تجارت 5 میلیارد دلاری
بر اساس توافق دو کشور در بیستمین کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و پاکستان در سال 1396، حجم روابط تجاری ایران و پاکستان، تا ظرفیت پنج میلیارد دلار قابل گسترش است اما برقراری ارتباطات بانکی و نهایی شدن موافقتنامه تجارت آزاد از ملزومات اصلی دستیابی به هدف پنج میلیارد دلاری عنوان شده است. تجارت ایران و پاکستان از 500 میلیون دلار در سال 94 به 1.3 میلیارد دلار افزایش یافته است و با توجه به ظرفیت گسترش تجارت دوجانبه تلاش برای تسهیل تجارت میان دو کشور ادامه دارد.به گفته مهدی هنردوست، سفیر ایران در پاکستان «این میزان افزایش تجارت دوجانبه علی رغم همه محدودیت‌ها نظیر نبود کانال ارتباطی بانکی بین دو کشور محقق شده است که بسیار امیدوارکننده است.»
فعالان اقتصادی معتقدند با توجه به تقاضای رو به گسترش بازرگانان و فعالان اقتصادی دو کشور و ظرفیت و توانمندی‌های دوجانبه، همچنین جذابیت و کیفیت مناسب کالاهای ایرانی برای مردم پاکستان انتظار می‌رود در صورت برقراری کانال‌های مستقیم بانکی بین دوکشور، افزایش چند برابری مبادلات تجاری دو کشور را شاهد باشیم. آنها می‌گویند «با وجود مناسبات خوب سیاسی و امنیتی ایران و پاکستان و تعلقات فرهنگی و تاریخی دو حوزه اسلامی و فرهنگ فارسی به‌عنوان ریشه اصلی مشترکات دو ملت، فضای حاکم بر تعاملات اقتصادی ایران و پاکستان و با توجه به ظرفیت‌های فراوان، متناسب با این روابط گسترش نیافته
 است.» اعضای اتاق مشترک ایران و پاکستان نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» تأکید کردند:پاکستان به‌عنوان کشوری با جمعیت بیش از 200 میلیون نفر اگر چه خود، صادرکننده مواد غذایی از جمله محصولات کشاورزی و دامی است، اما می‌تواند به‌عنوان مقصد صادراتی محصولات ایران در زمینه‌های مختلف بویژه لوازم ساختمانی، کاشی، سرامیک و سیمان مطرح شود. مواد غذایی بسته‌بندی یا کنسرو شده، انواع محصولات لبنی و گوشتی، انواع خشکبار، مواد شوینده و بهداشتی، نوشیدنی‌های مختلف، انواع میوه و ظروف و لوازم آشپزخانه تنها بخشی از کالاهای وارداتی قابل دسترس و پرطرفدار در فروشگاه‌های پاکستان است که البته مشابه پاکستانی همه آنها با کیفیتی نسبتاً پایین‌تر و با بسته ‌بندی‌های نه چندان شکیل در بازارهای این کشور وجود دارد. همچنین نماینده زاهدان در مجلس شورای اسلامی امنیت را مهم‌ترین مانع افزایش تجارت میان دو کشور ایران و پاکستان و بویژه مبادلات سیستان و بلوچستان و استان بلوچستان کشور پاکستان دانست. در زمان تحریم و محدودیت تجارت ایران بازار پاکستان با توجه به جمعیت بالای این کشور می‌تواند برای اقتصاد ایران بازاری مؤثر باشد. با وجود اینکه یکی از اهداف دولت فعال کردن بازارچه‌های مرزی میان ایران و پاکستان است اما بازارچه‌های مرزی به‌دلیل برخی مشکلات امنیتی، وضعیت مناسبی ندارند و انگیزه برای سرمایه‌گذاری در این بازارها به‌خاطر همین مسائل امنیتی کاهش یافته است.

یادداشت

خواهان تجارت آزاد با پاکستان هستیم


عبدالحکیم ریگی میرجاوه
رئیس اتاق مشترک ایران و پاکستان
تجارت سالانه ایران و پاکستان حدود یک میلیارد دلار است که با توجه به ظرفیت‌های دو کشور و داشتن مرزهای مشترک عدد بسیار کمی است. ما برای گسترش مبادلات تجاری خواهان تجارت آزاد با کشور پاکستان هستیم. محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های تعرفه ای مانعی بر سر راه تجارت دو کشور است و به همین دلیل ما صفر شدن تعرفه‌ها میان دو کشور را پیشنهاد داده‌ایم. چشم‌انداز تجارت ایران و پاکستان 5 میلیارد دلار است که برای دست یافتن به آن صفر شدن تعرفه‌ها نقش مهمی دارد. از سوی دیگر گسترش ترانزیت میان ایران و پاکستان راه دسترسی ایران به بازار چین است. توسعه مرزی و ترانزیتی و کاهش تعرفه‌ها موجب افزایش تجارت میان دو کشور است. تعرفه‌های بالا عامل کاهش تجارت ایران و پاکستان است. برای گسترش مرزها نیاز به بازنگری در تعرفه‌ها  داریم. با توجه به همکاری‌های پاکستان و چین و سرمایه‌گذاری چین در حمل و نقل و زیرساخت‌های پاکستان بویژه توسعه بندر گوادر پاکستان، توسعه ترانزیت ایران -پاکستان موجب دستیابی به بازارهای چین و تسهیل صادرات ایران به این کشور می‌شود. در حال حاضر ترانزیت میان ایران، عراق، ترکیه، ارمنستان، روسیه ، ترکمنستان و... در حال گسترش است و ما امیدواریم افزایش ترانزیت با پاکستان هم در دستور کار سیاستگذاران قرار بگیرد. کالاهای ایران از مرز میرجاوه و تفتان براحتی می‌تواند به بازار چین برسد. برای گسترش روابط اقتصادی با پاکستان اقداماتی در دست انجام است که از آن جمله تأسیس منطقه ویژه در مرز میرجاوه است که این منطقه در حال تأسیس است. با ایجاد منطقه ویژه بندر خشک و بارانداز منطقه تجاری بسیار مهمی در مرز دو کشور ایجاد می‌شود که از این منطقه اتصال ایران به چین در مبادله کالا تسهیل می‌شود.وقتی جای پای تجارت در مناطق مرزی باز نشود حتماً ناامنی جای آن را می‌گیرد و هزینه‌های نظامی و امنیتی در مرزها بالا می‌رود. تسهیل تجارت در مرزها قطعاً ناامنی را کاهش می‌دهد. ایران از محل صادرات برق ارز زیادی از پاکستان طلب دارد. پیشنهاد ما این است با جایگزینی مبادلات با روپیه و ریال کالا از پاکستان وارد کنیم تا بدهی این کشور تسویه شود. برقراری پرواز دوباره زاهدان – کویته خواسته دیگر فعالان اقتصادی و مردم منطقه است. در حال حاضر دو استان مرزی در دو کشور پرواز مستقیم ندارند که مشکلی اساسی است. میان ایران و پاکستان قرارداد تعرفه ترجیحی بسته شده است که شامل 640 قلم کالا است اما این تعرفه ترجیحی عملاً کارایی ندارد و از کالاهای کمی در تعرفه‌های ترجیحی استفاده می‌کنیم که حدود 120 قلم کالا است. درخواست ما این است که اگر امکان صفرشدن تعرفه‌ها نیست حداقل روی تعرفه‌های ترجیحی تجدید نظر کنیم و با تقلیل 640 کالا به 120 کالا کارایی تعرفه‌های ترجیحی را افزایش دهیم.


