اقتصادبازار: زینب کوهیار: 6 هزار موسسه مالی و اعتباری غیرمجاز در کشور فعالیت می کنند که تنها شش عدد از آنها، 20 درصد نقدینگی کشور را در دست دارند. به این ترتیب، با اینکه در ایران حدود دو هزار مجوز دارد و کوچکترین کسب و کار هم باید مجوز های مختلف با امضاهای مختلف جمع کند، اما یک پنجم حجم نقدینگی کشور در دست شش موسسه ای است که مجوز ندارند. حالا هم دولت تصمیم گرفته تا پرونده این موسسه های مالی و اعتباری غیرمجاز را به شورای عالی امنیت ملی بفرستد. درباره موسسه های مالی و اعتباری غیرمجاز و برخورد دولت با این موسسات، با محسن صفایی فراهانی، اقتصاددان گفتگو کردیم.
*ایران جز کشورهایی که در آن رتبه راه اندازی کسب و کار، بالاست. چه می شود که موسسه هایی که به طور مستقیم با سیستم پولی کشور در ارتباط هستند، مجوز ندارند؟
هرکس بخواهد در ایران فعالیت یا کسب و کاری را شروع کند، باید پروانه کسب را از نهادهای مربوط در آن حوزه خاص بگیرد. اگر در یک گوشه از شهر، یک مغازه فروش مواد غذایی مجوز نداشته باشد، سازمان‌های ذی ربط بویژه سازمان‌های مربوط به بهداشت و سلامت، در آن مغازه را می‌بندند و تا پروانه کسب را اخذ نکرده، اجازه فعالیت به او نمی‌دهند. اگر کسی یک نانوایی باز کند، علاوه بر گرفتن مجوز برای راه اندازی نانوایی‌اش، باید کارگرش را برای تایید اداره بهداشت به مراجع ذی ربط بفرستد. در جامعه ما اگر کسی بخواهد یک صرافی باز کند، سازمان‌های مالی و پولی به راه اندازی این صرافی و فعالیت آن نظارت می‌کنند. موسسه‌های مالی و اعتباری هم مثل هر کسب و کار دیگری باید، پروانه فعالیتشان را از نهادهای مرتبط با کارشان اخذ کنند. سوال این جاست که چطور در یک جامعه، که بر تمدید مجوز نانوایی‌اش و سلامت کارگر آن نظارت سالانه وجود دارد، بر یک واحد فعال پولی که با اقتصاد کشور در تماس مستقیم است و مردم بطور دائم منابع مالی و درآمد‌های حاصل از کارشان را در اختیار آن می‌گذارند، نمی‌توان نظارت کرد؟
*چه نهادی باید به این موضوع رسیدگی کند؟
بطور حتم بانک مرکزی باید به این ماجرا ورود کند و فعالیت این موسسه‌های را با چارچوب‌های قانونی تطبیق بدهد و سیستم را طوری تنظیم کند که قابلیت کنترل و نظارت بر موسسه‌های مالی و اعتباری وجود داشته باشد. اما بانک مرکزی به عنوان مهمترین نهاد پولی و مالی کشور، اعلام می‌کند که این‌ها مجوز ندارند اما اینکه چرا این موسسه‌ها را به مردم معرفی نمی‌کند، سوالی است که پاسخش را نمی‌دانم.
*اگر قرار بر ریشه یابی باشد، به طور کلی این موسسه ها از چه زمانی به وجود آمدند؟
موسسه‌های مالی واعتباری به تدریج و در دوازده سال گذشته رشد فزاینده‌ای کردند. پیش از این موسسه‌هایی با عناوین و اسمهای مختلف فعالیت می‌کردند که حالا تبدیل به بانک شده اند. طی ده سال گذشته با رشد لجام گسیخته این موسسه‌ها مواجه شدیم. موسسه های مالی و اعتباری غیرمجاز در کل کشور سبز شدند. متاسفانه این پدیده فقط منحصر به شهرهای بزرگ مثل تهران نیست و در دور‌ترین نقاط کشور هم شاهد فعالیت این موسسه‌ها هستیم. بخشی از این موسسه‌ها ریشه در صندوق‌های قرض الحسنه و سنتی قدیمی دارند اما بخشی از این‌ها هیچ ربطی به این صندوق‌ها ندارند.
*اما چه شد که این صندوق ها و موسسه ها، این طور رشد قارچ گونه پیدا کردند؟
وقتی کنترلی بر فعالیت موسسه های مالی و اعتباری وجود ندارد، افرادی برای رونق سفته بازی و کسب درآمد دیمی، با عناوین مختلف چنین موسسه هایی را، راه اندازی می‌کنند. در این کار سود فراوانی هست که این افراد، با استفاده از موقعیت عدم نظارت، از آن بهره مند میشوند.