اعتماد نوشت: در اين بازه فعالان اقتصادي به محيط كسب‌وكار از نمره 10 يعني بدترين نمره، 6.05 را دادند. در اين ميان از منظر وضعيت مولفه‌هاي محيط كسب‌وكار استان‌هاي قزوين، آذربايجان غربي و خراسان جنوبي به ترتيب وضعيت مناسب‌تري نسبت به ساير استان‌ها دارند. در مقابل استان‌هاي سيستان‌و‌بلوچستان، كردستان و بوشهر بدترين وضعيت را در اين مقطع تجربه كردند. البته اختلاف عدد شاخص محيط كسب‌وكار در بهترين و بدترين استان حداكثر معادل 0.85 واحد بوده كه نشان از نبود تفاوت قابل‌توجه در وضعيت عدد شاخص مورد نظر است.
وضعيت استان‌هاي غربي
در پاييز سال جاري از نگاه فعالان اقتصادي در منطقه شمال غربي كشور يعني در استان‌هاي آذربايجان شرقي و غربي و اردبيل نمره محيط كسب‌وكار نسبت به فصل قبل افت كرده است. حتي وضعيت محيط كسب‌وكار نسبت به مدت مشابه سال قبل هم بدتر است. البته در اردبيل در پاييز سال جاري نسبت به فصل قبل وضعيت محيط كسب‌وكار بهتر شده است.
داده‌هاي موجود نشان مي‌دهد، از منظر وضعيت مولفه‌هاي محيط كسب و كار، استان آذربايجان غربي به دليل كسب نمره 5.62 در جايگاه دومين استاني قرار مي‌گيرد كه وضعيت مطلوبي دارد.
از آذربايجان غربي كه به سمت كردستان حركت مي‌كنيم؛ مي‌بينيم كه فعالان اقتصادي اين استان محيط كسب و كار متفاوتي را تجربه كرده‌اند. نمره شاخص‌هاي كسب و كار در كردستان 6.44 است. برهمين اساس كردستان در جرگه استان‌هايي قرار مي‌گيرد كه وضعيت بسيار نامطلوبي را نسبت به ساير استان‌ها تجربه كرده است. اين اگرچه نسبت به مدت مشابه سال قبل بهتر شده است اما عملا نسبت به فصل گذشته 3.01 درصد بدتر شده است
اوج نارضايتي در تهران؟
داده‌هاي موجود در استان تهران نشان مي‌دهد، شرايط محيط كسب و كار نسبت به 6 سال گذشته تغيير چنداني نكرده است. به تعبير ديگر هيچگاه نمره محيط كسب و كار اين استان به زير 5 نيامده است و همواره از نگاه فعالان اقتصادي وضعيت محيط كسب و كار اين استان نامطلوب بوده است. البته اين شرايط نامطلوب در دولت ابراهيم رييسي به رغم وعده‌هاي دولت بدتر از گذشته شده است. نمود آن نيز داده‌هاي پاييز نسبت به تابستان بدتر است. در پاييز نمره فعالان اقتصادي به محيط كسب و كار 6.16 بود اين رقم در تابستان 5.98 گزارش شده است. البته واكاوي داده‌هاي موجود نشان مي‌دهد، وضعيت محيط كسب و كار در پاييز سال جاري نسبت به مدت مشابه سال قبل بهبود يافته است. مرور وضعيت 5 استان همجوار تهران نشان مي‌دهد، وضعيت البرز، مازندران و مركزي بدتر از استان تهران است. زيرا نمره فعالان اقتصادي اين استان‌ها به محيط كسب و كار هم نسبت به فصل گذشته و هم نسبت به مدت مشابه سال قبل‌شان بدتر شده است.داده‌هاي موجود نشان مي‌دهد، در استان مركزي شاخص محيط كسب و كار پاييز 5.66 در مازندران 6.00 و اين شاخص در البرز 6.23 است. وقتي از البرز به سمت قزوين مي‌رويد، وضعيت شاخص به‌طور كلي فرق مي‌كند. به باور فعالان اقتصادي اين استان نمره شاخص پاييز 5.61 است. اين نمره نسبت به مدت مشابه سال گذشته بهبود قابل توجهي يافته است اما در مقايسه با تابستان سال گذشته افت كرده است. اما وضعيت در سمنان ديگر استان همجوار تهران چطور است؟ واكاوي داده‌هاي موجود نشان از وضعيت متفاوت اين محيط نسبت به ساير استان‌هاي همجوار استان تهران مي‌دهد. فعالان اقتصادي سمناني به محيط كسب و كار پاييز نمره 5.64 داده‌اند كه اين نمره خودش نسبت به نمره تهران، البرز، مازندران و مركزي در پاييز بهتر است. اين نمره نسبت به تابستان هم تغييري ندارد. البته نسبت به مدت مشابه سال قبل 0.07 درصد بدتر شده است.
