ریسک خاموشی «هسته معاملات»
- توضیحات
آرزو ترکتاز : مشکلات هسته معاملات بورس تمامی ندارد. حالا در تازه‌ترین رویداد دبیرکل کانون کارگزاران در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» از احتمال خاموشی هسته معاملات بورس در آینده نزدیک خبر داد. به گفته مدیران کانون کارگزاران، سامانه فعلی دیگر جوابگوی حجم فزاینده تقاضا در بورس نیست. روش نامطلوب فعلی برای عرضه‌های اولیه، جذابیت‌های ناشی از اعمال دامنه نوسان برای سفته‌بازی و قوانین دست‌و‌پاگیر برای هدایت نقدینگی به سمت صندوق‌های سرمایه‌گذاری از جمله دلایلی است که هسته معاملات را به سمت خاموشی سوق می‌دهد.
«سیاست‌ها و مقرراتی که در بازار سرمایه شکل گرفته است هسته معاملات بورس تهران را به سمت خاموش شدن سوق می‌دهد.» در حالی دبیرکل کانون کارگزاران خبر احتمال خاموشی هسته معاملات را تایید کرد که علت اصلی این رخداد را مقررات و سیاست‌هایی می‌داند که سیستم معاملات را به سمت از کار افتادن هدایت کرده است. روح‌الله میرصانعی، دبیرکل کانون کارگزاران در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» علت این اختلال‌ها را حضور حداکثری مردم برای سرمایه‌گذاری مستقیم در بورس دانست و افزود: هیچ سیستم معاملاتی در هیچ جای دنیا توان این حجم از سهامداران را ندارد. او ادامه داد: در کشورهای دیگر ضریب نفوذ مردم در بورس‌ها بیش از ۷۰ درصد است اما این نکته را باید در نظر گرفت که حضور سرمایه‌گذاران از طریق غیرمستقیم به واسطه سبدها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری است.
دبیرکل کانون کارگزاران افزود: تشویق مسوولان برای ورود مردم به بورس از سویی و اشتیاق سهامداران برای مشارکت در عرضه‌های اولیه با تضمین سود ۱۰۰ درصدی از مهم‌ترین دلایل برای خاموش شدن هسته معاملات است، سیاست‌ها، رویه‌ها و مقرراتی که مدیران بورس باید با توجه به حجم استقبال از این بازار آن را تغییر دهند. میرصانعی عرضه‌های اولیه را از اصلی‌ترین دلایل اختلال مداوم سیستم معاملات دانست و افزود: زمانی که مدیران بورس سود از پیش تعیین شده بدون ریسک را در قالب عرضه‌های اولیه به مردم ارائه می‌دهند چه انتظاری می‌شود داشت که مردم از این سود استقبال نکنند. بازار سرمایه باید جایی برای کشف نرخ باشد و زمانی که بورس در روز عرضه اولیه سقف و کف قیمت را بسیار پایین‌تر از ارزش ذاتی سهام تعیین می‌کند سود تضمین شده و از پیش تعیین شده را در اختیار سرمایه‌گذار قرار داده است.
به گفته دبیرکل کانون کارگزاران فرش قرمزی که برای سهامداران پهن شده گریبان بورس را خواهد گرفت و خاموشی سامانه معاملات هشداری جدی است.
او دلیل دیگر خاموشی سیستم معاملات در آینده نزدیک را حضور مردم در صف خرید سهام دانست که بدون تحلیل و دانش پشت صف ایستاده‌اند. صف خریدی که علت اصلی آن محدودیت‌هایی چون دامنه نوسان و حجم مبنا است. میرصانعی، علت دیگر اختلال‌های پی در پی سیستم معاملات را عدم تسهیل در افزایش سقف صندوق‌های سرمایه‌گذاری دانست و افزود: روند مجوز افزایش سقف صندوق‌های سرمایه‌گذاری بسیار طولانی است و سازمان بورس باید روند مجوز افزایش سقف را تسهیل کند و به کمتر از یک روز برساند.
او در پایان گفت: مسوولان بورس باید مردم را به سمت سرمایه‌گذاری غیرمستقیم هدایت کند تا فشار از روی سامانه برداشته شده و از نقطه خاموشی فاصله بگیرد.
«اختلال در سیستم معاملات بورس مشکلی است که سال‌ها گریبان سیستم معاملات بورس تهران را گرفته است. ورود سهامداران جدید به عرصه معاملات و افزایش کدهای معاملاتی از سویی و مستهلک شدن هسته معاملات و نیاز فوری آن به توسعه و اصلاح از سوی دیگر موجب شده تا سیستم فعلی معاملات پاسخگوی سرمایه‌گذاران نباشد و اختلال چندین و چند باره آن گویای این ادعاست. به اعتقاد کارشناسان این سیستم تا پیش از رونق بورس نیز پاسخگوی فعالان بازار نبود و حالا که تعداد سهامداران هر روز بیشتر می‌شود باید انتظار این را داشته باشیم که هسته معاملات دیگر کار نکند.
