ترامپ بر پرتگاه استیضاح

ساناز نفیسی، سازندگی: مولی بال در مجله تایم نوشت «ابیگیل اسپانبرگر برای استیضاح رئیس‌جمهوری به واشنگتن نرفت. او بارها و بارها در ۹ ماه نخست حضورش در کنگره بر این مسئله تاکید داشت. اسپانبرگر می‌خواست وظایف نمایندگی‌اش را انجام دهد؛ ایمنی خیابان‌ها را تامین کرده، زمینه را برای بهبود مراقبت‌های بهداشتی هموار کند و نرخ بیکاری را به پایین‌ترین سطح ممکن برساند. زمانی که هم‌قطارانش (‌سایر نمایندگان) بر مسائل مرتبط با روسیه و نژادپرستی متمرکز شدند، او سکوت اختیار کرد و موضوعات دیگری را در اولویت برنامه‌هایش قرار داد.

اما این‌بار ترامپ دست به کاری زده که نمی‌توان راحت از کنارش گذشت. اسپانبرگر، افسر سابق سیا، نوامبر گذشته از حزب دموکرات به عنوان نماینده مجلس نمایندگان برگزیده شد تا نشان دهد دغدغه همه دموکرات‌ها، ترامپ و حواشی کارزار ۲۰۱۶ نیست. حالا ورق برگشته است. حمایت اسپانبرگر از استیضاح ترامپ می‌تواند به اعتبارش آسیب زده و انتخاب دوباره‌اش را به خطر بیاندازد. با این حال ۲۳ سپتامبر او با نمایندگان میانه‌رویی دیگر برای تاکید بر آغاز تحقیقات در مورد ترامپ هم‌صدا شد؛ رئیس‌جمهوری که گفته می‌شود برای پیروزی در کارزار ۲۰۲۰ و به چالش کشیدن یکی از رقبایش (‌جو بایدن) همتای اوکراینی‌اش را تحت فشار قرار داده است. اسپانبرگر در این باره به مجله تایم گفت «‌ذهنیت من تغییر نکرده است، ما صرفا به اطلاعات و داده‌های تازه‌ای دست یافته‌ایم». این داده‌ها حتی موجب شده تا نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان نیز موضعش را تغییر دهد و از استیضاح ترامپ حمایت کند.

پلوسی نخستین گام را برداشت

درست است که پلوسی ماه‌ها هم‌صدا با چهره‌هایی چون اسپانبرگر تلاش داشت تا مانع از اجرایی شدن تصمیم نمایندگان برای استیضاح ترامپ شود. اما زمانی که داده‌ها و جزئیات بیشتری از تماس تلفنی ترامپ با زلنسکی، همتای اوکراینی‌اش افشا شد دموکرات‌ها توانستند به تردیدهای پلوسی در این باره پایان دهند. حداقل ۶۰ نماینده جدید دموکرات حمایت‌شان از استیضاح را مطرح کردند تا جایی که تعداد طرفداران استیضاح به بالای ۲۰۰ نفر رسیده است. یعنی ۹۰ درصد کمیته‌های پارلمانی از این موضوع (‌استیضاح رئیس‌جمهوری) دفاع می‌کنند. ۲۴ سپتامبر پلوسی اولین گام را برداشت. او در پیامی که از محل استقرارش در کاپیتال برای برنامه رسمی تلویزیونی ارسال کرد گفت که اقدام ترامپ سوگندش به انجام وظایف ریاست‌جمهوری، حراست از امنیت ملی و درستی انتخابات‌مان را نقض کرد. از همین رو امروز اعلام می‌کنم که مجلس نمایندگان به شکلی رسمی تحقیقات برای استیضاح رئیس‌جمهوری را آغاز کرده است.

اتهام‌های ترامپ سنگین است. براساس گزارش‌ها رئیس‌جمهوری آمریکا زلنسکی را برای دوباره به جریان انداختن پرونده جو بایدن، رقیبش از حزب دموکرات تحت فشار قرار داده است. پیش از انجام این تماس تلفنی پرحاشیه ترامپ با اقدامات عجیبی تلاش داشت تا مانع از تصویب ارائه کمک‌ها به اوکراین توسط اکثریت نمایندگان در کنگره شود. این تماس تلفنی و سایر اقدام‌های ترامپ به اندازه‌ای غافلگیر‌کننده بود که جامعه اطلاعاتی آمریکا را لرزاند و موجب شد تا این نهاد با وجود رجز‌خوانی‌های دولت، گزارش مفصلی در این باره در اختیار کنگره قرار دهد. اگر اتهام‌های مطرح شده علیه ترامپ حقیقی باشد آن زمان می‌توان گفت که رئیس‌جمهور از قدرتش سوء‌استفاده کرده است؛ تراژدی تلخی که از زمان ریاست نیکسون در کاخ سفید رخ نداده است. این‌بار رئیس‌جمهوری آمریکا برای تحقق اهدافش در کارزار داخلی به کمک خارجی متوسل شده است.