توسعه تجارت شرق با ایجاد امنیت

حسینعلی شهریاری
نماینده زاهدان در مجلس شورای اسلامی
مسائل امنیتی در مرزهای شرقی مهم‌ترین مانع افزایش تجارت ایران و پاکستان بویژه تجارت محلی میان دو استان سیستان و بلوچستان و استان بلوچستان پاکستان است. بروز مسائل امنیتی موجب بسته شدن مرزها می‌شود و اختلال در روابط تجارت مرزی را ایجاد می‌کند.حل مشکلات امنیتی که بیشتر نیازمند همکاری طرف پاکستانی است موجب رونق اقتصادی دو استان مرزی می‌شود. تجار منطقه با کارت‌های بازرگانی، کالاهای مورد نیاز دو استان را فراهم می‌کنند. عمده واردات ایران از پاکستان برنج است که هر وقت کمبودی در تأمین این کالا در کشور باشد با واردات از پاکستان این کمبود جبران می‌شود. سود قاچاق سوخت در منطقه نصیب مردم عادی نمی‌شود. رانت خواران بیشترین بهره را از قاچاق سوخت می‌برند و مخاطرات آن مانند تصادفات یا آتش سوزی‌ها نصیب مردم می‌شود. برقراری امنیت در مرزهای شرقی بزرگ‌ترین خدمت به مردم منطقه در دو سوی مرز است. افزایش همکاری‌های اقتصادی و تجاری ایران و پاکستان در کنار ارتقای امنیت پایدار در مرزهای مشترک نوید بخش توسعه منطقه است.

مبادلات با ریال و روپیه

امان‌الله شهنوازی
نایب رئیس اتاق ایران و پاکستان
میزان مبادلات رسمی ایران و و پاکستان یک میلیارد دلار در سال است که سهم ایران از آن 700 میلیون دلار است. بیشترین کالاهای وارداتی ایران از پاکستان برنج، کنجد و میوه‌های گرمسیری است. دو کشور حدود 300 میلیون دلار مبادلات غیررسمی و مرزی هم دارند. پتروشیمی، سیمان، سرامیک، خرما، کشمش، قیر، داروهای گیاهی، کاشی و سرامیک و شیرینی‌جات و بیشتر کالاهای صادراتی ایران به پاکستان را شامل می‌شود. مردم ایران و پاکستان در دو استان مرزی روابط تجاری بسیار نزدیکی با هم دارند و این روابط به‌صورت 100 درصد تجارت پایاپای است. با توجه به اینکه پاکستان عضو سازمان تجارت جهانی است مهم‌ترین مشکلات مبادلاتی دو کشور بعد از تحریم مشکلات بانکی در انتقال ارز است. کشور پاکستان نمی‌تواند برای تجار ایرانی ال سی بازگشایی کند. پیشنهاد ما برای حل این مشکل افزایش مبادلات محلی و انجام مبادلات با ریال و روپیه است. وجود 2 کارخانه سیمان در استان سیستان و بلوچستان که با ظرفیت صدرصدی فعالیت می‌کنند زمینه برای صادرات سیمان از این استان به پاکستان را فراهم کرده است. اما بخشنامه‌های زیاد و تصمیمات مختلف تجارت مرزی میان دو کشور همسایه را با مشکلاتی مواجه کرده است. وقتی صادرات کالایی ناگهان ممنوع می‌شود ما بازار صادراتی خود را در پاکستان از دست می‌دهیم. برای مثال ممنوعیت صادرات نخود ایران به پاکستان باعث شد امریکا و کانادا جای ایران را در تأمین نخود پاکستان بگیرند. در حال حاضر قیمت پیاز در پاکستان حدود 2 هزار تومان است که با واردات از این کشور ما می‌توانیم پیاز را در دورترین استان‌ها به قیمت نهایی 4 هزار تومان بفروشیم اما اجازه واردات را نداریم در حالی که قیمت پیاز در داخل حداقل 10 هزار تومان است.