مجلس علیه روحانی

روزی که در معادلات انتخاباتی اصولگرایان، طیف‌های سنتی و میانه‌رو این جریان به حاشیه رانده شدند و به ویژه در رقابت‌های انتخاباتی مجلس یازدهم، نواصولگرایان (اعم از پایداری‌ها، احمدی‌نژادی‌ها، قالیبافی‌ها و ایثارگران و رهپویان) میدان‌دار و بعد هم صاحب کرسی‌های مجلس شدند، خطر ظهور و قدرت گرفتن جریان راست رادیکال قابل پیش‌بینی بود. جریانی که در سخت‌ترین روزهای کشور ابایی از فلج کردن دولت ندارد؛ طرح استیضاح رئیس‌جمهور را به جریان می‌اندازد، تقاضای اختصاص همه بودجه فرهنگی کشور به یک گروه خاص انقلابی را دارد، به دنبال فیلترینگ فضای مجازی و بستن اینستاگرام و... است بدون آنکه برای بیکار شدن و متضرر شدن میلیون‌ها نفری که کسب و کارشان در این فضاست ایده‌ای داشته باشد و بارها از تریبون رسمی مجلس وزیر امور خارجه کشور را دروغگو و خائن خطاب می‌کند. در این مورد آخر آش آنقدر شور شد که حتی صدای خود اصولگرایان را هم درآورده است. جریانی که آنقدر در داشتن مواضع (به زعم خودش) انقلابی آتش تندی دارد که بسیاری از عقلای اصولگرا نسبت به عبور آنها از رهبری هشدار می‌دهند.  بی‌سبب نیست که محمد مهاجری روزنامه‌نگار اصولگرا بعد از غائله حضور ظریف در مجلس با این لحن کنایی رفتار نمایندگان را نقد کرده است: «آقای ظریف در مجلس در پاسخ به نماینده‌هایی که او را ذلیل و دروغگو خواندند، کدهایی از رهبر معظم انقلاب آورد که وی را صادق و شجاع خوانده‌اند. آقای وزیر خارجه! از این پس برابر این جماعت از بیانات افرادی کد بیاورید که اینها قبولش داشته باشند!» 