رونمایی از یک تراژدی سیاسی

اسپانبرگر و شش عضو دیگر تازه وارد حزب دموکرات طی یادداشتی که در واشنگتن پست منتشر شد نوشتند «‌ادعاهای مطرح شده حیرت‌انگیز است چرا که هم می‌توان آنها را در قالب تهدید علیه امنیت ملی تعریف کرد و هم فساد احتمالی دولت». ترامپ متهم است که از ثروت عظیم ایالات متحده و قدرت بی‌اندازه و البته پرنوسان تعریف شده برای رئیس‌جمهوری در راستای تحقق خواست و منافع شخصی‌اش سوء‌استفاده کرده است. در چنین شرایطی قانون‌گذاران اولیه آمریکا ساختار و مکانیسمی فراحزبی را ترسیم کردند تا بدین طریق دولت در برابر پارلمان پاسخگو قرار دهند، هرچند بعید است در آن برهه زمانی پدران ما رویارویی با پدیده‌ای چون ترامپ را پیش‌بینی کرده باشند. رئیس‌جمهوری آمریکا به واسطه شخصیت خاص خود تصمیم اخیر کنگره را به چالش کشید و منتقدانش را به واسطه آزارهای‌شان متهم کرد. ترامپ در مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک بود که سد شکست.

رئیس‌جمهور آمریکا در گفت‌وگو با خبرنگاران گفت «‌این اقدام در حقیقت تداوم فرآیند شکار هانتر جادوگر (‌مراد پسر بایدن) است». بعد از افشاگری اوکراین، ادبیات ترامپ هم تغییر کرد. او برای توجیه چرایی ممانعت از ارائه کمک‌ها به این کشور دلایل متفاوتی را مطرح کرد. حامیان رئیس‌جمهوری نیز مخالفان را گروهی توطئه‌گر قلمداد کردند که تلاش دارند تا افکار عمومی را از فساد الیگارشی تحت ریاست بایدن منحرف کنند. اما ناظران مستقل می‌گویند که ادعاهای مطرح شده علیه بایدن بی‌اساس است. آنچه امروز در آمریکا رخ داده رونمایی از یک تراژدی تلخ سیاسی است. رؤسای‌جمهوری پیشین استیضاح شده بودند اما نه در آستانه کارزار ریاست‌جمهوری. (نیکسون و کلینتون در دوران دوم ریاست‌شان درگیر مسئله استیضاح شدند و اندرو جانسون در دهه ۱۸۶۰ استیضاح شد اما هرگز محکوم نشد).

مقدمه‌سازی برای استیضاح

پلوسی می‌خواهد با به خطر انداختن اعتبارش برای حراست از قانون اساسی تاریخ را تکرار کند؛ مسئله‌ای که می‌تواند هزینه‌های سنگینی را به جامعه آمریکا تحمیل کرده و این کشور را در آستانه دو قطبی شدن عمیق قرار دهد. حداقل یک هفته پیش از تماس تلفنی پرحاشیه ترامپ و همتای اوکراینی‌اش نزدیک به ۴۰۰ میلیون دلاری که قرار بود به واسطه تصویب کنگره در اختیار اوکراین قرار بگیرد به دستور رئیس‌جمهوری مسکوت ماند. خلاصه گزارش‌های به دست آمده از این تماس تلفنی نشان می‌دهد که ترامپ از همتای اوکراینی‌اش خواسته بود تا در ازای کمک‌های ارائه شده با ویلیام بار، دادستان کل آمریکا و رودی جولیانی، وکیل شخصی‌اش برای دوباره به جریان انداختن پرونده بایدن‌ها همکاری کند. اوکراین می‌گوید توسط ترامپ تحت فشار قرار نگرفته است. با این حال منتقدان دموکرات ترامپ و حتی ناظران می‌گویند این موضع‌گیری روشن نیست. چگونه دولتی که به کمک‌های نظامی و تضمین‌های وامی ایالات متحده نیاز دارد تحقیقات دوباره‌ای درباره فساد احتمالی بایدن‌ها را کلید می‌زند. براساس پروتکلی که در ایالات متحده باید توسط جمهوری‌خواهان و دموکرات‌های کنگره اجرایی شود رفتار یا الگوی نگران‌کننده توسط اعضای جامعه اطلاعاتی آمریکا از طریق کانال‌های تعریف شده در قاب شکایت در اختیار بازرس ویژه جامعه اطلاعاتی قرار می‌گیرد. بازرس با بررسی داده‌ها به این نتیجه رسیده که این مسئله (‌تماس تلفنی ترامپ و زلنسکی) هم حساس است و هم تهدیدی جدی علیه امنیت ملی آمریکا. حالا این شکایت در اختیار جوزف مک گوایر، مدیر اطلاعات امنیت ملی آمریکا قرار گرفته است. براساس اساسنامه فدرال متن این شکایت‌ها باید در اختیار کمیته‌های اطلاعاتی کنگره قرار بگیرد و اگر گوایر به مدت هفت روز از ارسال شکایت به کمیته‌ها خودداری کرد، آن زمان بازرس کل شخصا به کمیته‌ها هشدار می‌دهد.

