این گزارش به این موضوع می پردازد که آیا رسانه ها باید یک رویداد شهری را بازگویی کنند و یا با نگاهی کارشناسی به تحلیل و واکاوی آن بپردازند. این گزارش به طور خاص برخورد استاندار اصفهان در پروژه مترو را با رسانه ها بررسی می کند.
حالا دو ماه از آن روز گذشته است! نگاه استاندار اصفهان در مراسم کلنگ زنی خط دوم متروی اصفهان هنوز در ذهنم جا مانده است، وی با لحنی قاطع گفت(دنیای اقتصاد- سه شنبه 10 شهریور) : "کسی نگران مسیر مترو نباشد. ما کار را شروع کرده و جلو می‌بریم و طی دو ماه آینده معلوم می شود که آیا از زیر میدان امام(ره) عبور می‌کند یا خیر! اینکه مدام رسانه‌ها به عبور یا عدم عبور می‌پردازند به اصل پروژه لطمه می خورد و پروژه را بی جهت متوقف می‌کند. این نیازمند کار کارشناسی و نه رسانه‌ای است".
حالا دو ماه از آن روز گذشته است!؛ سه هفته بعد از آن روز، وقتی روبری حاج عباس حاج رسولیها نشستم، گفتگویمان با این سوال آغاز شد(دنیای اقتصاد- سه شنبه 31 شهریورماه): " بگذارید وارد بحث مترو اصفهان بشویم. وضعیت خط دو مترو اصفهان به کجا کشید؟ حاج رسولیها: خط دو مترو مصوب شده و باید از زیر میدان امام(ره) عبور کند. میراثی ها از امکانات جدید مهندسی شناخت ندارند و نگران آسیب ها هستند. امروز ماشین و امکانات طوری است که آسیب نمی زند. ما حاضر نیستیم میراثمان خراب شود ولی متاسفانه میراثی ها ادبیات ما را نمی گیرند.
رییس اسبق شورای شهر اصفهان در ادامه از کار کارشناسی در مسیر مترو سخن گفت: سه کارشناس آمریکایی، کانادایی و ترکیه ای مسیر خط دو را تایید کرده اند. در یونسکو نیز همه 21 عضو تایید کردند که مترو از زیر میدان امام(ره) عبور کند. با نظر مهندسی می گویم که مترو باعث نشست یک میلیمتر از آثار تاریخی اصفهان نخواهد شد. شما هم مطمئن باشید با نظر یونسکو و میراث در خط دو پیش خواهیم رفت".
حالا دو ماه از آن روز گذشته است! وقتی همان روزها، چهارباغ مسدود شد و درختان کهنسال آن یکی پس از دیگری بریده می شدند، نگاهها درباره اثرات مخرب این طرح روی بافت تاریخی و اجتماعی شهر شدت گرفت! اما ما در هفتگی های "دنیای اقتصاد" فقط کار کارشناسی را گزارش کردیم. این یعنی مجالی برای یک جرعه فکر کردن: ضرورت وجود مترو در بافت تاریخی اصفهان چیست؟ آیا هیچ روش و مکانیزم جدیدی برای توسعه حمل و تقل در نقاط تاریخی وجود ندارد؟ راهکار سایر کشورهای تاریخی دنیا در این مورد چیست؟
حافظان میراث فرهنگی و دوستداران آثار باستانی از همان روزها دست به کار شدند تا شاید مسئولان، مسیر جایگزینی را برای تونل مترو که قرار بود از چهارباغ عبور کند و یقینا اثرات مخرب زیادی را برای بافت تاریخی شهر به بار می آورد، انتخاب کنند، اما با اینکه فقط چند ماه این پروژه متوقف شد، وقتی صبح روز پنج شنبه 23 مهرماه، خبر افتتاح فاز اول این پروژه منتشر شد. دیگر همه حواس‌ها در مسیر مار آهنی به خط دوم یعنی میدان نقش جهان دوخته شد. . . راستی چرا میدان نقش جهان همیشه مورد هجوم موج مدرنیته قرار می گیرد؟ انگار تازه داستان برج جهان نما تمام شده است و اصفهان هیچ جای دیگری برای توسعه ندارد. جرعه ای دیگر از فکر کردن؛ آیا سیتی سنتر به عنوان یک مگا پروژه شهری، در خارج از بافت شهری اصفهان ناموفق بوده است؟ آیا تصور ناموفق بودن پروژه شهرک سلامت وجود دارد؟ قطعا پروژههای بخش خصوصی بسیار حساب شده و هدفمند برنامه ریزی شده اند.
