برهمین اساس در پایان معاملات روز دوشنبه 20 خرداد جاری تمام نمادهای بازار پایه متوقف و پس از انجام عملیات فنی و انتقال به تابلوهای مربوطه بازگشایی خواهند شد. فرابورس ایران، از راه‌اندازی تابلوهای پایه زرد، پایه نارنجی و پایه قرمز بازار پایه خبر داد.
هدف از تغییر بازارپایه
معاون بازارهای خارج از بورس فرابورس ایران درگفت‌و‌گو با «ایران» درباره اهداف تغییر در بازارپایه گفت: بازار پایه فرابورس به موجب قانون تنظیم و توسعه در فرابورس ایجاد شد. براین اساس در قانون برنامه پنجم توسعه تکلیف شد شرکت‌های سهامی عام که مشمول ثبت اطلاعات خود در بورس هستند معاملات خود را صرفاً در بازارهای خارج از بورس انجام دهند.
بهنام محسنی افزود: این درحالی بود که اکثر شرکت‌ها شرایط پذیرش در یکی از بازارهای بورس را نداشتند و برهمین اساس بازار پایه برای معاملات سهام این دسته از شرکت‌ها ایجاد شد.
به گفته وی در ابتدا معاملات شرکت‌های حاضر در بازارپایه به صورت توافقی انجام می‌شد و سامانه معاملاتی جداگانه‌ای مجهز نشده بود. ولی پس از مدتی برای رفع این اشکال سامانه معاملات توافقی برای ثبت معاملات راه‌اندازی شد.
این مقام مسئول با اشاره به اینکه مقررات بازار پایه پیش از این یک بار در سال 1395 اصلاح شده بود اظهارکرد: اکنون دومین اصلاح بازار پایه است. در اصلاح سال 1395 اخذ پذیرش ریسک از سرمایه گذاران به شرایط این بازار افزوده شد تا سرمایه‌گذار از ریسکی که می‌پذیرد مطلع باشد.
اتمسفر خاص بازار پایه
معاون بازارهای خارج از بورس فرابورس ایران در ادامه درخصوص ترکیب شرکت‌های حاضر در بازار پایه توضیح داد: جو و اتمسفر بازار پایه متفاوت از بازارهای دیگر است. دراین بازار شرکت‌هایی حضور دارند که حداقل‌های پذیرش در بازارهای اصلی سرمایه را ندارند. براین اساس این شرکت‌ها از فیلترهای پذیرش عبور نکرده‌اند.
وی ادامه داد: علاوه براین شرکت‌هایی داریم که چندین سال است که صورت‌های مالی خود را اعلام نکرده یا مجامع خود را برگزار نکرده‌اند. به گفته وی برخی شرکت‌های حاضر در بازار پایه اخراجی بازارهای دیگر بازار سرمایه هستند.
محسنی تأکید کرد: هدف اصلی فرابورس برای اصلاح مجدد بازار پایه ایجاد شفافیت بیشتر است. درواقع سرمایه گذارانی که وارد این بازار می‌شوند باید از ریسک و شرایط مالی شرکت‌ها مطلع باشند اما زمانی که برخی شرکت‌ها اطلاعات کافی ارائه نمی‌کنند ریسک سرمایه گذاران نیز افزایش می‌یابد.
به گفته وی در قانون نیز برای شرکت‌هایی که از ارائه اطلاعات طفره بروند جرم انگاری شده است.
براین اساس مجازاتی از حبس تا جرایم نقدی در قانون پیش‌بینی شده است. درهمین زمینه تاکنون برخی از شرکت‌ها با شکایت نهاد ناظر به دستگاه قضا معرفی شده‌اند.
تجربه رنگی در سایر کشورها
معاون فرابورس با بیان اینکه در برخی از بورس‌های جهان از تفکیک رنگی برای شرکت‌های حاضر در بورس استفاده کرده‌اند گفت: در امریکا و پیش از راه‌اندازی بورس نزدک،سهام برخی از شرکت‌های پرریسک در اوراق صورتی رنگ منتشر می‌شد. همچنین در اسپانیا تجربه این کار وجود دارد.
