مجوز وزارتی به گردشگری آبی

پنج نوع از اراضی منابع آبی در اختیار سرمایه‌گذاران پروژه‌های تفریحی -اقامتی قرار می‌گیرد تا صنعت گردشگری کشور توسعه پیدا کند؛ زیرا اینصنعت در جهان به‌عنوان منبع درآمدی پراهمیت برای کشورها تعریف شده که قابلیت اشتغال‌‍‌زایی و ارزآوری دارد، علاوه‌بر آن موجب رشد بخش خصوصی کشور نیز می‌شود. به گزارش «دنیای‌اقتصاد» تا امروز نیز در کنار منابع و تاسیسات آبی (دریاچه و سدها) به‌صورت محدود و موردی مناطق و تجهیزات گردشگری - تفریحی وجود داشته اما با ارائه این دستورالعمل که از سوی وزارت نیرو ابلاغ شده است چنین مناطق گردشگری برای فعالیت‌های تفریحی و گردشگری همانند ماهی‌گیری، جت اسکی، قایقرانی و بازدید سد و دریاچه‌ها توسعه خواهد یافت. دستورالعمل نحوه استفاده از اراضی منابع و تاسیسات آبی برای راه‌اندازی و ایجاد مراکز تفریحی گردشگری و اقامتی به شرکت‌های آب استانی و منطقه‌ای ابلاغ شده که با این شیوه‌نامه شرکت‌های آب استانی علاوه‌بر تامین آب موردنیاز استان‌ها و نگهداری از منابع آبی یک ماموریت جدید نیز پیدا می‌کنند به این معنا که باید این شرکت‌ها ظرفیت‌های گردشگری و تفریحی در اراضی آبی را برای سرمایه‌گذاران شناسایی و معرفی کنند. علاوه‌بر آن ساز و کار تشویقی جهت ترغیب شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران به بخش گردشگری نیز در این دستورالعمل تعریف شده است.

در این شیوه‌نامه که از سوی وزارت نیرو ابلاغ شده اهداف مهمی همچون تثبیت جایگاه آب در توسعه گردشگری، بهره‌برداری بهینه و پایدار از منابع آب و اراضی در اختیار و کمک به ایجاد زمینه‌های اشتغال و افزایش درآمد جوامع محلی، شناسایی و معرفی ظرفیت‌های گردشگری و تفریحی در منابع و تاسیسات آبی و پیرامون آنها و تشویق و ترغیب سرمایه‌گذاران بخش غیردولتی در زمینه گردشگری در نظر گرفته شده است. طبق این دستورالعمل - شیوه‌نامه اجرایی فعالیت‌های گردشگری و تفریحی در منابع و تاسیسات آبی و پیرامون آنها - محدوده اجرای مکان‌ها و موقعیت‌های گردشگری-تفریحی شامل دریاچه سدها و اراضی اطراف آنها، رودخانه‌ها و بستر و حریم آنها، چشمه‌ها و آب‌های معدنی گرم و آبشارها، آب‌بندان‌ها، قنات‌ها و سازه‌های فرهنگی و تاریخی آبی و سایر اراضی و املاک تحت‌تصرف شرکت آب منطقه‌ای با قابلیت بهره‌برداری گردشگری است که فعالیت‌های گردشگری و تفریحی در این مکان‌ها یا پیرامون آنها که طبق ضوابط و گردش کار در این شیوه‌نامه مشخص شده، انجام می‌شود. در راستای تصویب طرح گردشگری «کمیته هماهنگی استانی» شکل گرفته که در هر استان نمایندگان استانی وزارت نیرو و سازمان میراث‌فرهنگی در آن حضور دارند که برخی از مسوولیت‌های آنها؛ شناسایی و معرفی ظرفیت‌های گردشگری در منابع و تاسیسات آبی و پیرامون آنها، صدور موافقت اولیه برای انجام مطالعات طرح‌های گردشگری و معرفی متقاضی به سازمان‌های ذی‌ربط از جمله سازمان حفاظت محیط‌زیست، استانداری، شهرداری و امثال آن برای اخذ مجوزهای قانونی است که در شیوه‌نامه ارائه شده عنوان کرده‌اند.

در یکی از ضوابط اجرایی که در این طرح مشخص شده درخصوص واگذاری عرصه به متقاضیان طرح‌های گردشگری عنوان شده که «عرصه به‌صورت یکپارچه در اختیار متقاضی قرار می‌گیرد» به این معنا که «متقاضی مجاز به تفکیک و واگذاری تمامی یا بخشی از عرصه به سایرین نیست.» یکی دیگر از ضوابطی که در این شیوه‌نامه روی آن تاکید شده است «ایجاد مراکز اقامتی و سکونتگاهی در خارج از حریم بالادست مخزن و خارج از حد بستر و حریم کمی و کیفی رودخانه با رعایت ملاحظات زیست‌محیطی، قوانین و مقررات جاری و اخذ مجوزهای قانونی امکان‌پذیر می‌باشد» است. «لکن ایجاد هرگونه مرکز اقامتی و سکونتگاهی در محدوده حریم بالادست مخازن سدها ممنوع است». فرآیند انجام کار در این شیوه‌نامه اینگونه اعلام شده است که شرکت‌های آب استان نسبت به شناسایی ظرفیت‌های گردشگری و تفریحی در منابع و تاسیسات آبی و پیرامون آنها اقدام کرده و چارچوب‌های کلی برای استفاده از این ظرفیت‌ها را اعلام می‌کنند. همچنین کمیته هماهنگی استانی فهرستی از ظرفیت‌های گردشگری را نهایی و برای تصویب به کارگروه اقتصادی، اشتغال و سرمایه‌گذاری استان اعلام می‌کند.

