اختراع جديد گروه فولادسازی تاتا استيل (Tata Steel) است فروشات (FerroShots) نام دارد ، درتكنولوژي فروشات مي توان بجاي استفاده از آهن اسفنجي و يا حتي شمش چدن (Pig Iron ) از فروشات با درصد ريكاوري 98 درصد فولاد توليدكرد . فروشات در واقع قطرات آهن سرد و جامد شده در آب می باشد . درصد خلوص فروشات 95 درصد خلوص آهن مي باشد كه از گندوله ٦٧ درصد ، شمش چدن و آهن اسفنجی به مراتب بالاتر است و با سيليكا ١/٢٤ درصد با تراکم ٤٠٠٠ و قيمت ٢٦٥ دلار فوب بندر پراديپ در ساحل شرقي هند بهترين خوراك براي كوره هاي بلند و همچنین احیا مستقیم است . خوراك ورودي فروشات ، سنگ آهن هماتيت ٦٤ درصد در بندراوریسا هند مي باشد . اگرعيارسنگ آهن ورودي به ٦٠ درصد برسد درصد ريكاوري پايين مي آيد و نهايتاً فروشات با عيار حداقل ٩٠ درصد توليد مي شود . به علت طبيعت فروشات ، امكان استفاده ازخوراك ورودي كنسانتره با دانه بندي زير ١ ميليمتر امكانپذير نيست ولي گروه فولاد سازی تاتا استیل در تلاش برای حل اين معضل مي باشد . دانه بندي فروشات بصورت درشت دانه به ابعاد ٨ تا ٢٥ ميليمترمي باشد . بنابراین فروشات محصول منحصربه فرد و انقلاب جديد شركت تاتا استيل درتوليد فولاد است . از ديگر مزيتهاي آن قابليت استفاده همزمان دركوره بلند و كوره قوس الكتريكي وكوره هاي كوچك ريخته گري ( Foundries Cupola Furnaces ) است . تولید تجاری با استفاده از این تکنولوژی نخستین بار در ماه مارس 2016 در کارخانه فولاد تاتا دریک شهرک صنعتی در منطقه جیپور واقع در ایالت اوریسا هند صورت گرفته است . شركت تاتا استيل در این کارخانه اقدام به نوآوري بي نظيري دیگری هم كرده است ، با توجه به اينكه در هند مقدارتقاضا براي كارخانجات توليد ورق گرم براي هميشه و تمام فصول نمي باشد تاتا در این كارخانه طوري برنامه ريزي كرده كه از همان كوره توليد فولاد براي ورق گرم براي توليد فروشات استفاده نماید . كوره مورد نظر از نوع كوره بلند و يا قوس الكتريكي با توان زير ٣٠٠ كيلو وات مي باشدكه اين خود يك امتيازويژه براي انرژي پايين مورد نياز براي توليد فروشات است . به عبارت ديگر هنگامی که كارخانه مزبور خط توليد ورق گرم را متوقف مي كند ، با تغييري كوچك نسبت به توليد فروشات اقدام مي كند . همانطور که تمام فعالان بازار فولاد در جریان هستند هند درافق ٢٠٢٥ ميلادي (١٤٠٤ خورشیدی ) قراراست توليد فولاد خود را ازتناژ فعلي ٨٠ ميليون به ٣٠٠ ميليون تن برساند و به دومين فولادساز جهان تبدیل شود . يكسال پيش هيچ كس اعتقاد نداشت كه هند بتواند در آن سال به اين مقام دست یابد و حتي چين نيز با نگاه ترديدآميز به اين ادعاي هند مي نگريست . اما به اعتقاد کارشناسان نه تنها ٣٠٠ ميليون تن فولاد توليدي با تكنولوژي فوق قابل دسترس است بلكه قيمت تمام شده فولاد در هند نسبت به کشورهای CIS و حتي چين در ٩ سال آينده پائین خواهد آمد و اينجاست که موضوع صادرات ١٩ ميليون تني فولاد ايران درافق ١٤٠٤ كمي با ترديد روبرو مي شود چون تكنولوژي هاي توليد فعلي فولاد در ايران به هيچ وجه با قيمت تمام شده فروشات قابل قياس نيست .
