ترکیه دیروز از اولین خودروی ملی خود یعنی TOGG با ویژگی‌هایی در کلاس جهانی رونمایی کرد. اطلاعات منتشرشده از این خودرو نشان می‌دهد ترکیه در نخستین قدم به سوی بالاترین و مدرن‌ترین سطح خودروسازی در جهان حرکت کرده است. ترکیه حالا به گفته کارشناسان صنعت خودرو پا جا پای کره‌جنوبی می‌گذارد. ترکیه‌ای که صنعت خودرویش را وادار کرده است با تعرفه واردات پایین، با خودروسازان خارجی رقابت کند و پس از سال‌ها قطعه‌سازی برای بزرگ‌ترین برندهای جهان، حالا خودش صاحب خط تولید خودرو شود.
مرور تجربه ایران در خودروسازی گویای این نکته است که عکس این مسیر را طی کرده است. ایران و کره‌جنوبی تقریبا همزمان با یکدیگر شروع به تولید خودرو کردند. کره‌جنوبی نقشه راه امروز ترکیه را درپیش گرفت و تبدیل به یکی از غول‌های بزرگ خودروسازی در جهان شد و ایران مسیر را وارونه رفت و با مونتاژ قطعات و قدیمی‌ترین تکنولوژی‌های جهان خودرو تولید کرد و بازارش را روی خودروهای وارداتی بست. این انحصار آن‌قدر تکرار شد که صنعت خودروسازی ایران درحاشیه امن بازار داخلی هیچ تکانی به خود نداد و حالا به زیاندهی افتاده است.
اردوغان اولین خودروی ملی ترکیه را خرید
همسایه شمال‌غربی ایران دیروز اولین خودروی ملی خود را در حضور رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری این کشور رونمایی کرد و خودش شخصا نخستین سفارش خرید این خودروی بومی را داد.
صنعت خودروسازی ترکیه پس از سال‌ها مونتاژ خودروهای مدرن برندهایی چون رنو، پژو، فیات، فولکس واگن و تویوتا بالاخره در پروژه‌ای چندساله و پرهزینه از نخستین خودرو ملی خود در دره فناوری استان کوجائلی رونمایی کرد.
این خودرو صددرصد برقی و دارای بلندترین محور در میان خودروهای هم‌تراز خود است. با شارژی در مدت کمتر از ۳۰دقیقه به میزان ۸۰درصد شارژ می‌شود. همچنین این خودروی هوشمند و دوستدار طبیعت بدون نیاز به هیچ واسطه‌ای توانایی اتصال به اینترنت ۴G و ۵G را دارد. خودروی ملی ترکیه در دو نسخه شاسی‌بلند و سدان رونمایی شده و قرار است از سال ۲۰۲۰ نخستین مدل این خودروها به بازار عرضه شود.
خودروهای رونمایی‌شده، نمونه‌های اولیه این خودروها هستند و ترکیه سرمایه‌گذاری بالغ بر ۳.۹میلیارد دلار برای آن داشته است. اردوغان ادعا کرد تا سال ۲۰۲۲ زیرساخت‌های شارژ خودروهای برقی در کشور توسعه خواهد یافت و این خودروها در تیراژ سالیانه ۱۷۵هزار دستگاه عرضه می‌شود.
