اقتصاد بازار: ایران قصد دارد ظرف 10 سال آینده 28 میلیارد دلار برای پروژه های توسعه و مدرنیزه سازی سرمایه گذاری کند. انتظار می رود با این سرمایه گذاری شبکه راه آهن ایران از 15 هزار کیلومتر کنونی به 25 هزار کیلومتر تا سال 2025 توسعه پیدا کند، که 7.500 کیلومتر آن در دست انجام است. راه آهن جمهوری اسلامی ایران به این منظور و برای هر کیلومتر خط راه آهن نیاز به 120 تن ریل دارد. راه آهن در دو سال گذشته و به منظور تامین بخشی از نیازهای خود یک قرارداد 150 هزار تنی با شرکت فولاد دولتی SAIL هند منعقد کرد و اخیرا هم وزیر حمل و نقل، دریانوردی و ارتباطات ترکیه اعلام کرد که شرکت فولادسازی کاردمیر این کشور موافقتنامه ای به ارزش 80 میلیون یورو برای فروش ریل به ایران امضا کرده است.
خبرهای مربوط به قراردادهای میلیاردی شرکت راه آهن با کشورهای خارجی در شرایطی منتشر می شود که پروژه ساخت ریل ملی در ذوب‌آهن اصفهان در حال انجام است و اخیرا مدیرعامل ذوب آهن اصفهان از فروش ۱۰۰ هزار تن ریل توسط این شرکت به راه آهن جمهوری اسلامی تا پایان سال جاری خبر داد و گفت: در حال حاضر پیشرفت فیزیکی پروژه ریل ملی به ۹۷.۵ درصد رسیده است.
از سوی دیگر مدیرعامل راه‌آهن ایران با یادآوری این نکته که قیمت هر تن ریل ۷۰۰ تا ۸۰۰ دلار است، ارقام میلیاردی اعلام شده ی خرید را رد کرده و تاکید می‌کند که خلف وعده ذوب‌آهن در تحویل ریل ملی، موجب واردات ریل از خارج شده است. پورسیدآقایی می گوید: هر زمان ذوب‌آهن بتواند ریل را تولید کند، راه‌آهن حاضر به کاهش واردات و خرید از این شرکت است؛ اما تاکنون این کارخانه به وعده‌های خود مبنی بر توافق امضا شده در سال ۹۳ بین وزیر راه و شهرسازی، وزیر صنعت، معدن و تجارت و وزیر کار عمل نکرده است. در این قرارداد قرار بود در آذر ۹۴ نخستین محموله از ریل ملی تحویل داده شود.
در این ارتباط محمدرضا رحیمی زاده مدير عامل مجتمع فرآيند فولاد و عضو انجمن توليدكنندگان فولاد ايران می گوید: موضوع خريد ريل از كاردمير در مقابل فروش نفت به تركيه ( تهاتر نفت در برابر ريل) چندين ماه است كه در جريان مذاكره است اما ظاهرا وزارت نفت با اين موضوع موافق نيست و به همين دليل موضوع اجرايي نشده است. به نظر می رسد رسانه اي كردن اين موضوع توسط خارجي ها حركتي است در جهت هر چه بيشتر عملياتي كردن موضوع و رساندن به قرارداد كه به نوعي مي تواند آخرين قرارداد كاردمير در اين زمينه با ايران باشد، زيرا كه با همت عالي مدير عامل و كاركنان زحمتكش و مدیر ذوب آهن، از این پس شاهد خودكفايي در اين زمينه خواهيم بود. شايان ذكر است ريل كاردمير در حال حاضر بسيار گران تر از ريل هاي توليدي استاندارد كشورهاي صاحب نام در اين رشته مي باشد.
رضا زائر حیدری تحلیل گر بازار فولاد نیز با بر شمردن وظایف طرفهای درگیر در این مساله می گوید: وظیفه صنایع فولاد بیشتر از آن چیزی که مربوط به ایجاد اشتغال باشد.
وی ادامه می دهد: وظیفه صنعت فولاد به عنوان یک صنعت مادر این است که صنایع دیگر را از نظر مواد اولیه مورد نیاز تامین کند و صنایع دیگر نیز باید نیاز های خود را از فولاد تولید داخل خریداری کنند. در واقع یک اکوسیستم یا چرخه حیاتی باید وجود داشته باشد . وظیفه دولت این است که این اکوسیستم (یا هر نامی که روی آن می گذارید) را تنظیم کند.
