شاید تصور شود که زمستان به دلیل سرما در نیمکره شمالی تقاضا برای نفت بیشتر می‌شود، حال آنکه تقاضا برای نفت در تابستان بیشتر است. هوا که گرم می‌شود، سفرها آغاز می‌شود و به تبع آن تقاضا برای بنزین افزایش می‌یابد. حالا امسال که محدودیت‌های کرونایی و پروتکل‌های بهداشتی هم کمتر شده، تقاضا برای سفر افزایش یافته است و این موضوع در کنار تحریم‌های روسیه، بازار نفت را صعودی ترسیم می‌کند.
مدیریت امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت، در تحلیلی از وضعیت بازار نفت گزارش داد: از مسائل اساسی بازار کنونی نفت، تامین تقاضا در فصل تابستان در شرایط پایین بودن سطح ذخیره نفت‌خام و فرآورده‌های نفتی است. سطح ذخیره‌سازی نفت در شرایط حاضر به کمترین مقدار خود طی چند سال تنزل کرده و این مشکل برای ذخیره‌سازی فرآورده‌های نفتی به‌مراتب دشوارتر از نفت است.
براساس این گزارش انتظار کاهش بیشتر سطح ذخیره‌سازی فرآورده‌های نفتی سبب شده تا قیمت دیزل، بنزین، سوخت جت و نفت کوره به‌شدت افزایش یابد. نااطمینانی نسبت به توانایی روسیه برای صادرات فرآورده‌های نفتی در مواجهه با تحریم‌های اتحادیه اروپا نیز اوضاع را پیچیده‌تر کرده و بر میزان نوسان بازار افزوده است.
«انرژی اینتلیجنس» برآورد کرده که سطح ذخیره‌سازی تجاری نفت در کشورهای عضو سازمان توسعه و همکاری اقتصادی (OECD) در ماه آوریل ۲۰ میلیون بشکه کاهش داشته است. با وجود آنکه ذخیره‌سازی نفت خام ۹ میلیون بشکه زیاد شده، ذخیره فرآورده‌های نفتی ۲۹ میلیون بشکه دیگر کاهش یافته است. به این ترتیب سطح ذخیره‌سازی نفت کشورهای سازمان توسعه و همکاری اقتصادی در ماه آوریل معادل ۵۵ روز از مصرف این کشورهاست که در مقایسه با ماه مارس ۸/۱ روز کاهش نشان می‌دهد. این رقم کمترین سطح برای این شاخص از تابستان سال ۲۰۰۸ است که قیمت نفت برنت برابر ۱۳۰ دلار در هر بشکه بود.
سطح ذخیره‌سازی گازوییل کشورهای سازمان توسعه و همکاری اقتصادی در شرایط کنونی ۴۶۸ میلیون بشکه گزارش شده که کمترین سطح برای این فرآورده نفتی در ۱۷ سال گذشته است. سطح ذخیره‌سازی سوخت دیزل در آمریکا به‌تنهایی ۱۰۴ میلیون بشکه اعلام شده که از سال ۲۰۰۸ تاکنون بی‌سابقه است. این در شرایطی است که آمریکا در ماه‌های پیشرو همچنان باید سوخت دیزل بیشتری را به آمریکای لاتین و اروپا صادر کند تا بتواند توقف صادرات ۴۰۰ هزار بشکه در روز روسیه را جبران کند.در چهار ماه نخست سال ۲۰۲۲ نفت خام ذخیره‌سازی‌شده ۱۰۰ میلیون بشکه زیاد شده، اما برای فرآورده‌های نفتی شاهد آن بوده‌ایم که ذخیره‌سازی ۶۰ میلیون بشکه کاهش داشته است. شاید به نظر برسد که این یک روند فصلی مانند همه سال‌های گذشته است، اما روندهایی در سال ۲۰۲۲ وجود دارد که بی‌سابقه است، برای نمونه تقاضا در سال ۲۰۲۲ به‌دلیل کاهش رشد اقتصاد جهان و شیوع کرونا در چین کمتر از برآوردهای اولیه بود.
تابستانی غیرقابل پیش‌بینی
بنابراین باید انتظار داشت در فصل تابستان که اقتصاد جهان از ویروس کرونا رهاتر می‌شود، تقاضای نفت رشد بیشتری داشته باشد. تقاضای نفت در چهار ماه نخست سال ۲۰۲۲ حدود یک میلیون بشکه در روز کمتر از برآورد مقدماتی «انرژی اینتلیجنس» بوده است و چین نیز انتظار می‌رود ۸۰۰ هزار بشکه در روز کاهش تقاضا را در سه ماه دوم سال جاری میلادی به‌دلیل شیوع کرونا در این کشور تجربه کند.