تلاش برای اصلاح چهره رادیکال مجلس

بازتاب این رویکرد رادیکال که به ویژه در جلسه حضور ظریف در مجلس خودش را نشان داد، خیلی بیشتر از آنکه فکرش را می‌کردند برای اصولگرایان هزینه تراشیده است. آنها نه‌تنها نتوانستند از محبوبیت ظریف کم کنند که اتفاقا نزد افکار عمومی به دلیل حمله به او زیرسوال رفتند. تا جایی که از بیرون مجلس برای تصحیح این روند به آنها تذکر داده می‌شود. کار به جایی رسیده که حسین شریعتمداری در سرمقاله روزنامه کیهان این رفتار‌ها را نادرست توصیف کرده و نوشته است: «نگارنده با اهانت برخی از نمایندگان به جناب ظریف و دروغگو نامیدن ایشان موافق نیست...» روزنامه وطن امروز هم ظریف را دروغگو خطاب کرد اما در عین حال با انتقاد از رفتار نمایندگان نوشت: «مجلس باید با وزانت و متانت و به دور از جنجال بانیان وضعیت اقتصادی موجود را استنطاق کند». این روزنامه تلویحا از اینکه نمایندگان در بازی ظریف قرار گرفته و با پرخاشگری و هیاهو نگذاشتند تا او به سوالات پاسخ دهد آنها را مورد نقد قرار داده:«او بخش قابل توجهی از سخنانش را صرف حمله به نمایندگان معترض، با نیت عصبانی کردن‌شان کرد و تلاش کرد از دل این جو متشنج و صدای اعتراض نمایندگان با ایجاد حواشی سیاسی از پاسخ به انتقادات عبور کند.» روزنامه فرهیختگان در مطلبی با تیتر «بر سر آمریکا فریاد بزنید» و طرح این سوال که منشا سر و صدای بی‌فایده مجلس کجاست؟ نوشت: «در این جلسه تنی چند از نمایندگان میان اظهارات محمدجواد ظریف معترضانه و با فریاد لب به سخن گشودند که البته با تذکر رئیس‌مجلس مبنی‌بر رعایت قانون و تاکید بر لزوم اظهارنظر و بیان اخطار در فرصت قانونی برای هرکدام از نمایندگان همراه بود. اتفاقی که به‌نظر می‌رسد باعث شد بخش مهمی از سوالات مهم و کلیدی نمایندگان از وزیر امور خارجه به حاشیه رفته و برون‌دادی متفاوت از آنچه شأن مجلس است در افکار عمومی انعکاس یابد.» اما مفصل‌ترین مطلب از این نوع را خبرگزاری تسنیم با عنوان «رادیکالیسم به نفع وضع موجود» نوشت. این خبرگزاری بعد از آنکه دولت، برجام و ظریف را مسئول شرایط بد اقتصادی امروز خواند، مواجهه نمایندگان با ظریف در مجلس را غیراخلاقی و غیرعاقلانه توصیف کرد و نوشت:‌ «علی‌رغم اظهارنظرهای بعضاً مثبت و درستی که توسط برخی نمایندگان صورت گرفت،‌ اما برون‌داد کلّیت ماجرا و بازنمایی آن در بیرون، هم در «فرم» و هم در «محتوا» نشانه‌های رادیکالیسمی را داشت که از جنبه اجتماعی آن به‌نفع حفظ وضع موجود عمل می‌کند. داد و فریادهای برخی نمایندگان مجلس به‌هنگام سخنرانی آقای ظریف و قطع چندین‌باره حرف‌های او مصداقی از رادیکالیسم در «فرم» و محتوای بعضی اظهارات علیه او مصداقی از رادیکالیسم در «محتوا» است.... غیراخلاقی بودن رادیکالیسم فرمی و قطع سخنان آقای ظریف، درحالی که هیچ نیازی به این فریادها نبود، مشخص است. غیرعاقلانه بودن آن هم از این جهت واضح است که ناظر بیرونی از چنین صحنه‌ای نه‌تنها حقانیت ادعاهای منتقدان را برداشت نمی‌کند، بلکه برای او نسبت به آقای ظریف تولید مظلومیت کاذب هم می‌کند.»

تسنیم در ادامه مطلب خود نوشته:«اما از جنبه محتوا، صرف‌نظر از اینکه رهبر معظم انقلاب چندین بار ادعاهایی مانند خیانت تیم مذاکره‌کننده در مذاکرات را به‌نحو مشخص و روشنی زیر سؤال برده و آنها را تخطئه‌ کرده‌اند، بررسی آنچه در جلسات مذاکرات گذشته و کتاب‌هایی که توسط طرف خارجی راجع به این جلسات نوشته شده نیز نشان می‌دهد که اساساً ابراز ادعاهایی مانند خیانت یا اتهامات از این جنس درباره آقای ظریف وجهی ندارد. در خاطرات جان کری و برخی دیگر از مذاکره‌کنندگان طرف مقابل بارها نسبت به عزم آقای ظریف و داد و فریادها و منازعات او و تلاش‌هایی که در راستای مذاکرات کرده، اشاره شده است. شیپور خسارت‌آمیز بودن برجام را از سر گشاد آن نواختن و آقای ظریف را به خیانت متهم کردن یا نقطه نزاع را روی اتهام و انتساب دروغگویی به آقای ظریف تنظیم کردن، ضمن آنکه با جمع‌بندی رهبر انقلاب از شخصیت او در سال‌های گذشته نمی‌خواند، و علاوه بر اینکه غیراخلاقی است، هیچ سودی هم به حال حل مسئله ندارد.» تسنیم در نهایت نقد خود به رفتار نمایندگان اصولگرا را اینطور به پایان برده: «رفتارهای برخی نمایندگان در جلسه امروز(یکشنبه گذشته) موجب شد نقدهای مثبت دیگر نمایندگان و حتی اظهارات قابل قبول رئیس مجلس نیز شنیده نشود و بازنمایی این جلسه، رادیکالیسم بعضی منتقدان باشد.»