ایران و تکنولوژی نوین تولید فولاد فروشات
به اذعان بسیاری از کارشناسان فولاد هزینه تولید در ایران بدلیل کاربرد تکنولوژی های قدیمی بالا است و همین امر از قدرت رقابت تولیدکنندگان ایرانی با سایر رقبا در بازارهای جهانی می کاهد . اینجا است که نقش بخش خصوصي قدرتمند ايران و افراد دلسوز ، دانشمند و البته صاحب نفوذ و شناخته شده بین المللی شاغل در این بخش براي جذب سرمايه گذاري و فاينانس خارجي و انتقال تكنولوژي به ایران پر رنگ مي شود . پروفسور کیوان جعفری طهرانی ، رئیس امور بین الملل انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ آهن ایران از جمله افرادی است که از 5/ 2 سال پیش در ارتباط تنگاتنگ با بخش تحقیق و توسعه تاتا استیل هند و همچنین شرکت سازنده ماشین آلات فروشات برای تاتا یعنی شرکت UHT (Uvan Hagfors Tecknologi) سوئد با انجام سفرها و ملاقات های متعدد ، نقش تعیین کننده ای برای به ثمر نشستن این تکنولوژی نوین به عمل آورده است و هم اکنون گروه فولاد سازی تاتا استیل برای بررسی های بیشتر در خصوص این تکنولوژی و همچنین معرفی آن به دنیا از ایشان دعوت به همکاری کرده و قرار است پروفسور جعفری طهرانی در ٤ كنفرانس بين المللي آهن و فولاد كه از نيمه شهريورتا پايان آبان ماه دركشورهاي مختلف دنيا برگزارخواهد شد ، دركنارتاتا بر روي اين پروژه سخنراني و بحث و تحليل ارائه دهد . البته پروفسور جعفری طهرانی در جلسات مداوم خود با تاتا از هیچ کوششی برای انتقال این تکنولوژی به ایران فروگذاری نکرده اند . وی در این خصوص اینگونه اظهار داشت: براي انتقال كامل اين تكنولوژي به ايران هنوز زمان نياز است ولي من مشغول متقاعدكردن تاتا استيل هستم تا از محل مطالبات ايران از هند بابت صادرات نفت در دولت هاي نهم و دهم که دريوكو(UOCO) بانك هند قراردارد ، درفازاول امكان خريد محصول نهايي از طريق گشايش اعتباراسنادي LC روپيه ازطرف ايراني براي طرف هندي و در فاز دوم بحث انتقال تكنولوژي با فاينانس از طريق مطالبات ايران صورت پذيرد یعنی دقيقاً همان كاري كه درمورد پروژه هاي فولادي هفت گانه با چيني ها انجام شد و اين پروژه ها بصورت فاينانس از محل مطالبات ايران از چين كه پول مربوطه دركونلون (KONLON) بانك چین قرارداشت انجام گرفت . البته لازم به ذکر است که تاتا استیل در مورد انتقال این تکنولوژی به ایران قاعدتا ًحق امتیاز طلب خواهد کرد . نکته جالب توجه این است که هنوز چینی ها وارد این جریان نشده اند . به گفته آقای پروفسورجعفری طهرانی اگرقرار باشد این تکنولوژی درايران استفاده شود هرگونه سنگ آهن فاين ٠تا١٠ ميليمتر با عيار62 درصد به بالا (مگنتيت سنگان) به عنوان خوراك قابل استفاده مي باشد . البته هم اکنون ایشان مشغول مطالعه و تحقیق بر روی سنگ آهن هایی با درصد خلوص پایین تر از 62 درصد در مناطق مختلف ایران هستندکه بلطبع در صورت رسیدن به محصول فروشات، عیار آن بسته به محصول ورودی بین 90 الی 95 درصد خواهد بود.
در پایان از تمام اطلاعات به روز و دقیق جناب آقای پروفسور کیوان جعفری طهرانی و همکاری بی دریغشان در تهیه این گزارش نهایت قدردانی را دارم .
/ریحانه سرلک - کارشناس مؤسسه استیل پرایس/
به نقل از ماهنامه نوسان