حال همراه با ورود به فصل تابستان در نیمکره شمالی، در شرایطی که در دو تابستان قبل درگیر محدودیت‌های جابه‌جایی به‌دلیل سیاست‌های کنترل کرونا بوده‌ایم، به احتمال زیاد با رشد زیاد تقاضا برای سوخت به‌ویژه برای حمل‌ونقل روبه‌رو خواهیم شد.برآوردهای موجود نشان می‌دهد میانگین تقاضای نفت بین ماه‌های می – سپتامبر به ۱/۱۰۰ میلیون بشکه در روز خواهد رسید که ۶/۲ میلیون بشکه در روز بیشتر از میانگین تقاضا در چهار ماه نخست سال است.پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد خوراک نفت خام پالایشگاهی به میانگین ۴/۸۰ میلیون بشکه در روز برای فاصله ماه‌های می- سپتامبر خواهد رسید که تنها ۶۰۰ هزار بشکه در روز بیشتر از چهار ماه اول سال است. به این ترتیب انتظار می‌رود با حدود دو میلیون بشکه در روز کمبود عرضه در تابستان روبه‌رو باشیم. این اختلاف حدود ۳۰۰ میلیون بشکه در تابستان باید از طریق ذخیره‌سازی‌های فرآورده‌های نفتی تامین شود.
یکی از نتایج این شرایط می‌تواند کاهش تقاضای نفت به‌دلیل جهش قیمت‌ها و کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان باشد که سرانجام تعادل را در بازار نفت برقرار کند. در شرایط کنونی افزایش نرخ بهره در آمریکا و دیگر کشورهای پیشرفته احتمال رکود اقتصادی را به‌شدت افزایش داده که می‌تواند تقاضای نفت را نیز متاثر کند.بر همین اساس «انرژی اینتلیجنس» پیش‌بینی خود از رشد تقاضای نفت در سال ۲۰۲۲ را در ماه آوریل ۴۰۰ هزار بشکه در روز مورد بازنگری نزولی قرار داد و آن را به ۱/۲ میلیون بشکه در روز رساند. به نظر می‌رسد این روند بازنگری‌های نزولی در ماه‌های آینده نیز ادامه داشته باشد.در مجموع می‌توان پیش‌بینی کرد که بازار نفت در فصل تابستان پیشرو با کمبود عرضه فرآورده‌های نفتی روبه‌رو شده و قیمت نفت خام و فرآورده‌های نفتی به سطح بالاتری در مقایسه با وضع کنونی برسد. بی‌تردید بازگشت ایران به بازار نفت می‌تواند راهکاری برای کنترل بازار نفت و حفظ توازن آن در ماه‌های پیشرو باشد.
مسیر صعودی نفت
روز گذشته قیمت نفت به بالاترین رقم طی دو ماه گذشته رسید. به خصوص آنکه اتحادیه اروپا موفق نشد روز یکشنبه برای تحریم نفت روسیه به توافق برسد اما دیپلمات‌ها همچنان برای پیشبرد این توافق در آستانه نشست روزهای دوشنبه و سه‌شنبه سران این بلوک تلاش خواهند کرد.
حمله روسیه به اوکراین، بازار نفت جهانی را دستخوش تغییر و تحول کرده است به طوری که صادرکنندگان آفریقایی برای تامین تقاضای اروپا پا پیش گذاشته‌اند و مسکو برای دور زدن تحریم‌های غربی، به تاکتیک انتقال کشتی به کشتی برای رساندن نفت خود به آسیا متوسل شده است.
این تغییر مسیر بزرگ‌ترین تغییر بخش عرضه بازار نفت جهانی، از زمان انقلاب شیل آمریکاست که یک دهه پیش بازار را تغییر داد و نشان می‌دهد روسیه قادر خواهد بود از ممنوعیت نفت اتحادیه اروپا عبور کند به شرطی که آسیا و چین به خرید نفت این کشور ادامه دهند.تحریم‌هایی که پس از آغاز حمله نظامی روسیه به اوکراین در اواخر فوریه، اعمال شدند و شامل ممنوعیت واردات نفت روسیه به آمریکا بود، باعث شد روسیه از اروپا که هدف بایکوت خریداران نفت قرار گرفت، به سمت آسیا بچرخد که مشتریان در هند و چین متقاضی خرید محموله‌های نفت روسیه با تخفیف چشمگیر بودند.طبق آمار آژانس بین‌المللی انرژی، صادرات روسیه در آوریل به سطح پیش از حمله به اوکراین، بهبود پیدا کرد و قیمت نفت که در مارس تا مرز ۱۳۹ دلار در هر بشکه صعود کرده بود، در حدود ۱۱۰ دلار تثبیت شد.حتی اگر اتحادیه اروپا در دور بعدی تحریم‌های روسیه، با ممنوعیت واردات نفت این کشور موافقت کند، تحلیلگران می‌گویند تاثیر این تحریم‌ها با تقاضایی که از سوی آسیا برای نفت روسیه وجود دارد، تا اندازه‌ای بی‌اثر خواهد شد.مجموعه تحریم‌هایی که از سوی آمریکا، اتحادیه اروپا و انگلیس علیه روسیه اعلام شده‌‌اند، ورود کشتی‌ها با پرچم روسیه به بنادر را ممنوع کرده‌اند. این تحریم‌ها به معنای آن است که بخشی از تجارت افزایش یافته با آسیا از طریق انتقال کشتی به کشتی در دریا انجام می‌شود که یک فرآیند پرهزینه بوده و خطر نشت نفت و آلودگی بالایی دارد.
منبع: جهان صنعت