هرچند قطعی برق شرکت‌های فولادی در تابستان امسال باعث شد تا تولید فولاد ایران در نیمه نخست امسال، بیش از دو میلیون تن کمتر از نیمه نخست سال گذشته باشد، اما بحران گاز در ابعادی بزرگ‌تر، در حال آسیب رساندن به صنعت فولاد ایران است. رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران می گوید: حل مشکل گاز در کوتاه‌مدت قابل‌حل نیست، اما به دنبال فرصت‌هایی برای سرمایه‌گذاری در میدان‌های گازی هستیم که به دلیل کسری بودجه تاکنون محقق نشده است، مشارکت شرکت‌های فولادی می‌تواند مشکل را حل کند. بهرام سبحانی اضافه کرد: جهت‌گیری تولید فولاد به سمت ۵۵ میلیون تن بود و ایران را در جایگاه دهم دنیا قرار می‌داد، اما امسال با آغاز گرما با محدودیت‌های برق و با آغاز فصل سرما با محدودیت‌های گاز روبهرو شدیم و چالش گاز به دنبال خود، محدودیت‌های برق را نیز به دنبال خواهد داشت. او با اشاره به میزان مصرف گاز در کشور عنوان کرد: در کشور روزانه بیش از ۸۰۰ میلیون مترمکعب گاز مصرف می‌شود، حدود ۳۰ میلیون آن در صنعت فولاد است که زیر ۵ درصد این مصرف را به خود اختصاص داده است. موضوع اما آنجاست که محدودیت اعمال‌شده، ابتدا گاز صنایع مختلف و در وهله نخست گاز صنعت فولاد را شامل می‌شود. به نظر می‌رسد دست‌اندرکاران این امر از اثرات سوء تعطیل این واحدها بی‌خبر هستند.
چالش بزرگ
برای حیات فولادسازان
رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد در ادامه خاطرنشان کرد: تولید فولاد به انرژی گاز نیازمند است، ضمن آنکه بخشی از نیاز فولادی‌ها، مربوط به مصرف گاز در فرآیند تولید فولاد است که به‌نوعی خوراک تولیدات آنها به شمار می‌رود. تولید فولاد با روش احیای مستقیم با گاز انجام می‌شود، از همین رو هرگونه خلل در تأمین گاز برای صنایع، حیات فولادی‌ها را با چالش روبهرو می‌کند. سبحانی همچنین یادآور شد: زمانی که شرکتی مانند فولادمبارکه میزان تولید خود را کاهش بدهد، به عبارتی صنایع پایین‌دستی آن، یعنی خودروسازی، لوازم‌خانگی، گاز و نفت و پتروشیمی نیز لنگ می‌ماند. از سویی واحدهایی که تولیدات طویل دارند، با کاهش تولید همراه خواهند، این در حالی است که دولت شعار ساخت یک‌میلیون مسکن در سال را می‌دهد. او ادامه داد: در کشور دو واحد ذوب‌آهن و فولاد زرند نیاز به گاز ندارند که جمع آنها به ۴ میلیون تن نیز نمی‌رسد، اما ظرفیت ۲۸ تا ۳۰ میلیون تنی فولاد در زنجیره به گاز نیاز دارد و تمام این واحدها با این معضل روبهرو می‌شوند. سبحانی در ادامه توضیح داد: در فرآیند احیای مستقیم که از فرآیند تولید است و در آن از گاز استفاده می‌کنند، نمی‌توان سهم ۸۰ درصدی در نظر گرفت، چراکه کوره این واحدها را نمی‌توان خاموش کرد؛ ازاین‌رو سهمیه‌بندی گاز بهتر است که به‌صورت منطقه‌ای و به‌صورت شیفتی انجام گیرد، اما اینکه ۸۰ درصد میزان مصرف را کاهش بدهند، در صنعت فولاد به معنای تعطیل آن واحد تولیدی است.
صنعت فولاد
صنعت پیشرو
مدیرعامل فولادمبارکه می گوید: به دلیل منابع طبیعی گاز کشور، ۷۰ درصد انرژی کشور بر پایه گاز طبیعی تأمین می‌شود. ایران نخستین تولیدکننده آهن اسفنجی در دنیا بر پایه گاز طبیعی است و اساساً مهمترین مزیت تولید فولاد در کشور ما به این موضوع بازمی‌گردد. طیب نیا اضافه می کند: برخی این پرسش را مطرح کردند که اگر قیمت گاز در ایران به قیمت‌های جهانی برسد، آیا تولید فولاد به‌صرفه خواهد بود؟ این سؤال از اساس پرسش نادرستی است. هنگامی‌که در چین از کشوری دیگر مانند برزیل یا استرالیا، سنگ آهنی بهتر از سنگ ما را با ۵ دلار حمل می‌کند و ما در ایران باید برای حمل سنگ از مرکز تا اصفهان ۱۰ دلار هزینه حمل و نقل پرداخت کنیم، این سؤال اساساً اشتباه است. چراکه ما با موضوعاتی همچون نیروی انسانی بالا در واحدهای تولیدی، موضوع تحریم و سایر موضوعات دیگر روبهرو هستیم.