سیاست فرار به جلو

بعد از چالش‌های داخلی بالاخره کاخ سفید ۲۵ سپتامبر متن مکالمه با رئیس‌جمهور اوکراین را آماده کرد. با این حال ترامپ موضوع تحت فشار قرار دادن زلنسکی را انکار کرد و گفت هیچ اطلاعات روشن و صریحی در این باره وجود ندارد. با این حال رئیس‌جمهوری تایید کرد که محور رایزنی‌اش با زلنسکی بایدن و الیگارشی تحت مدیریت او و پسرش در اوکراین بوده است. وکیل ترامپ می‌گوید بایدن پیش از این برای بسته شدن پرونده پسرش از اهرم فشار علیه دادستان کل اوکراین استفاده کرده بود. به گفته جولیانی معاون پیشین تلاش کرد تا به تحقیقات در باب شرکت گاز اوکراینی تحت ریاست پسرش پایان دهد. وکیل ترامپ هنوز دلیلی برای تایید این ادعا ارائه نکرده است. یکی از دیپلمات‌هایی که نخواست نامش فاش شود در این باره به تایم گفت که هانتر بایدن در زمانی که گفته می‌شود بایدن دادستان اوکراین را برای توقف تحقیقات تحت فشار قرار داده در این شرکت خصوصی مشغول نبوده است و هیچ اطلاعاتی مبنی بر فسادش در دست نیست. به گفته این دیپلمات تلاش‌های بایدن برای برکناری دادستان اوکراین همسو با سیاست‌های اوباما و متحدان آمریکا بود که می‌خواستند مسئله فساد و ناکارامدی ساختار بوروکراسی کیف در کانون توجه قرار بگیرد. از همین رو صرفا ایالات متحده خواهان برکناری دادستان کل اوکراین نبود، بریتانیا و صندوق بین‌المللی پول نیز بر این مسئله تاکید داشتند. ماجرای تماس تلفنی پرحاشیه ترامپ و زلنسکی فراتر از رقابت‌های انتخاباتی ۲۰۲۰ یا حتی تقسیم قدرت در آمریکا است. امروز امنیت ملی ایالات متحده هدف قرار گرفته شده است.

به باور کارشناسان این موضوع که ترامپ در ازای توقف حمایت‌ها از اوکراین داده‌ای دریافت کرده یا خیر اهمیتی ندارد، آنچه مهم است انگیزه سیاسی نهفته در این ماجرا است. شاید استیون پیفر، سفیر پیشین ایالات متحده در اوکراین درست گفته «‌اتفاقی که امروز رخ داده این معنا را می‌دهد که اگر بازیگری به کمک‌های ایالات متحده نیاز دارد باید در انتخابات ایالات متحده مشارکت داشته باشد».

ترامپ برنده استیضاح است؟

مدت‌ها است که رؤسای جمهوری آمریکا مقوله امنیت ملی را به موضوعی پیچیده‌ای تبدیل کردند. در جریان حمله به عراق یا درگیری در ویتنام ادعاهای دروغین رؤسای جمهوری پیشین نوعی بزرگ‌نمایی برنامه‌ای نظامی توسط فرمانده کل تبیین می‌شد نه دروغ‌گویی برای تحقق اهداف شخصی. ناظران می‌گویند به واسطه عدم نظارت درست کنگره، ترامپ برای اتخاذ چنن تصمیم‌هایی فرصت یافت. بعد از ماجرای بی‌نتیجه مولر رئیس‌جمهوری آمریکا به این نتیجه رسید که مصون است. از همین رو استیضاح او به واسطه ماجرای اوکراین به موضوعی اجتناب‌ناپذیر تبدیل شده است.

کاخ سفید استیضاح را باور ندارد. متحدان رئیس‌جمهوری می‌گویند ترامپ برنده این نبرد است. با این حال روشن است که ترامپ قرار است به شیوه‌ای جدید محاکمه شود. اگر ادعاهای ارائه شده تایید شود آن زمان براساس قانون ترامپ استیضاح می‌شود. رای اکثریت مجلس نمایندگان در اختیار سنا قرار می‌گیرد تا نمایندگان این مجلس نیز در این باره تصمیمشان را اعلام کنند. براساس قانون بیش از دو سوم اعضای سنا باید به استیضاح رئیس‌جمهوری رای مثبت بدهند. ترامپ باور دارد جمهوری‌خواهان تا انتها کنارش ایستاده‌اند. شواهد نیز نشان می‌دهد که این گروه پشت ترامپ را خالی نمی‌کنند. با این حال حامیان استیضاح باور دیگری دارند. این گروه می‌گویند جمهوری‌خواهان تحت فشار و با یادآوری تاریخ ناچار می‌شوند از رویکرد متفاوتی پیروی کنند.