تجارت با تعرفه‌های ترجیحی
تجارت آزاد ایران و اوراسیا از 5 آبان، یعنی کمتر از یک ماه دیگر آغاز خواهد شد. تجارتی که در نتیجه آن، 864 قلم کالا از سوی دو طرف مشمول تجارت ترجیحی می‌شود و تعرفه‌های گمرکی برای آن کاهش می‌یابد.
از این 864 قلم کالا سهم ایران، 503 قلم کالا است که با تعرفه‌های ترجیحی از ایران به کشورهای عضو اوراسیا می‌تواند صادر شود. حتی در مورد 70 قلم تعرفه‌های صفر در نظر گرفته شده است. این تعرفه‌ها می‌تواند ایران را به یک صادرکننده رقابتی در بازار اوراسیا تبدیل کند. یعنی فرصتی بی‌نظیر در 40 سال اخیر! چرا که قیمت تمام شده کالاهای صادراتی ایران به این اتحادیه به دلیل کاهش تعرفه‌های گمرکی می‌تواند حداقلی شود. چین و ترکیه دو رقیب اصلی در این بازار هستند که هنوز به اتحادیه نپیوسته‌اند. اکنون ایران راحت‌تر می‌تواند در این فضا به رقابت بپردازد. بویژه در خصوص محصولات کشاورزی که مزیت‌هایی نیز داریم.
آغوش باز اوراسیا
قرقیزستان، قزاقستان، روسیه، بلاروس و ارمنستان پنج عضو اتحادیه هستند و با 40 کشور جهان در حال مذاکره برای عقد تفاهمنامه تجارت آزادند. این اتحادیه اولین سند تجارت آزاد را با ویتنام و دومی را با ایران امضا کرده‌اند. اما کشورهایی نظیر سنگاپور نیز در مسیر الحاق به اتحادیه اوراسیا قرار دارند. با افزایش همکاری‌های این اتحادیه، ایران می‌تواند به بازاری بزرگتر از اوراسیا وارد شود. اما در حال حاضر نیز بازاری با بیش از 180 میلیون نفر جمعیت و با حدود 753 میلیارد دلار ارزش صادرات و واردات آماده پذیرش کالاهای ایرانی است و می‌توان از این فرصت استفاده بهینه کرد.
ورود ایران به تجارت بدون تعرفه و رقابتی
نخستین بار است که ایران وارد یک اتحادیه اقتصادی منطقه‌ای می‌شود و اگر گام‌ها به درستی در مسیر توسعه روابط تجاری برداشته شود، حجم صادرات ایران افزایش می‌یابد و واردات کالاهای ضروری که در داخل تولید نمی‌شوند، نیز با هزینه تمام شده کمتری انجام خواهد شد. بررسی اهداف و چشم‌اندازهای پیوستن کشورمان به این اتحادیه نشان می‌دهد، بازیگر اصلی در این بازار باید بخش خصوصی باشد. از این رو فرصت خوبی برای تجار و بازرگانان و بخش‌های دولتی، عمومی و غیردولتی اقتصاد است که تجارت با این ۵ کشور را در بازاری با استفاده کنند؛ البته اتصال به این ۵ کشور مسیر را برای اتصال به اقتصاد مناطق دیگر هموار می‌کند زیرا آنها به اقتصاد کشورهای مناطق دیگر متصل هستند.
ترانزیت از مسیر ایران
علاوه بر موضوع افزایش صادرات غیرنفتی، موقعیت جغرافیایی ایران مزیت دیگری است که می‌تواند در توسعه همکاری‌های منطقه‌ای راهگشا و درآمدزا باشد. بنادر متعددی در شمال و جنوب کشور قرار دارد که شرایط خاصی را برای ترانزیت ایجاد کرده و قطعاً اعضای اتحادیه اوراسیا از آن غافل نخواهند بود.
در این باره محمد اسلامی وزیر راه و شهرسازی نیز بر اهمیت و موقعیت استراتژیک جمهوری اسلامی ایران و قرارگرفتن در مسیر کریدورهای شمال-جنوب و شرق- غرب، به ظرفیت مناسب بنادر، پایانه‌های مرزی و دیگر زیرساخت‌های حمل‌ونقل موجود در کشور برای تسهیل جریان حمل‌ونقل و تجارت بین‌المللی و منطقه‌ای تأکید می‌کند و می‌گوید: «بیش از ۱۰ میلیون تن بارعبوری از مسیر ایران داشتیم. اما با اجرای موافقتنامه تجارت آزاد ایران با اتحادیه اوراسیا حجم ترانزیت افزایش خواهد داشت.» به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، وی در همایش بین‌المللی ظرفیت‌های ترانزیتی اوراسیا بیان کرد: «موافقتنامه حاصل از اجلاس سران کشورهای عضو شورای همکاری‌های اقتصادی اوراسیا به برداشته شدن گام‌های بزرگ در توسعه مبادلات تجاری و اقتصادی از جانب جمهوری اسلامی ایران کمک می‌کند.»