اما . . . آنروز کار رسانه ای کردیم نه کارشناسی ؛کشف اشیای تاریخی در محل چهارراه تختی ؛ تیتر زدیم: توقف مترو اصفهان در ایستگاه اشیای تاریخی : مدیر عامل مترو اصفهان در خصوص کشف مقادیر زیادی اشیاء تاریخی و ارتباط آن با توقف ساخت مترو این شهر، گفت: باید اذعان کرد که هر کلنگ مترو در این محدوده با یک شی تاریخی برخورد می کند. لذا مترو این شهر با کندی ساخت در برخی مناطق همراه می شود.
حالا دو ماه از آن روز گذشته است! همانروز که استاندار گفت: مترو اصفهان به کار کارشناسی نیاز دارد نه رسانه ای؛ خبرگزاری ایسنا دو روز پیش از قول الهیاری تیتر زد( 1394/08/24): نقش جهان از شر مترو راحت شد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان در خصوص عبور مترو از زیر میدان نقش جهان، گفت: عبور مترو از زیر میدان نقش جهان منتفی است و مسیر جایگزینی به شورای فنی میراث فرهنگی اصفهان پیشنهاد شده که توسط این شورا نیز مورد تایید قرار گرفته است. وی ادامه داد: مسیر پیشنهادی پس از تایید شورای فنی میراث در استان اصفهان برای اظهار نظر نهایی به معاونت میراث فرهنگی کشور ارسال شده است و شورای فنی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در خصوص آن اظهار نظر خواهد کرد.
کار کارشناسی به کار رسانه ای تبدیل شد؛ خبرگزاری تابناک اصفهان، همان روز در مطلبی زیر عنوان گاو پیشانی سفید شهر نوشت: " نقش جهان گریخت؟ ؛ اصفهانی‌ها خاطره مخالفت‌ها برای عبور خط یک از خیابان چهارباغ را در ذهن خود دارند و به خوبی می‌دانند که در زمان اجرایی شدن خط یک هم شورای عالی ترافیک با عبور مترو از زیر خیابان چهارباغ مخالفت کرد. حتی رئیس جمهور وقت هم در همان زمان از مخالفت خود با این اقدام خبر داد. اما در نهایت خط یک مترو کار خودش را به چهارباغ کشاند."
حالا دوماه از آن روز گذشته است. کار کارشناسی در کنار کار رسانه ای؛ يك عضو كميسيون قطار شهری اصفهان، در برابر یک خبرنگار سمج اصفهانی گفت: سه گزينه براي خط دو متروي اصفهان علاوه بر ميدان نقش جهان روي ميز بود، اما قطعا انتخاب هر گزينه جايگزين، نيازمند بررسي فني است. فتح‌الله معين، اظهار كرد: در كميسيون قطار شهري بحث بر سر اين بود كه اگر خط دوم مترو اصفهان از زير ميدان نقش جهان عبور نكند چه گزينه‌هايي بايد براي آن جايگزين كنيم. معین، با بيان اينكه سه تا چهار گزينه براي خط دو مترو در نظر گرفته شده است، افزود: براي اينكه ببينيم كدام خط در اولويت قرار مي‌گيرد بايد هزينه‌ها و مدل اجرايي شدن هر گزينه مدنظر باشد و هر انتخاب بايد به تاييد شوراي عالي ترافيك نيز برسد.
اين عضو كميسيون قطار شهري اصفهان تصريح كرد: عبور از خيابان های عبدالرزاق، شريف واقفي و نهر فرشادي و خيابان كمكي آمادگاه، روي ميز است، اما گزينه سوم يعني نهر فرشادي و كمكي آمادگاه به دليل قوس هاي زياد از نظر فني رد شده است. معين خاطرنشان كرد: آنچه براي جايگزيني خط دو مترو در نظر گرفته مي‌شود حتما نيازمند بررسي است،
به نظر می رسد که در کشور ما بسیاری از مگا پروژه ها، بیشتر از آنکه به کار کارشناسی نیاز داشته باشند به کار رسانه ای نیازمند هستند. مدیر عامل شرکت نمایشگاههای اصفهان در نشست خبری خود بارها از رسانه های استان خواست تا به نقش مطالبه گری خود عمل نموده و مراحل پیشرفت این ابرپروژه شهری را رصد کنند. شاید دلیل وجود پروژه های تخت جمشیدی در شهری اصفهان، عدم وجود کار رسانه ای مستمر باشد. پروژه ورزشگاه نقش جهان، تونل بهشت آباد، مصلای اصفهان و البته مترو، شاید با کار رسانه ای به همین جا رسیده اند.
می گویند ممکن است، یکی از مسیرهای جایگزین برای میدان نقش جهان در خط دوم مترو، خیابان ولیعصر باشد. مسیری که به پایتخت سلسه سلجوقیان منتهی می شود و بازهم مسیر مدرنیته و مار آهنی آن را متوقف خواهد کرد. همانجایی که پروژه میدان امام علی؛ هنوز هم کار رسانه ای طلب می کند.
مجید محققیان