حتی وقتی کریمی قدوسی نماینده مشهد و یکی از صحنه‌گردانان حمله به ظریف در مجلس در صفحه توئیتر خود نوشت: «روز گذشته(یکشنبه گذشته) بار دیگر آقای ظریف تلاش نمود در صحن مجلس در کسوت قهرمان برجام ظاهر شود و گناه شکست خود در برجام را به پای نظام مقدس اسلامی بگذارد. او می‌گفت در دوران گذار (برجام)، جمهوری اسلامی موفق نبود و این عامل شکست برجام بود.» با این واکنش مهدی حسن‌زاده خبرنگار روزنامه خراسان مواجه شد که به او پاسخ داد: «الان زمان پیگیری برجام از وزیرخارجه است یا پیگیری دور زدن تحریم‌ها. دسترسی به اموال بلوکه شده خارج از کشور، فراهم کردن امکان صادرات غیرنفتی بیشتر و فعال کردن دیپلماسی اقتصادی؟ آن هم با داد و قالی که موجب مظلوم‌نمایی ظریف شود. اف بر این همه بی‌بصیرتی امثال شما آقای کریمی‌قدوسی». 

سوال از رئیس‌جمهور؛ بر مدار تندروی

با این حال اما رویارویی با وزرای دولت، پایان رویه تند و تیزی نیست که مجلس یازدهم در پیش گرفته است. گام بعدی آنها خود رئیس‌جمهور است. ظاهرا آنها بر استیضاح رئیس‌جمهور مصمم هستند. طرحی که سردمدار آنها احمد امیرآبادی فراهانی چهره نزدیک به جبهه پایداری، نماینده قم و عضو هیئت رئیسه مجلس است. او گفت که اگر رئیس‌جمهور برای عبور از شرایط اقتصادی کشور طرحی نداشته باشد طرح استیضاح او را به جریان می‌اندازد. پس از آن موسوی لارگانی نمانده فلاورجان و عضو دیگر هیئت رئیسه از به جریان انداختن این طرح خبر داد و در همان شلوغی‌های روز یکشنبه در صحن مجلس علی خضریان عضو جبهه پایداری و نماینده تهران در صفحه توئیتر خود ضمن انتشار متن سوالات خبر داد که این طرح با ۲۰۰ امضا تقدیم هیئت رئیسه مجلس شده است. آنها بدون آنکه بگویند راهکار خودشان برای خروج از اقتصاد تحریمی و کرونا زده فعلی چیست می‌خواهند رئیس‌جمهور را در ۵ محور استیضاح کنند. اینکه «چرا و به چه دلیل قیمت ارزهای خارجی به سرعت در حال افزایش و ارزش پول ملی در حال کاهش است؟»، «علت ازهم‌گسیختگی اوضاع بازار مسکن و خودرو و تورم عجیب و غریب چند صد درصدی بازار مسکن چیست و چرا دولت طی ۷ سال گذشته هیچ اقدام جدی برای تأمین مسکن مردم و کنترل قیمت و کیفیت خودرو انجام نداده است؟»، «در کجای برجام اشتباه استراتژیک مرتکب شدید که آمریکا بدون کوچک‌ترین هزینه از این توافق خارج و اروپا هم با پررویی تمام همچنان خواستار اجرای کامل برجام از سوی ایران است، بدون آنکه خود به تعهداتش عمل نماید حتی در عملیاتی کردن طرح حقیرانه اینستکس!»، «قرار شد دولت بخاطر مشکلات ناشی از بیماری کرونا، به واحدهای تولیدی و بخش‌های آسیب‌دیده وام اعطا کرده و کمک نماید. اما صدای اعتراض همه بخش‌ها بلند است. دولت در این زمینه چه کاری کرده و چقدر کمک کرده است؟» و در نهایت اینکه «از فروردین ۹۷ که قیمت دلار دولتی ۴,۲۰۰ تومان اعلام شد، تا امروز چند میلیارد دلار به این قیمت عرضه شده است. به چه کسانی داده شده و سرنوشت این دلارها چه شده است و چه تأثیری بر کنترل تورم داشته است؟» اما شتابزدگی در طرح سوال از رئیس‌جمهور آن هم در حدود یک ماه از شروع به کار مجلس یازدهم صدای برخی نمایندگان را هم درآورده است. به اضافه اینکه درباره متن سوالات و نحوه طراحی آنها و جمع‌آوری امضاها حرف و حدیث‌هایی هم وجود دارد. از جمله وقتی محسن زنگنه نماینده تربت حیدریه در صفحه توئیتری خودش روایت متفاوتی از این طرح ارائه کرد. او تلویحا از دخالت عواملی خارج از مجلس در به جریان افتادن این طرح خبر داده و نوشت: «با اینکه معتقدم هر روز ماندن این دولت برای کشور هزینه دارد و سوال از رئیس‌جمهور حق قانونی نمایندگان مردم است اما طرح سوال بهتر است با تامل و بررسی ابعاد علمی آن صورت بگیرد. امروز مردم برای رفع مشکلات از مجلس راه‌حل می‌خواهند. دیروز صبح (یکشنبه گذشته) اول وقت، هنگام ورود به صحن، نماینده محترمی عزیزان نماینده را دعوت به امضای طرح سوال از رئیس‌جمهور می‌کرد. برگه سوالات را برداشتم و خواندم. گفتم این سوالات بعضا باید اصلاح شود و برخی سوالات اساسی‌تر باید به آن اضافه گردد. آیا نیاز نیست برای این سوال که تبعات زیادی در جامعه دارد کمی بیشتر تامل شود و نسبت به ابعاد مختلف آن بررسی علمی و مشورت صورت گیرد و تاثیر آن در زندگی مردم سنجیده شود؟ ایشان فرمودند مشورت‌ها انجام شده! پرسیدم با کی؟ این سوالات اکثرا اقتصادی است و دوستان اقتصادی و حقیر خبر نداریم! ایشان فرمودند ممکن است با شما مشورت نشده باشد. یکی از نمایندگان اقتصادی مجلس را نام بردم و پرسیدم مثلا با آقای الف مشورت کردید؟ گفتند نه! با این حال نمایندگان همچنان وارد می‌شدند و امضا می‌کردند. جلسه رسمی آغاز شد و چیزی نگذشت که در فضای مجازی سوال از رئیس‌جمهور با امضای ۱۳۰ نماینده منتشر شد!».