وی اضافه کرد: اکنون برای تفکیک شرکت‌های موجود در بازار پایه فرابورس و برای نشان دادن ریسک آنها از سه رنگ زرد، نارنجی و قرمز استفاده کرده‌ایم که این رنگ‌ها معنای بین‌المللی یکسانی دارد.شرکت‌هایی که شفافیت مناسبتری دارند در تابلوی زرد، شرکت‌هایی که شفافیت آنها چند پله کمتر است در تابلوی نارنجی و شرکت‌هایی که دچار ورشکستگی یا انحلال شده‌اند در تابلوی قرمز نمایش داده می‌شوند که رنگ هشدار است. محسنی تأکید کرد: بنابراین تمام سعی و تلاش ما این است که طبقه‌بندی میزان شفافیت ناشران را به معامله گران نشان دهیم.
رنگ بندی شرکت‌های پایه
براساس گفته‌های معاون فرابورس در مجموع 182 شرکت در بازار پایه فرابورس وجود دارد که براساس تقسیم بندی صورت گرفته و طبق میزان شفافیت آنها 112 شرکت در تابلوی زرد، 57 شرکت در تابلوی نارنجی و 13 شرکت در تابلوی قرمز قرار گرفته‌اند.
نمادها پایان خرداد باز می‌شود
وی با اشاره به اینکه از پایان معاملات 20 خرداد ماه تمام نمادهای بازار پایه متوقف می‌شود گفت: پس از جابه جایی شرکت‌ها و تابلوها نماد این شرکت‌ها در فرمت جدید باز خواهد شد.
وی درپاسخ به این سؤال که چه زمانی نمادها دوباره باز می‌شود اظهارکرد: یک هفته پس از توقف، نمادها دوباره باز می‌شود. بدین ترتیب حداکثر تا پایان خرداد ماه این کار انجام خواهد شد.
سفارش‌ها مخفی می‌شود
محسنی همچنین از مخفی شدن سفارش‌های خرید و فروش سهام در تابلوهای جدید فرابورس در انتهای خرداد ماه جاری خبر داد و افزود: از نظر معاملاتی سفارش‌ها در بازار پایه جدید مشابه شرایطی است که در روش ثبت سفارش وجود دارد و در هر سه تابلو این بازار شامل زرد، نارنجی و قرمز، سفارش‌ها نمایش داده نمی‌شوند تا رفتارهای هیجانی بر اساس مدل عرضه و تقاضا شکل نگیرد.
وی تأکید کرد: در بورس‌های معتبر دنیا موضوع کشف قیمت بدون نمایش سفارش‌های خرید و فروش یا با تأخیر در نمایش سفارش‌ها، صورت می‌گیرد و هدف از آن، این است که سرمایه‌گذار بر اساس تحلیل خود نسبت به خرید و یا فروش سهم در بازار اقدام کرده و به اصطلاح در بازار موج‌سواری نکند.
به گفته وی نمایش سفارش‌های خرید یا فروش، می‌تواند منجر به ایجاد هیجان‌های کاذب حاصل از نحوه چیدمان سفارش‌های خرید و فروش در افراد شود و امکان القای ظاهر گمراه‌کننده از روند معاملات یک سهم فراهم شود که عدم نمایش آن، مانع از این موضوع خواهد شد.
نکتـــــه
شرایط رنگ بندی شرکت ها
پایه زرد:
- ناشرانی که مجموع روزهای تأخیر در ارائه اطلاعات بیش از 100 روز نباشد.
- دفعات عدم ارائه صورت‌های مالی بیش از 2 مرتبه نباشد.
- حداقل یک صورت مالی حسابرسی شده ارائه کرده باشد.
پایه نارنجی:
- ناشرانی که در دوره مورد رسیدگی حائز شرایط تابلوی پایه زرد یا تابلوی قرمز نباشند.
- اظهارنظر حسابرس مستقل و بازرس قانونی نسبت به هر یک از صورت‌های مالی شرکت اصلی با تلفیقی گروه از نوع عدم اظهارنظر یا اظهار نظر مردود باشد.
پایه قرمز:
- رأی بدوی یا قطعی مراجع قضایی مبنی بر ورشکستگی ناشر صادر شده باشد.
- مجمع عمومی فوق العاده با مراجع قضایی رأی به انحلال ناشر داده باشد.
- ناشر در سررسید دوره‌های رسیدگی حداقل سه سال مالی متوالی صورت‌های مالی حسابرسی شده ارائه نکرده باشد.