محمدیاسر طیب‌نیا در ادامه با تأکید بر این موضوع که فولاد یک صنعت پیشرو و پشتیبان صنایع دیگر است، خاطرنشان کرد: ما اعتقاد داریم باید توسعه فولاد باشد تا صنایع دیگر شکل بگیرد. او همچنین درباره میزان تولید فولاد در کشور عنوان کرد: میزان تولید فولاد خام در کشور ما هم‌اکنون ۳۰ میلیون تن است و در شرایط فعلی صنایع پایین‌دست کاملاً به تولیدات ما وابسته هستند. صنعت خودرو که حدود ۹۲ درصد نیاز آن از طریق داخل تأمین می‌شود ازاین‌دست صنایع به شمار می‌رود. صنایع لوله و پروفیل و صنایع لوازم‌خانگی کاملاً به ما وابسته هستند و اگر مشکلی برای صنعت فولاد پیش بیاید، این مشکل به‌سرعت به صنایع پایین‌دست منتقل می‌شود. مدیرعامل فولادمبارکه در ادامه خاطرنشان کرد: ایران ازنظر ذخایر گاز، دومین کشور دنیاست، ازنظر تولید هم پس از آمریکا و روسیه سومین کشور به شمار می‌رود و پس از آمریکا، روسیه و چین، چهارمین کشور دنیا ازنظر مصرف گاز است. در زمینه مصرف یک نکته اساسی وجود دارد و آن نحوه مصرف گاز است. در این زمینه خودمان را باید با روسیه مقایسه کنیم که ۳۰ درصد گاز خود را صادر می‌کند. می‌توانیم بر اساس جمیعت و صنایع، جمیعت و صنایع آمریکا، روسیه و چین را هم با ایران مقایسه کنیم، یا ترکیب مصرفی خود را ببینیم، این روزها ۷۰ درصد مصرف ما خانگی است، بدون شک مصرف این کشورهای عنوان‌شده این‌گونه نیست و ممکن است که ترکیب مصرفی آنها عکس ما باشد. این نشان می‌دهد که بیشتر مصرف گاز ما در جهت مصرف‌گرایی بوده است و نه در جهت توسعه صنعت؛ بنابراین مشکل ما در زمینه مصرف است. طیب‌نیا در ادامه خاطرنشان کرد: با توجه به شرایط موجود، ما به برنامه‌های توسعه‌ای خود در هفت تا هشت سال آینده نخواهیم رسید. ممکن است که ما در افق ۱۴۰۴ به ظرفیت ۵۵ میلیون تن برسیم و حتی ممکن است که به بالای ۶۰ میلیون تن نیز برسیم؛ یعنی مصرف گاز صنعت فولاد ایران که در حال حاضر ۱۱ میلیارد مترمکعب در سال است، ظرف سه تا چهار سال آینده و با توجه به ظرفیت‌هایی که ایجاد می‌کنیم، باید به بالای ۲۰ تا ۲۲ میلیارد مترمکعب برسد؛ با این وضعیت بدون شک با توجه به توسعه صنایع عمده و نیروگاه‌ها به چنین افقی دست نخواهیم یافت. او در ادامه با اشاره به این موضوع که تولید گاز کنونی بر اساس برنامه‌های موجود نیست، تصریح کرد: در سال‌های آینده بدون شک با کمبود گاز بیشتری در فصل سرما مواجه خواهیم شد. از سویی افزایش تقاضا و افزایش قیمت گاز را خواهیم داشت. این موضوعات باید به ما گوشزد کند تا در صنایع خود بازنگری داشته باشیم. در کنفرانس‌ها پیرامون صنایع فولاد بارها این موضوع را مطرح کردیم که هدف ۵۵ میلیون تن فولاد را برای چشم‌انداز سال ۱۴۰۴ در نظر گرفته‌ایم، اما ازنظر زیرساخت‌ها و مسائلی همچون حمل‌ونقل و مواد اولیه مشکل داریم، امروز هم که با مشکل تأمین انرژی روبهرو شده‌ایم. از همین رو به نظر می‌رسد که باید در توسعه صنعت فولاد بازنگری داشته باشیم.