اوراسیا درباره این همکاری چه می‌گوید؟
همانقدر که همکاری اقتصادی میان کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا از اهمیت بالایی برخوردار است، همکاری با ایران نیز برای اعضای این اتحادیه مهم است. این موضوع را نخست‌وزیر ارمنستان اعلام کرد. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری، «نیکول پاشینیان» در دیدار با «حسن روحانی» رئیس جمهوری بر تقویت همکاری‌ها تأکید کرد و گفت: «ایران منبع پایداری برای تأمین انرژی و گاز ارمنستان است و ایروان خواستار تمدید موافقتنامه تهاتر گاز و برق با ایران تا سال ۲۰۴۰ میلادی است.»
این چراغ سبز ارمنستان به همکاری‌ها با ایران نشان می‌دهد که قرار است از این به بعد ایران چسبندگی اقتصادی بیشتری با کشورهای همسایه شمالی خود داشته باشد. همبستگی‌هایی که می‌تواند فشار تحریم‌های امریکایی را کاهش دهد.
ایران باید رقابت کند
ایران برای حضور مؤثر در این بازار باید رقابت کند. رقابت نیاز به کیفیت دارد. کیفیت اجناس و کالاهای ایرانی است که میزان موفقیت آن بستگی به تلاش تولیدکنندگان ایرانی و هموار کردن مسیر توسط مسئولان دارد. بر این اساس است که رئیس جمهوری می‌گوید پیوستن به اتحادیه اوراسیا گام اول است و گام‌های بعدی هم در این زمینه باید برداشته شود. اگر ما در این رقابت پیروز شویم می‌توانیم وارد بازارهای گسترده‌تر نیز بشویم.
یادداشت
فرصت‌های همکاری با اوراسیا
هادی تیزهوش تابان
رئیس اتاق مشترک ایران و روسیه
پیوستن ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا یک فرصت بزرگ و ارزشمند برای کشور محسوب می‌شود. بازاری که بیش از 180 میلیون نفر جمعیت دارد و ایران می‌تواند 502 قلم از کالاهای مصرفی این بازار را با تعرفه‌های گمرکی پایین تأمین کند. مفهوم آن فروش کالا و رونق تولید و صادرات است. اما این حضور که باید هم بخش دولتی و هم غیر دولتی برای آن آستین بالا بزنند، الزامات متعددی دارد. اگر زیرساخت‌های این حضور تجاری فراهم نشود، موفق نخواهیم شد. نخستین الزام، تقویت زیرساخت‌های حمل و نقل، ناوبری و برداشتن قوانین زائد در مسیر تولید و صادرات است. این تعرفه‌ها در صورتی به نفع بازرگانان ایران خواهد بود که موانع توسط دولت برداشته و مسیرها هموار شود. آنگاه نه تنها صادرات غیر نفتی ایران جهش خواهد داشت بلکه زمینه افزایش ترانزیت و تبدیل ایران به کریدور شمال به جنوب و شرق به غرب نیز که یک هدف است، انجام خواهد شد.
رشد واردات بیشتر از صادرات نشود
محمدرضا فاروقی
نایب رئیس اول کمیسیون تسهیل تجارت و مدیریت واردات
ایران از اوایل آبان ماه امسال رسماً وارد اتحادیه اقتصادی اوراسیا خواهد شد و برای نخستین بار پس از پیروزی انقلاب اسلامی است که در یک موافقتنامه اقتصادی منطقه‌ای به شکل فعال وارد می‌شود. در چارچوب این تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا، کالاهای صادراتی ایران به روسیه، قزاقستان، بلاروس، ارمنستان و قرقیزستان از تعرفه ترجیحی و حتی صفر برخوردار خواهد شد. اما اگر تعلل کنیم این فرصت طلایی از دست خواهد رفت. تسهیل دستور العمل‌ها و قوانین، بهبود تولیدات و کیفیت کالاها و شرایط بسته بندی از این موارد است. در برخی از کالاهای مورد نیاز اوراسیا مانند محصولات کشاورزی و مرکبات و مواد غذایی ما می‌توانیم بازار خوبی برای صادرات فراهم کنیم. این کشورها نیز کالاهایی را با قیمت پایین‌تر به دلیل کاهش تعرفه‌ها به ایران صادر خواهند کرد که احتیاج است. اما نباید اجازه دهیم که رشد واردات بیش از رشد صادرات باشد. لازمه آن هم رقابتی شدن تولیدات و فراهم کردن زیرساخت‌ها توسط بخش دولتی و غیر دولتی است. علاوه بر صادرات و واردات، می‌توان روی بحث سرمایه گذاری‌ها و ترانزیت نیز بیشتر تعامل کرد که آن هم به توسعه کشور می‌انجامد. از این رو باید موانع را شناخت؛ به دقت برنامه‌ریزی کرد و در مسیر توسعه گام برداشت.