تفاوت‌های صنعت خودروسازی ترکیه با ایران
خودروی ملی ترکیه‌ای‌ها حاصل پروژه مشترک دولت ترکیه و بخش خصوصی است که منابع مالی آن توسط بخش خصوصی تأمین شده است. این خودرو با مشارکت پنج هلدینگ بزرگ ترکیه و همکاری با قطعه‌سازان خارجی در قالب یک استارت‌آپ بزرگ ساخته شده و طراحی آن هم برعهده یک شرکت ایتالیایی بوده است. خودروی برقی ترکیه‌ای‌ها این قابلیت را هم دارد که نمونه بنزینی‌اش ساخته شود و شرکت‌های قطعه‌سازی مثل بوش آلمان با ترکیه برای ساخت این خودرو همکاری کرده‌اند. ترکیه‌ای‌ها درنظر دارند سالانه ٢٠٠هزار دستگاه از این خودرو تولید کرده و به کشورهای دیگر ازجمله اروپایی‌ها صادر کنند. فربد زاوه، کارشناس صنعت خودرو به «شهروند» می‌گوید: «حاصل اولین گام ترکیه‌ای‌ها در ساخت خودروی ملی، محصولی باارزش از آب درآمده است. هدف ترکیه‌ای‌ها از تولید این محصول استفاده از آن در داخل نیست و آنها عزمی جدی برای صادرکردن این خودرو به کشورهای دیگر دارند.» او ادامه می‌دهد: «در ترکیه عوارض خرید خودروی خارجی و داخلی یکسان است و همین نگاه آنها باعث پیشرفت‌شان در صنعت خودروسازی شده است. ترکیه‌ای‌ها صادرات را از قطعات خودرو آغاز کردند و از همان ابتدا هم مشخص بود که افق دیدشان وسیع است و نمی‌خواهند بازار خودرو را منحصر به محصولات داخلی کنند و این دقیقا برخلاف سیاستی است که درکشور ما دنبال می‌شود. شاید برای خیلی‌ها این سوال پیش آمده باشد که آیا ما هم روزی می‌توانیم مثل همسایه غربی‌مان چنین خودروی باکیفیتی تولید و آن را صادر کنیم که پاسخ زاوه به این سوال مثبت است.»
او در این‌باره توضیح می‌دهد: «ما از نظر نیروی انسانی توانمند این امکان را داریم که بتوانیم در خودروسازی پیشرفت کنیم اما به شرطی که انتخاب افراد بر مبنای قوم و خویشی و سلایق شخصی و اهلیت و حرف گوش‌کنی نباشد بلکه فقط به توانایی و تخصص افراد فکر کنیم و مدیران را براساس شایستگی‌شان انتخاب کنیم. نتیجه تصمیمات نادرست مدیریتی درکشور ما این می‌شود که بعد از ٦٠سال با افتخار تولید نیسان جونیور را ادامه می‌دهیم یا به تولید دنا پلاسی افتخار می‌کنیم که هیچ پیشرفتی با دنای معمولی ندارد. با این مدیریت اقتصادی همچنان میزبان نیسان جونیور خواهیم بود و پیشرفت نخواهیم کرد. تا زمانی که تنگ‌نظری را از پروژه‌های اقتصادی دور نکنیم و حصار داخلی را نابود نکنیم، به نتیجه نمی‌رسیم.»
کدام صنعت‌مان رشد کرد که خودرو رشد کند؟
بابک صدرایی، دیگر کارشناس صنعت خودرو درباره ساخت اولین خودروی ملی ترکیه‌ای‌ها به «شهروند» می‌گوید: «وقتی ما از پیشرفت‌نکردن صنعت خودروسازی حرف می‌زنیم، باید این را هم درنظر بگیریم که کدام صنعت ما رشد کرده که خودروسازی از آن عقب مانده باشد. ما می‌توانیم در صنعت خودروسازی پیشرفت کنیم به شرطی که برنامه‌ای جامع برای آن داشته باشیم. یکی از مشکلات ما این است که پروسه خودروسازی را به درستی طی نمی‌کنیم. وقتی در سال ٧٥ زمزمه ساخت اولین خودروی ملی در کشور مطرح شد، ما آمادگی و امکاناتش را نداشتیم.» او ادامه می‌دهد: «ما در زمانی آمدیم خودروی ملی را مطرح کردیم که تنها خودروی داخلی‌مان پیکان بود، با تکنولوژی سه‌دهه قبل. متأسفانه دولت‌ها هم درباره پیشرفت صنعت هم‌نظر نبودند و برخی از آنها نمی‌خواستند به صنعت بها دهند و به دنبال افزایش واردات بودند.»
صدرایی با انتقاد از صنعت خودروسازی درکشور ادامه می‌دهد: «وقتی دور خودمان حصار می‌کشیم و بی‌توجه به تحولات دنیا مشغول تولید خودرویی با تکنولوژی ٣٠سال قبل هستیم، یعنی در این دنیا زندگی نمی‌کنیم و به تحولات آن کاری نداریم. طبیعی است که شرکت‌های مطرح خودروسازی در دنیا هم به سرمایه‌گذاری درکشور ما فکر نمی‌کنند و ما را وارد بازارهای جهانی نمی‌کنند. نهایت این داستان هم می‌شود وضع آشفته این روزهای صنعت خودروسازی که نه مونتاژ کار هستیم، نه خودروساز، نه قطعه‌ساز.»