اغلب کارشناسان بورس بر این باورند که برندگان و بازندگان بازار تا پایان پاییز سال‌جاری فولادی‌ها و خودرویی‌ها هستند. اما چرا رشد صنایع فولادی بازار با افت هم‌زمان خورویی‌ها گره خورد و صعود شیرین شاخص در روزهای اخیر هیچ تأثیر قابل‌توجهی بر گروه خودرویی نداشت؟ فولادی‌ها از محل افزایش قیمت‌های جهانی و صعود هم‌زمان قیمت دلار در داخل یکی از بیشترین بازدهی را در نه ماهه سال‌جاری به نام خود به ثبت رسانده‌اند و خورویی‌ها نیز از محل همین افزایش قیمت‌ها با توجه به بالارفتن هزینه‌های تولید برای سهامدارانشان کم بازده بودند. این در حالی بود که آمارها از تولید امیدوارکننده خودرو در سال‌جاری حکایت داشته و خودرویی‌ها در محدوده رسیدن به رکورد تاریخی در تولید هستند؛ آمارهای اعلامی از تولید تا پایان آبان ماه سال جاری در گروه‌های خوروسازی ایران خودرو، سایپا و پارس خودرو حکایت از رشدی 16.7 درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته با تولید 817 هزار و 715 دستگاه انواع محصولات سواری دارد. در مجموع، خودروسازان تا پایان آبان‌ماه سال‌جاری موفق به تولید حدود 960 هزار دستگاه انواع خودرو شده‌اند و تا رسیدن به بالاترین رکورد تولید انواع خودرو در سال 90 با یک میلیون و 640 دستگاه راه زیادی ندارند. اما چرا افزایش در تولید خودرویی‌ها منجر به رشد جریان سودآوری آنها نشده و نمادهای خودرویی همچنان در کف قیمتی دوران تحریم به سر می‌برند؟ چه عواملی باعث شده که این صنعت بزرگ کشور کم بازده‌ترین گروه سرمایه‌گذاری در روزهای اخیر بازار سرمایه باشد و جیب سهامداران خودرویی از صعود شیرین شاخص خالی بماند؟
حمید اعرابی، کارشناس بازار سهام در گفت‌وگو با جامعه فردا بیان می‌کند، رشد در تیراژ تولید قطعا بر روند سودآوری خودرویی‌ها تأثیری مثبت داشته است، اما متأسفانه خودروسازان هیچ علاقه‌ای برای ارائه گزارشات مؤثر از تغییر روند سودآوریشان به بازار سهام ندارند.
او، با اشاره به اینکه در اثر رشد چند برابری تولید در خودرویی‌ها هزینه‌های تمام شده تولید آنها کاهش نیافته است، گفت: عوامل رشد بازار در ماه‌های گذشته به نفع خودرویی‌ها نبوده و آنها از ناحیه افزایش قیمت‌های جهانی و دلار در داخل آسیب دیده‌اند. عوامل تأثیر‌گذار بر بازار بورس در ماه‌های گذشته رشد قیمت‌های جهانی و دلار در کنار هم بود که هم‌افزایی درسته کرده و منجر به رشد سودآوری در نمادهای فلزی و معدنی شده، اما در گروه خودرویی تنها عامل تأثیر‌گذار بنیادی در جریان سوداوری شرکت‌ها رشد چند برابری تولید بوده است. در اثر رشد چند برابری تولید کاهش قیمت‌های تمام شده در‌گزارش‌های شرکت‌های خودروساز دیده نمی‌شود و هزینه‌های تولید همچنان در این گروه بالا است. به‌طور مثال تولید محصولات ایران خودرو در سال‌های 90 تا 91 (اوج تحریم‌ها) کمتر از نصف امسال بوده و سود نماد ایران خودرو 2 تا 3 تومان بیشتر نبوده است، اما سال جاری و در شرایطی که تولید به دو برابر آن روزها رسیده، همچنان ما شاهد سودآوری قابل‌توجهی در این نماد نیستیم. به طور منطقی در شرایطی که تولید دو برابر شده می‌بایست هزینه‌های ثابت سرشکن شود و شاهد افزایش روند سودآوری باشیم، اما در اثر سوء مدیریت روند سودآوری خودرویی‌ها هیچ تغییری نداشته است.
او افزایش در تولید خودرو را منجر به رشد سودآوریشان در سال جاری دانست و تصریح کرد: متاسفانه در خودرویی‌ها بازار شاهد جابه‌جایی جریان سود به خارج از مجموعه‌ها بوده و در شرایطی که تولید دو برابر سال‌های گذشته شده و طبیعتا هزینه‌های ثابت تولید کاهش چشم‌گیری داشته، اما متاسفانه در‌گزارشات ارسالی خودرویی‌ها به بازار این جریان سودآوری نشان داده نمی‌شود. آنها از عدم مدیریت و انتقال منابع به خارج از مجموعه‌ها رنج برده و بی‌شک افزایش تولید به افزایش سودآوری آنها منجر شده است. متأسفانه سود‌های به‌دست آمده در خارج از مجموعه خودرویی‌ها هزینه شده و در جیب سهامدارانشان قرار نگرفته است.
اعرابی با اشاره به اینکه هر رشد قیمت سهام بدون تداوم جریان سودآوری ماندگار نخواهد بود، گفت: رشد قیمت سهام نمادهای خودرویی در روزهای آینده بازار بورس قابل تصور خواهد بود، اما افزایش قیمت سهام بدون رشد جریان سودآوری دائمی نبوده و صرفا یک نوسان دوره‌ای است. این پنهان‌کاری در زمینه ارائه گزارشات مؤثر از تغییر روند سودسازی نمادهای خودرویی جای تامل داشته و خودروسازان موظفند به سهامدارانشان توضیح داده در شرایطی که تولیدشان بیش از دو برابر افزایش یافته چه عواملی منجر به عدم تغییر در سودآوریشان شده است و چرا سهامدارنشان شاهد تغییر روند سودسازی در مجموعه‌های خودرویی نیستند.
این کارشناس بازار سهام، خودروسازان را به ارائه اطلاعات نادرست از تغییر روند سودآوریشان به بازار متهم کرد و افزود: انتقال منابع از صنعت خودرو به بیرون از مجموعه خودرویی‌ها مشکل اصلی آنها بوده و متأسفانه سود‌های به‌دست آمده در خودرویی‌ها در مجموعه شان شناسایی نشده و در خارج از مجموعه هزینه شده است. خودرویی‌ها در 2، 3 سال گذشته اراده‌ای برای ارائه‌گزارشات مثبت و مناسب به بازار بورس نداشته‌اند.
محمدرضا رافع
روزنامه‌نگار/ جامعه فردا