اتفاقی که باید از جانب مسوولان بورس و شرکت فناوری و اطلاعات پیش‌بینی و قبل از آن برای آن راهکاری در نظر گرفته شود.
تحریم‌های یکجانبه یکی از بزرگ‌ترین موانع برای اصلاح و توسعه سیستم فعلی معاملات است. اما فعالان بازار سرمایه بر این باورند همان‌طور که بورس ما بومی است، بهتر است سیستم معاملات هم بومی باشد و از ظرفیت‌های داخلی برای طراحی سیستم معاملات استفاده شود. گرچه فرآیند طراحی تا اجرای آن نیازمند زمان زیادی است و در این میان آزمون و خطاهای زیادی را باید تجربه کرد.
نیاز فوری اساسی سیستم معاملات به توسعه
علیرضا تاج‌بر عضو هیات‌مدیره کانون کارگزاران در این رابطه به «دنیای‌اقتصاد» گفت: سامانه معاملاتی ۱۵ سال پیش خریداری شده و امروز مستهلک است و نیاز به توسعه و اصلاح دارد.
او افزود: این سیستم در آن زمان برای حجم معاملات ۱۰۰ میلیاردی و بازاری با تراکنش‌های بسیار کم طراحی شده است.
عضو هیات‌مدیره کانون کارگزاران تاکید کرد: در سال ۹۳ به روز رسانی این سامانه انجام شده اما با توجه به ورود بی‌سابقه نقدینگی و افزایش چشمگیر حجم معاملات این سیستم نیاز به آپدیت و توسعه اساسی دارد. او افزود: درست است که تحریم‌های یکجانبه کار را برای توسعه این سیستم سخت کرده است، اما این کار همچنان شدنی است. این سامانه نسبت به سال گذشته وضعیت بهتری دارد و با تغییرات زیرساخت‌ها می‌توان از بار سامانه کم کرد. این نکته نیز ضروری است که سیاست ارکان بازار باید تشویق سرمایه‌گذاران به سرمایه‌گذاری غیرمستقیم باشد و در این میان ایجاد سبدها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری جدید تشویقی برای مردم در سرمایه‌گذاری غیرمستقیم است.
ایرادات فنی سامانه کارگزاری‌های بورس رفع شود
عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس معتقد است ایرادات فنی موجود در سامانه کارگزاری‌ها مردم را از سرمایه‌گذاری در بورس دلسرد می‌کند. رحیم زارع، عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس در گفت‌وگو با خانه ملت با اشاره به ضرورت ارتقای زیرساخت کارگزاری‌های بورس گفت: از آنجا که در روزهای اخیر شاخص بورس از مرز ۵/۱ میلیون واحد عبور کرد و این شرایط نشان‌دهنده استقبال زیاد مردم از سرمایه‌گذاری در بورس است، سازمان بورس و اوراق بهادار باید با نظارت دقیق بر کارگزاری‌ها آنها را ملزم به ارائه خدمات ویژه به مشتریان کند.نماینده مردم آباده، بوانات، خرم بید و سرچهان در مجلس شورای اسلامی افزود: در شرایطی که تمامی کارشناسان نقدینگی سرگردان را عامل اصلی التهابات و نابسامانی بازار ارز، سکه، خودرو و مسکن می‌دانند، باید با ایجاد زیرساخت‌های مناسب مردم را به سمت سرمایه‌گذاری بیشتر در بورس سوق داد، این در حالی است که سرمایه‌گذاران در روزهای اخیر برای ورود به سامانه کارگزاری‌ها با مشکلات فنی روبه رو هستند.
سازمان بورس، کارگزاری‌ها را موظف به استفاده از تکنولوژی‌های برتر کند
وی با بیان اینکه ایرادات فنی موجود در سامانه کارگزاری‌ها مردم را از سرمایه‌گذاری در بورس دلسرد کرده و اطمینان آنها را از بین خواهد برد، اظهار کرد: وزارت امور اقتصادی و دارایی باید سازمان بورس و اوارق بهادار را ملزم کند که بر فعالیت کارگزاری‌ها به درستی نظارت و آنها را موظف به استفاده از تکنولوژی‌های برتر کند، در غیر این صورت ظرفیت بورس از دست خواهد رفت.
این نماینده مردم در مجلس یازدهم اضافه کرد: باید با آموزش و اطلاع‌رسانی دقیق مردم را برای ورود آگاهانه به بورس آماده کرد که تحقق این مهم در گرو استفاده از ظرفیت سازمان صداو سیما است.