سه تهدید اومیکرون برای اقتصاد

حدود یک‌سال پس از نخستین موفقیت واکسن کووید-۱۹ در آزمایش‌های بالینی، احساس ترس بیشتر نقاط جهان را دربرگرفته است. سویه اومیکرون که ابتدا در روز ۲۴ نوامبر شناسایی شد، ممکن است سد دفاعی را که با واکسیناسیون یا ابتلا به کووید-۱۹ ایجاد می‌شود، دور بزند. سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده که اومیکرون یک خطر جهانی بسیار بزرگ است. رئیس شرکت تولیدکننده واکسن مدرنا هشدار داده که واکسن‌های فعلی ممکن است در برابر این سویه جهش‌یافته با مشکل مواجه شوند.

سرمایه‌گذاران در مواجهه با چشم‌انداز تعطیلی‌های بیشتر، بسته شدن مرزها و مصرف‌کنندگان عصبی، با فروش سهام خطوط هوایی و هتل‌های زنجیره‌ای نسبت به آن واکنش نشان داده‌اند. قیمت نفت حدود ۱۰ دلار در هر بشکه کاهش یافته است؛ اتفاقی که معمولا در آستانه ظهور رکود رخ می‌دهد .با وجود اینکه اظهارنظر درباره میزان سرایت یا کشنده بودن سویه جدید نسبت به سویه دلتا هنوز زود است، ولی تهدید موج جدید بیماری که از کشوری به کشور دیگر می‌رود بار دیگر اقتصاد جهان را دربرگرفته است و سه خطر موجود در آن را تشدید می‌کند. نخست اینکه محدودیت‌های بیشتر در کشورهای ثروتمند به رشد آسیب می‌زند. زمانی که خبر سویه جدید پخش شد، کشورها ورود مسافر از آفریقای جنوبی را که اومیکرون نخستین‌بار در آن مشاهده شد، مسدود کردند. سرزمین‌های اشغالی و ژاپن مرزهای خود را کاملا بسته‌اند. همه‌گیری کرونا به‌طور ناگهانی به عصر سفرهای آزاد میان کشورها پایان داد. محدودیت‌های سفر در سال جاری در حال برداشته شدن بودند؛ ولی اتفاقات هفته گذشته نشان داد که بسته شدن مرزها بسیار سریع‌تر از باز شدن‌شان اتفاق می‌افتد. گسترش اومیکرون احتمال دارد حتی محدودیت‌های جابه‌جایی‌هایی در داخل کشورها را نیز تشدید کند. اروپا حتی قبل از ظهور این سویه جدید، برای جلوگیری از گسترش سویه دلتا بسیاری از فعالیت‌های داخلی را محدود کرده بود. در ایتالیا به افراد واکسینه‌نشده اجازه داده نمی‌شود به فضاهای بسته رستوران‌ها وارد شوند و اتریش در تعطیلی کامل قرار دارد. روند بهبودی بخش بزرگ خدمات در کشورهای ثروتمند حالا به تعویق افتاده است.

خطر دوم افزایش بیشتر تورمی است که همین حالا هم زیاد است، بیشتر ایالات متحده آمریکا را تهدید می کند؛ چراکه محرک‌های بیش از اندازه مالی سبب شده است اقتصاد با سرعت ناپایداری رشد کند و نرخ تورم در ماه اکتبر به ۲/ ۶درصد برسد که بیشترین نرخ تورم در طول سه دهه گذشته بوده؛ ولی تورم در سایر نقاط جهان نیز بالا بوده است. داده‌های بلومبرگ گویای تورم جهانی ۳/ ۵درصدی هستند. شاید گمان کنید اومیکرون می‌تواند از طریق کاهش فعالیت‌های اقتصادی تورم را کاهش دهد، ولی در واقع می‌تواند به‌طور عکس عمل کند؛ چراکه برای کاهش تورم کل، مصرف‌کنندگان باید هزینه‌های خود را از کالاها به سمت بخش خدمات انتقال دهند؛ ولی اومیکرون می‌تواند این روند را به تاخیر بیندازد. از سوی دیگر، سویه جدید می‌تواند تعطیلی‌های بیشتری در قطب‌های تولید ویتنام و مالزی ایجاد کند و به اختلال در زنجیره تولید دامن بزند. کارمندان محتاط نیز ممکن است بازگشت خود به کار را به تعویق بیندازند و درخواست افزایش دستمزد بدهند.

خطر سومی که می‌تواند اقتصاد جهان را تهدید کند کاهش رشد اقتصادی چین، دومین قدرت اقتصادی جهان است. چین کمی قبل‌تر نمونه درخشانی از مقاومت اقتصادی در مقابل همه‌گیری کرونا بود؛ ولی امروز شرایط فرق می‌کند. این کشور با بحران بدهی در صنعت گسترده املاک خود روبه‌رو است. کمپین‌های ایدئولوژیک علیه کسب‌وکارهای خصوصی شکل گرفته‌اند و با سیاست متزلزل «کووید صفر» دست و پنجه نرم می کنند؛ سیاستی که کشور را منزوی کرده و در صورت ظهور موارد ابتلا به کرونا، آن را در معرض تعطیلی‌های محلی شدید قرار می‌دهد. حتی در صورت معرفی محرک‌های اقتصادی توسط دولت، رشد اقتصادی به حدود ۵درصد کاهش یافته است. به غیر از شوک کوتاهی که در ابتدای همه‌گیری اتفاق افتاد، این پایین‌ترین میزان رشد در طول ۳۰ سال گذشته بوده است. درصورتی‌که اومیکرون نسبت به سویه قبلی دلتا سرعت انتقال بالاتری داشته باشد، استراتژی چین دشوارتر خواهد شد.

اما همه چیز هم ناامیدکننده نیست. جهان شاهد بازگشت شرایط بهار ۲۰۲۰ و افت ناگهانی تولید نخواهد بود. مردم، بنگاه‌ها و دولت‌ها طریقه برخورد با ویروس را یادگرفته‌اند که یعنی ارتباط میان تولید ناخالص داخلی و محدودیت‌های رفتاری و رفت و آمد، یک‌سوم قبل است. برخی از تولیدکنندگان واکسن انتظار دارند داده‌های جدید نشان‌دهنده موثر بودن واکسن های فعلی بر موارد شدید بیماری باشند و در صورت لزوم، شرکت‌ها و دولت‌ها قادر به تولید واکسن‌ها و داروهایی جدیدی تا ماه هایی ابتدایی ۲۰۲۲ هستند. با این حال، اومیکرون یا هر سویه دیگری در آینده، می‌تواند سبب افزایش تورم و کاهش رشد اقتصادی شود. جهان به تازگی تلنگر دردناکی دریافته کرده است؛ راه ویروس برای تبدیل شدن به یک بیماری بومی هموار نخواهد بود.