زائر حیدری ادامه می دهد: بر اساس یک رویه بسیار محکم که از بالاترین مقام جمهوری اسلامی ایران نشات می گیرد و بطور مداوم بر آن تاکید می گردد، هیچ یک از دستگاه های دولتی و یا نیمه دولتی مجاز به خرید کالاهایی که تولید کننده مشابه داخلی دارند، نیستند. با این حال این مقررات (که مربوط به هیچ دولت خاصی نیست و در همه دولت ها لازم الاجراست) در ایران معمولا و به دلایل مختلف دور زده می شود (از جمله تامین اعتبار خرید ریل توسط دولت هند، که احتمالا با پول های نفت ایران نزد این کشور است ). به هر حال واردات حجم زیادی از ریل بطور همزمان از دو کشور در شرایطی که فاصله چند ماهه تا راه اندازی خط ذوب آهن فاصله نداریم به نظر من صحیح نیست.
مهدی نائمی فعال اقتصادی در بخش خصوصی و همچنین تحلیل گر اقتصادی نیز با تاکید بر بزرگی این طرح اشاره می کند که این مساله در وزارت راه و مسکن مصوب شده و تایید بین المللی نیز دارد. براساس طرح ملی کلیه شهرهای ایران بایستی خطوط ریلی بین شهری و خطوط داخل شهری( مترو) برای شهرهای بزرگ داشته باشند. همچنین براساس طرح بین المللی باید طرح رینگ ایران و صلیبی ( شمال به جنوب و شرق به غرب) آن احداث و تکمیل شود. این طرح در راستای نوسازی و به روز رسانی سیستم ناوگان حمل و نقل کشوری و اتصال ریلی آسیا و اروپا می باشد. در این طرح خرید تعداد زیادی لکوموتیو و واگن برای شهری و بین شهری تعریف و تایید شده است. با توجه به این چشم انداز لازم است تا صنایع فولاد کشور به سرعت تقویت و تجهیز گردند. این کار دقیقا در راستای اقتصاد مقاومتی و ایجاد اشتغال خواهد بود. زیرا صنایع فولاد در هر کشور به منزله صنایع پایه و مادر می باشد. این طرح یکی از طرحهای سودآور و اشتغال زا و آینده دار کلان برای اقتصاد کشور است.
احمدصادقی مدیر عامل ذوب آهن اصفهان پیش از این در گفتگویی اعلام کرده بود: 8 پروژه در ذوب‌آهن به دلیل مشکلات مالی و نبود نقدینگی هنوز تکمیل نشده اما خط ریل تکمیل شده و در اوایل سال آینده حتما اجرایی خواهد شد و ریل قابل فروش در سه ماه نخست سال آتی به بازار عرضه خواهد شد. البته اگر موفق شویم محصولمان را به شرکت راه آهن بفروشیم، چرا که این شرکت خرید‌هایی از خارج داشته و اگرچه این پروژه برای ذوب‌آهن حدود 200 میلیارد تومان در سال درآمد‌زایی دارد اما به نظر من بزرگنمایی شده و نمی‌تواند ناجی ذوب‌آهن باشد.
شنبه همین هفته نیز معاون فنی و زیر بنایی شرکت راه آهن از توافق با شرکت ذوب آهن اصفهان به منظور خرید ۴۰ هزار تن ریل در چارچوب حمایت از تولید داخل خبر داد. سعید محمدزاده معاون فنی و زیر بنایی شرکت راه آهن گفت: طبق توافق باشرکت ذوب آهن اصفهان 40هزار تن ریل U33 به ارزش هر تن 600 یورو خریداری می شود. محمدزاده افزود: این میزان ریل تا پایان سال جاری از سوی شرکت ذوب آهن تحویل راه آهن خواهد شد.
به هر جهت امید آن می رود که در راستای سیاست های تکرار شده حمایت از تولید داخلی به زودی شاهد تولید و عرضه ریل ملی از سمت شرکت سهامی ذوب آهن اصفهان به بازار باشیم و به زودی بتوانیم در این زمینه از خرید خارجی بی نیاز شویم. مساله ای که به نظر می رسد با توجه به حجم سرمایه گذاری شده و اراده ای که در این شرکت وجود دارد اصلا دور از دسترس نیست. با در نظر داشتن این نکته که حمایت شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک نهاد حکومتی از تولید داخل نه یک منت و الزام که یک وظیفه ملی است که امیدواریم مسئولان وزارت راه به این امر مهم توجه داشته باشند.