نبرد نابرابر «اون» با ویروس تاجدار

 «چو سانگ- هون» در گزارش ۵ ژوئیه برای نیویورک تایمز نوشت، سه هفته پس از اینکه «اون» از بیانیه خود در سال جدید رونمایی کرد، مرزهای خود با چین را بست. دلیل آن هم شیوع یک بیماری از شهر ووهان بود. این مساله یک تعطیلی معمولی مرزی نبود. چین ۹۵ درصد از تجارت کره‌شمالی را به خود اختصاص داده است. کالاهای مصرفی، مواد اولیه و خام، سوخت و قطعات خودرو در مرز ۸۷۰ کیلومتری دو کشور قاچاق می‌شد و باعث شد که کارخانه‌ها و بازارهای کره‌شمالی با وجود تحریم‌های سازمان ملل برای مهار جاه‌طلبی‌های هسته‌ای «اون» همچنان حفظ شده و سر پا بماند. با بسته شدن مرزها، صادرات رسمی کره‌شمالی به چین که قبلا به واسطه تحریم‌ها کاهش یافته بود بیشتر و بیشتر سقوط کرد. در ماه مارس، بر اساس آمارهای گمرک چین، صادرات کره‌شمالی فقط ۶۱۰ هزار دلار بود و این یعنی کاهشی ۹۶ درصدی نسبت به سال گذشته. مراکز تفریحی اسکی و آبگرم که به تازگی در کره‌شمالی افتتاح شده بودند خالی از توریست‌های چینی شد و کشتی‌های قاچاق هم در بنادرشان بیکار نشسته و لنگرهایشان به دریا افتاده بود.

گزارشگر نیویورک تایمز می‌افزاید، تاثیر کرونا بر اقتصاد کره‌شمالی بسیار گسترده‌تر از تحریم‌ها بود. در حقیقت این ویروس اقتصاد منزوی و جدا افتاده کره‌شمالی را چنان منزوی‌تر و جداافتاده‌تر کرد که هیچ تحریمی نمی‌توانست چنین کند. این ویروس موجب تضعیف توانمندی رژیم برای وارد کردن پول – خواه با تجارت قانونی یا غیرقانونی- به کشور شد. این ویروس عملا توانمندی این کشور را نابود کرد. کرونا موجب شد که اقتصاد از هم پاشیده این کشور نتواند کاری برای کاهش ذخایر ارزی کشور انجام دهد. «گو میونگ هیون»، تحلیلگر موسسه Asan برای مطالعات سیاسی در سئول، می‌گوید: «برای کره‌شمالی، کووید-۱۹ به مثابه یک قوی سیاه بود به گونه‌ای که هیچ یک از سیاست‌سازان در این کشور نتوانستند فرا رسیدن آن را ببینند». کره‌شمالی مدعی است که هیچ موردی از ویروس کرونا ندارد. اما این کشور یکی از اولین کشورهایی بود که مرزهای خود را بست. پیونگ یانگ کاملا آگاه بود که سیستم بهداشتی درب‌و داغانش، این کشور را در برابر یک بیماری مسری به شدت آسیب‌پذیر می‌سازد.

پاندمی کرونا در بدترین زمان ممکن برای کره‌شمالی و رهبر آن سر رسید چرا که تلاش‌های این کشور برای رهایی از تحریم‌های ایالات متحده در مذاکره با ترامپ بی‌ثمر بود و راه به جایی نبرد. اقدام اخیر کره‌شمالی برای نابودی دفتر ارتباطی این کشور با سئول در حقیقت اقدامی برخاسته از ویرانی و ناامیدی اقتصادی بود. این کشورِ «دست از همه جا کوتاه» این دفتر را به تلی از خاک تبدیل کرد تا نشان دهد که دیگر چیزی به آخر خط نمانده است. «کیم یونگ- هیون»، استاد مطالعات کره‌شمالی در دانشگاه دونگ گوک در سئول می‌گوید: «اگر شما پوست مشکل کره‌شمالی را بکنید یا مشکل آن را کالبدشکافی کنید خواهید دید که در بطن و مرکز آن اقتصاد قرار دارد و این مشکل زمانی برطرف می‌شود که تحریم‌ها از این کشور برداشته شود». اقتصاد کره‌شمالی دهه هاست در جا می‌زند و دلیل این رخوت و در جا زدن هم سوء‌مدیریت اقتصادی، قحطی اواخر دهه ۹۰ و تحریم‌های اقتصادی تدریجی و سخت است که از سال ۲۰۰۶ از سوی سازمان ملل وضع شد یعنی زمانی که کره‌شمالی اولین آزمایش هسته‌ای خود را انجام داد.