اما نکته اینجاست که اگر حمله و هیاهو علیه ظریف با تذکر مراجع و رسانه‌های اصولگرا در بیرون مجلس مواجه شد اما طرح سوال از رئیس‌جمهور با حمایت چهره‌هایی همچون احمد توکلی از این جریان مواجه شده است. جایی که گفته است:‌«بنده با استیضاح رئیس‌جمهور بیشتر موافق هستم. رئیس‌جمهور در حال نزدیک کردن کشور به لبه پرتگاه است.» این نشان می‌دهد جریان رادیکال راست تنها به درون مجلس خلاصه نمی‌شود و در بیرون از مجلس هم طرفداران جدی و صاحب نفوذی دارد. هرچند سیدافضل موسوی نماینده سابق مجلس و عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران در یادداشتی در روزنامه سازندگی نوشت که استیضاح رئیس‌جمهور از حد یک لاف سیاسی فراتر نخواهد رفت و نمایندگان به دو دلیل تن به آن نخواهند داد. اول به دلیل حمایت رهبری از دولت و دوم به دلیل ترس از رسوایی. افضل موسوی معتقد است حضور رئیس‌جمهور در مجلس به مثابه ارائه فرصت و تریبونی مناسب برای رئیس‌جمهور خواهد بود تا به عوامل اصلی ایجاد چنین وضعیتی بپردازد که حاصل آن رسوایی همان جریان خواهان استیضاح است.