اما در استان قم وضعيت محيط كسب وكار چگونه است؟ داده‌هاي موجود نشان مي‌دهد، نمره اين استان 5.92 است كه هم نسبت به فصل گذشته و هم نسبت به پاييز سال گذشته بهتر شده است.
از قم كه به سمت اصفهان مي‌آييم، تفاوت زيادي در وضعيت محيط كسب‌وكار ديده نمي‌شود؛ نمره اصفهان از نگاه فعالان اقتصادي در پاييز 5.93 است. در اين استان فعالان اقتصادي اگرچه نسبت به تابستان سال جاري وضعيت بدي را تجربه كردند اما نسبت به پاييز سال گذشته وضعيت مناسب‌تري داشتند.
در شرق چه خبر است؟
نگاهي به استان‌هاي شرقي نشان مي‌دهد، اگرچه در خراسان جنوبي وضعيت محيط كسب‌وكار در مقايسه با ساير استان‌ها مطلوب ارزيابي مي‌شود اما نمره آن به‌طور كلي نشانه خوبي از محيط كسب‌وكار نشان نمي‌دهد، نمره اين استان در پاييز 5.63 گزارش شده است كه نسبت به فصل قبل وضعيت مطلوبي ندارد اما نسبت به مدت مشابه سال قبل بهبود يافته است. وقتي به نقشه ايران نگاه مي‌كنيم پايين خراسان، سيستان و بلوچستان را مي‌بينيم كه وضعيت محيط كسب‌وكار آن از نگاه فعالان اقتصادي به بسيار بد است. نمره‌اي كه در پاييز فعالان اين بخش به مولفه‌هاي كسب وكار دادند؛ 6.46 است. اين عدد نه تنها نسبت به فصل گذشته بدتر شده است بلكه نسبت به مدت مشابه سال گذشته نيز 5.77 درصد تغيير كرده است يعني بدتر شده است. در هرمزگان شاخص‌هاي محيط كسب‌وكار در اين استان هم وضعيت بهتري نسبت به سيستان‌و‌بلوچستان ندارد. فعالان اقتصادي اين استان نمره‌اي كه به شاخص‌هاي محيط كسب‌وكار در پاييز مي‌دهند 6.41 است. اين رقم هم نسبت به مدت مشابه سال گذشته و هم نسبت به فصل گذشته بدتر شده است. اين وضعيت در استان بوشهر هم تكرار شده است. در اين استان شاخص محيط كسب وكار 6.42 اعلام شده است. ضمن اينكه نمره اين استان نسبت به فصل گذشته و مدت مشابه سال گذشته رشد قابل توجهي كرده است؛ رشدي که نشان از نامطلوب‌تر شدن محيط كسب و كار اين استان مي‌دهد.
بررسي مولفه‌ها
بررسي نتايج پايش ملي محيط كسب‌وكار ايران حاكي از اين است كه در پاييز 1401، فعالان اقتصادي مشاركت‌كننده در اين پايش، به ترتيب سه مولفه «غيرقابل پيش‌بيني بودن و تغييرات قيمت مواد اوليه و محصولات»، «دشواري تامين مالي از بانك‌ها»، «بي‌ثباتي سياست‌ها، قوانين و مقررات و رويه‌هاي اجرايي ناظر بر كسب‌وكار» را نامناسب‌ترين مولفه‌هاي محيط كسب‌وكار كشور نسبت به ساير مولفه‌ها ارزيابي كرده‌اند.