«اون» کوشیده تا اقتصاد را با اصلاحات داخلی سر پا نگه دارد و هدف او هم خلق «یک نظام سوسیالیستی در قالب همکاری اقتصادی مسوولانه بود». به کارخانه‌ها و مزارع اشتراکی انگیزه‌ها و مشوق‌های بیشتری برای افزایش بهره‌وری از جمله حق حفظ مازاد کار داده شد. به گفته بانک مرکزی سئول، «اون» صادرات زغال سنگ، سنگ آهن، منسوجات و بافتنی‌ها و غذاهای دریایی به چین را افزایش داد و در سال ۲۰۱۶ به رشد اقتصادی

 ۹/ ۳ درصدی دست یافت که این بالاترین رقم از اواخر دهه ۹۰ به این سو است. اما کره‌شمالی لگد به بخت خود زد. این کشور به سرعت و همزمان، برنامه‌های تسلیحاتی خود را هم به پیش می‌برد و سه موشک بالستیک بین قاره‌ای را در سال ۲۰۱۷ پرتاب کرد. در کنار آن یک بمب هیدروژنی را هم آزمایش کرد. در واکنش، شورای امنیت سازمان ملل حلقه‌ها بر گردن اقتصاد کره‌شمالی را با ممنوع کردن اقلام صادراتی اصلی‌اش سفت‌تر کرد. اقتصاد این کشور در سال ۲۰۱۷ تا ۵/ ۳ درصد افت کرد. در سال ۲۰۱۸ هم این اقتصاد روند حضیض خود را ادامه داد و ۱/ ۴ درصد دیگر کوچک‌تر شد و صادراتش به چین هم ۸۶ درصد کاهش یافت. در فوریه ۲۰۱۹، وقتی رهبران کره‌شمالی و آمریکا دومین دیدار خود را در ویتنام برگزار کردند، رهبر کره‌شمالی از عدم حذف تحریم‌ها دلسرد شد. در حقیقت، این دیدار هم نتوانست قید و بندها را از دست و پای اقتصاد کره‌شمالی باز کند. شورای امنیت چین و روسیه و دیگر کشورها را واداشت تا کارگران کره‌شمالی را تا ماه دسامبر اخراج کنند. این تهدیدی بود بر تهی کردن کره‌شمالی از یک منبع مهم ارزی که تخمین زده می‌شد که سالانه ۵۰۰ میلیون تا یک میلیارد دلار باشد. امیدهای «اون» برای برداشتن تحریم‌ها زمانی فرو ریخت که مذاکرات ویتنام به بن‌بست رسید. در پیام عبوسانه‌اش برای سال جدید، «اون» مصمم بود که تحریم‌ها را دور بزند و از مردم کشورش خواست تا آمادگی «سفت‌تر بستن کمربندها» را داشته باشند. او وعده داد که برنامه‌های هسته‌ای خود را افزایش خواهد داد و امیدوار بود که یک زرادخانه هسته‌ای پیشرفته‌تر به او دست برتر در مذاکره با ترامپ یا جانشین احتمالی او را خواهد داد. او وعده داد که استمهال در مورد آزمایش‌های موشکی دوربرد را از سر گیرد و هشدار داد که جهان به زودی شاهد «تسلیحات استراتژیک مدرن» او خواهد بود. رسانه‌های دولتی همین حس را در اواخر ژانویه منتقل کردند. پس از اینکه رئیس‌جمهور آمریکا وعده داد که اگر کره‌شمالی ابتدا تسلیحات هسته‌ای خود را کنار بگذارد آینده اقتصادی روشنی پیش رو دارد، کیم در واکنش گفت: «ما نمی‌خواهیم غرور و قدرت ملی‌مان را به خاطر اندکی بازگشایی اقتصادی بفروشیم». در آن زمان، رهبر کره‌شمالی دلایلی برای این تمرد خود داشت.

بر اساس آمار جمع‌آوری شده از سوی «انجمن تجاری بین‌المللی کره» پس از اینکه تجارت کره‌شمالی در سال ۲۰۱۸ سقوط آزاد را تجربه کرد، اما تجارت این کشور با پکن سال گذشته ۱۹ درصد افزایش یافت. این کشور عملا هر آن چیزی که بر اساس تحریم‌های سازمان ملل ممنوع نشده بود را صادر می‌کرد: ساعت‌های ارزان سمبل کاری شده با همقطاران چینی، مژه‌های مصنوعی، کلاه‌گیس، مانکن‌ها، توپ‌های فوتبال و تنگستن. چین پس از سومین دیدار رهبر کره‌شمالی با رئیس‌جمهور چین در ژوئن ۲۰۱۸، توریست‌های بیشتری به کره‌شمالی اعزام کرد. توریسم یک صنعت در کره‌شمالی بود که به واسطه تحریم‌ها یا آسیب ندید یا کمترین آسیب را دید و رهبر کره‌شمالی سخت درگیر ساخت تفرجگاه‌های عظیم برای توسعه گردشگری بود. عدم توازن تجاری با چین هم نگرانی‌هایی برای کره‌شمالی در پی داشت.

با تمام این تفاصیل، رهبر کره‌شمالی برای دستیابی به ارز مردم خود را ترغیب به تولید کالاهای بیشتری در داخل کرد مانند جوراب و  وسایل آرایشی و نوشیدنی جات اما کووید-۱۹ به این بازیگران هم ضربات سختی وارد آورد زیرا آنها به مواد خام چینی برای تولید کالاها وابسته بودند. «جیرو اینشیمورا»، مدیر Asia Press International در ژاپن می‌گوید: «کیم جونگ اون فکر می‌کرد که می‌تواند با درآمدهای توریستی، قاچاق و کمک چین دوام یابد و سر پا بماند اما کووید-۱۹ تمام طرح‌های او را بر باد داد. اگر این ویروس چیزی برای آموختن به او داشته باشد، آن چیز این است که اقتصاد این کشور چقدر به چین وابسته است.»