شرکت‌های آب استان پس از اخذ مصوبه کارگروه اقتصادی، اشتغال و سرمایه‌گذاری استان فراخوان‌های جذب سرمایه‌گذار برای استفاده از ظرفیت‌های گردشگری را منتشر می‌کند. قاسم تقی‌زاده‌خامسی‌پور معاون آب و آبفای وزارت نیرو در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» درباره جزئیات این دستورالعمل عنوان کرد: حدود ۱۸۰ سد بزرگ در کشور وجود دارد که در اطراف اکثر آنها فضاهای گردشگری تعبیه شده و ظرفیت ایجاد فضا برای تفریح و اقامت را نیز دارا هستند به‌خصوص سدهایی که مصرف کشاورزیدارند از دریاچه آن می‌توان برای ورزش‌های آبی استفاده کرد، اما متاسفانه تاکنون موانعی برای بهره‌برداری در این راستا وجود داشته که در تلاش هستیم که این موانع را مرتفع کنیم که کار چندان آسانی هم نیست. وی افزود: اکثر استان‌ها دارای قابلیت استفاده از پیرامون مناطق آبی هستد، حتی استان‌هایی مثل خوزستان که بزرگ‌ترین سدها مثل کرخه که دریاچه‌اش بزرگ‌تر از ارومیه است نیز در آنجا جای گرفته است می‌تواند برای گردشگری در فصل سرما مورد استفاده قرار گیرد، علاوه‌بر آن بوشهر، هرمزگان و سیستان و بلوچستان شرایط مطلوبی برای گردشگری در زمستان و پاییز را دارند؛ به‌طوری‌که می‌توانیم در این مناطق و در فصل‌های یاد شده جذب تعداد قابل‌توجهی گردشگر را داشته باشیم.

خامسی‌پور درخصوص نحوه ایجاد و سرمایه‌گذاری در این امر گفت: متقاضیان ابتدا به شرکت‌های آب استان مراجعه و برابر شیوه‌نامه کار را دنبال کنند، اگر حس کردند موانعی غیر‌متعارف وجود دارد می‌توانند به ستاد وزارت نیرو اعلام کنند زیرا ما در حمایت از این طرح جدی و پیگیر هستیم. وی درخصوص سرمایه‌گذاران و سود دریافتی آنها تاکید کرد: وزارت نیرو معتقد است که سرمایه‌گذار باید به یک سود منصفانه دست یابد تا انگیزه سرمایه‌گذاری در افراد سرکوب نشود. به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، اقدام وزارت نیرو که در پی توافق اولیه با سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی صورت گرفته است، امکان حضور گسترده سرمایه‌گذاران در پروژه‌های گردشگری آبی را فارغ از مقاومت‌ها یا بی‌تفاوتی‌های گذشته مسوولان دولتی فراهم می‌کند. در شیوه‌نامه‌ای که وزارت نیرو برای همه ادارات و شرکت‌های استانی زیرمجموعه خود ابلاغ کرده است، مسوولان استانی و محلی حوزه آبی ماموریت دارند در گام اول نسبت به شناسایی مراکز آبی مستعد راه‌اندازی فضاهای گردشگری اقدام کنند. شناسایی استعدادهای منطقه‌ای و معرفی آنها به سرمایه‌گذاران باعث تشویق به سرمایه‌گذاری می‌شود.

عمده بازار گردشگری آبی، در ایجاد مراکز تفریحی مرتبط با ورزش‌های آبی خلاصه می‌شود. در حال حاضر سواحل شمالی کشور به‌عنوان مستعدترین مناطق برای توسعه مراکز تفریحی و گردشگری آبی و دریایی، ضعیف‌ترین و ابتدایی‌ترین خدمات را به گردشگران ارائه می‌کند. تجهیزات کهنه و ناقص در چند مرکز محدود ارائه‌کننده تفریحات آبی در شهرهای شمالی، عدم‌استقبال گردشگران برای مراجعه به این مراکز را در پی داشته است. این در حالی است که تقاضای بالقوه برای این نوع تفریح در سواحل شمالی تقریبا به اندازه حجم مسافران ورودی به این شهرها در طول سال است.ورود وزارت نیرو به تامین زمین مورد نیاز گردشگری آبی می‌تواند خلأ موجود را برطرف کند.