مهمترین علت آن هم به اهمیت «ستون فقرات جهان» که همان فعالیتهای اقتصادی است، مربوط می شود. دولتها و کشورها بعد از یک دوره قرنطینه جدی، با بحرانهای اقتصادی در تمام بخشها مواجه شدهاند و بیش از این نمیتوانند تعطیلی و قرنطینه را برای اقتصاد تجویز کنند. فعلاً به «دوره بهبودی» که با تولید و توزیع واکسن در مقیاس بزرگ رقم خواهد خورد، نیز تا قبل از سال 2021 امیدی نیست. به همین سبب، واحدهای اقتصادی یکی پس از دیگری در حال بازگشایی هستند و نیروی کار نیز هر چند محدود مجدداً به فعالیت روزانه خود بازمیگردد. اما بخشهای اقتصادی چقدر تحت تأثیر این ویروس قرار گرفتند؟
مک کینزی که یکی از معتبرترین مؤسسات مشاورهای در سراسر جهان است، میگوید که تدابیر دولتها بر ضد ویروس کرونا برای مؤسسات تجاری و خدماتی و کارکنان این مؤسسات نتایج جدی به وجود آورده و به اقتصاد آسیب واقعی رسانده است. این بحران اقتصادی در بخشهای مختلف اقتصاد خودنمایی میکند. اما در رأس آنها میتوان صنایع هوایی، نفت و گاز، بانکها، خودروسازی و بیمه را ملاحظه کرد. این بخشها بیشترین آسیب را از پاندمی کرونا پذیرفتهاند.
انجماد تقاضا و بحرانی غیر قابل جبران
هیچ کس تصور نمیکرد روزی برسد که حدود 4 میلیارد نفر در دنیا مجبور باشند که خود را در خانههایشان قرنطینه کنند و فعالیتهای اقتصادی به حالت تعلیق دربیایید. اما این اتفاق با شیوع ویروس کرونا در جهان رقم خورد و بیشتر از تمام بخشهای اقتصادی به حمل و نقل آسیب رساند.
صنایع هوایی، از هوافضا گرفته تا سفر با هواپیما و همینطور سفر با سایر وسایل حمل و نقل همگی تحت تأثیر این ویروس قرار گرفتند و مشخص نیست که این بخش چه زمانی از بحران خارج میشود. به هرحال ما درگیر بحران عظیم سلامت هستیم که بسته به شدت و مدت آن میتواند به بزرگترین بحران اقتصادی در تاریخ بشر منجر شود.
مؤسسه مک کینزی در این باره بررسیهایی انجام داده و در یک طبقهبندی نوشته است که ارزش بازار تمام گروههای صنعتی تحت تأثیر کووید19 کم شده است. این موضوع را میتوان در بازده سهام این صنایع نیز دید.
بر اساس این رتبهبندی، صنعت تجاری هوافضا شدیدترین انقباض را با 48 درصد تجربه میکند. پس از آن صنعت حمل و نقل هوایی و جهانگردی با 43 درصد کاهش قرار دارد. صنعت نفت و گاز نیز با 41 درصد کاهش ارزش بازار رتبه بعدی را به خود اختصاص داده است. صنعت بانکداری و بانکها نیز 30 درصد کاهش ارزش را تجربه میکنند. صنعت خودرو و مونتاژ و همچنین صنعت بیمه هرکدام با افت 28 درصدی جایگاههای بعدی را به خود اختصاص میدهند. این رتبهبندی برای صنعت املاک و مستغلات، صنعت کشاورزی، صنعت مد و وسایل لوکس زندگی، خدمات بهداشتی و درمانی و بسیاری از خدمات و صنایع دیگر وجود دارد که بر اساس آنها مک کینزی نتیجه گرفته است: همه گروههای اصلی صنعت در جهان تحت تأثیر ویروس کرونا قرار دارند!
بر اساس این گزارش، صنعت هوایی و جهانگردی در صدر بحران است و این اتفاق برای بخش هوایی حتی از جنگ خلیج فارس در بازه 1990-1991 میلادی و حملات تروریستی 11 سپتامبر نیز شدیدتر ارزیابی میشود. دور از انتظار هم نیست. به هر حال تنها در عرض چند هفته، شلوغترین خطوط هوایی جهان تقریباً با تمام هواپیماهای خود زمینگیر شده است و تعداد پروازهای آنها بهطور چشمگیری کاهش یافته است.
بر مبنای تجزیه و تحلیل اقتصاددانان برجسته جهان میتوان گفت که تأثیرگذاری روی تمام بخشهای اقتصاد جهان از طریق زنجیره تأمین جهانی بوده و تمام بحرانها از تعطیلیها در چین شروع شده است. البته این تنها آغاز ماجرا بود و به مرور تمام اقتصادها درگیر بحران همهگیر کرونا شدند. به تعبیر مک کینزی «اکنون در انتهای تونل هیچ نوری وجود ندارد و ما همه در یک قایق هستیم.»
آینده چه خواهد شد؟
پیشبینی مک کینزی برای آینده اقتصاد جهان این است که صنعت هوافضا طولانیترین دوره «احیا» را میگذراند. مک کینزی انتظار دارد که هوافضای تجاری در حدود چهار ماه پس از شروع 2021 میلادی به تجارت عادی بازگردد.
صنعت هوایی و مسافرتی گروه صنعتی دیگری است که به دوره دوم بهبودی یا همان کشف و توزیع واکسن احتیاج دارد. احتمالاً این صنعت هم در فصل اول یا فصل دوم 2020 حالت عادی پیدا میکند. صنعت بیمه سومین صنعتی است که به دوره «بهبودی» احتیاج دارد. مک کینزی انتظار دارد که بیمه در فصل چهارم سال 2020 فعالیت اقتصادی عادی را از سر بگیرد. اما صنعت نفت و گاز گروهی است که به 4 دوره «بازیابی» احتیاج دارد. مک کینزی انتظار دارد که نفت و گاز فعالیتهای عادی خود را در سه ماهه سوم سال از سر بگیرند. در سال 2020، بیشترین تأثیر بر ارزش صنعت نفت و گاز است متوسط 45 ارزیابی میشود. صنعت خودرو و مونتاژ پنجمین صنعتی است که به دوره «بهبود» احتیاج دارد. مک کینزی انتظار دارد صنعت خودرو و مونتاژ فعالیت خود را در سه ماهه سوم سال 2020 از سر بگیرد.
کارشناسان معتقدند که توسعه بهداشت عمومی در تمام بخشها مهمترین نقطه عطف در جهان بعد از شیوع این ویروس است. این موضوع بسیاری از روابط و روالها را تغییر میدهد. مانند فعالیت بدون پول نقد، کار کردن از خانه و بسیاری از موارد که تا پیش از این باب نبود. این رخدادها و سیاستها نیز جهانی است؛ چراکه به هر حال همه ما در یک قایق هستیم.