پیش‌بینی افزایش سفرهای یک روزه نوروزی
- توضیحات
طبق گزارش مرکز آمار ایران، در بهار سال ۹۷ سفرهای بدون اقامت شبانه ۵۵ درصد از کل سفرهای داخلی را به خود اختصاص داده است. این میزان خبر از سفرهایی می‌دهد که یا یک روزه بوده‌اند یا گشت‌های شهری؛ سفرهایی که ۳۴ درصد آن با هدف گردش و تفریح، ۲۹ درصد با هدف دیدار دوستان و بستگان، ۱۹ درصد به منظور درمان، ۱۰ درصد برای خرید و ۸ درصد با اهدافی همچون آموزش، زیارت و کسب و کار بوده است.
این درحالی است که آمارهای ثبت شده در بهار سال ۹۶ نشان داد ۵۳ درصد سفرها، بدون اقامت شبانه بوده و این به آن معناست که از سال ۹۶ تا ۹۷ با افزایش این سبک سفرهای بدون اقامت شبانه و گشت‌های شهری یک روزه مواجه بوده‌ایم. نظر سنجی «دنیای‌اقتصاد» چندی پیش نشان داد ۴۰ درصد شرکت‌کنندگان تمایل یا امکان سفر در ایام نوروز را ندارند. از این‌رو، برخی کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند با توجه به شرایط نامساعد اقتصادی خانوارها، سفرهای نوروزی بیشتر از سال‌های گذشته به سمت سفرهای یک روزه و بدون اقامت شبانه سوق پیدا خواهد کرد. اما سوالی که مطرح می‌شود این است با توجه به شرایط موجود، می‌توان برنامه‌ریزی‌هایی صورت داد تا این عده از افراد که تمایل به سفر ندارند به سفرهای یک روزه درون‌شهری یا برون‌شهری یا گشت‌های شهری درون شهر خود بپردازند؟ برنامه‌ریزی که البته به زیرساخت‌هایی هم نیاز دارد تا سفرهای یک روزه به این سبک در فصل بهار و به ویژه روزهای تعطیلات نوروزی محقق شود.
لزوم تولید محتوای کاربردی
آرش نورآقایی، عضو هیات مدیره کانون انجمن‌های صنفی راهنمایان سراسر کشور نیز در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» با اشاره به اینکه شهرداری‌ها، ادارات میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری و هر ارگان و سازمانی که در عرصه طراحی سفر می‌توانند نقشی داشته باشند، باید با تولید محتوای مناسب از هر منطقه این مسوولیت را به درستی پیش ببرند، می‌گوید: «متاسفانه هیچ کدام از شهرهای کشور ما درخصوص معرفی خود دارای تولید محتوای درست نیست. مردم هر روز نسبت به محل زندگی خود بی‌تفاوت‌تر از گذشته می‌شوند و کاری در این باره صورت نمی‌گیرد و زمانی که نتوان حس علاقه به شهر را برای شهروندان بیشتر کرد آن وقت است که بی‌علاقگی هم بیشتر خواهد شد.» او ادامه می‌دهد: «تولید محتوا می‌تواند به هر شکلی صورت گیرد. هرچقدر آگاهی از شهر و دیار به‌صورت عمیق‌تری صورت گیرد شهروند آن شهر هم نظر بهتری نسبت به محل زندگی خود پیدا خواهد کرد.» نورآقایی طراحی نقشه‌ها و محصولات مرتبط با گردشگری را در کنار تولید محتوای درست راهکار دیگری می‌داند که می‌تواند تاثیرات مثبت خود را داشته باشد: «اگر ظرفیت و جاذبه‌های گردشگری هر منطقه مشخص باشد می‌توان امیدوار بود که مردم در شهر خودشان به‌عنوان گردشگر قدم بگذارند.» به گفته نورآقایی، ایده‌پردازی برای طراحی سفر یک روزه موجب می‌شود هر شهروند به حس زادبومی دست پیدا کند و درنتیجه بر اساس این حس می‌توان نمودار گردشگری شهری و برون شهری یک روزه را پیاده کرد.
نقش رویدادها
برنامه‌ریزی جشنواره‌ای و رویدادمحور ایده‌ای است که صاحب‌نظران گردشگری به آن اعتقاد داشته و می‌گویند در صورت برنامه‌ریزی مناسب از سوی دست‌اندرکاران می‌توان امیدوار شد که مردم به بهانه وجود چنین برنامه‌هایی در برنامه تعطیلات خود استفاده از این رویدادها را هم بگنجانند. سهند عقدایی، مدیر یکی از آژانس‌های طبیعت‌گردی با اشاره به اینکه تعریف سفر در میان مردم پایتخت و کلان‌شهرها در روزهای تعطیل سفر به طی کردن فواصل طولانی است به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «تجربه نشان داده است که مردم شهرهای بزرگ ایران به تورهایی که کمتر از ۴۰۰ کیلومتر مسافت داشته باشد، کمتر توجه نشان می‌دهند؛ چون در روزهای تعطیل به ویژه روزهای نوروز سفر طولانی می‌خواهند. اما می‌توان با راهکارهای گوناگون مقاصد نزدیک را مورد توجه قرار داد.»
برنامه‌ریزی برای ایجاد جشنواره و رویداد را عقدایی از جمله گزینه‌هایی می‌داند که شهرداری و سازمان‌های مرتبط می‌توانند از آن بهره ببرند: «در حال حاضر تهران در روزهای عید نسبت به سایر شهرها تا حدودی از وضعیت بهتری در این زمینه برخوردار است و تاحدودی برنامه‌ریزی در زمینه برگزاری جشنواره و رویداد دارد.» او ادامه می‌دهد: «تهران با ایجاد تورهای تهران‌گردی با شعارهایی مانند دور تهران بگردیم و ایجاد اتوبوس‌هایی مخصوص این موضوع، ایجاد تخفیف برای اقامت در هتل‌ها و همچنین برگزاری جشنواره‌های نوروزی برای معرفی جاذبه‌های گردشگری تهران مثلا بازدید از تهران قدیم، بازدید از مکان‌های فرهنگی و سرگرم‌کننده مانند باغ کتاب، پل طبیعت، پارک آب و آتش، تدارک جشنواره‌های نوروزی در فضای باز بوستان‌های تهران، برگزاری کنسرت، گشت‌زنی در اطراف تهران مانند آبعلی، لواسانات، باغات کن و... سعی می‌کند تا کسانی که از پایتخت خارج نشده‌اند را سرگرم کند و کسانی که اطراف تهران هستند را برای گشت و‌گذاری یک روزه به تهران بکشاند.»
به گفته عقدایی، اگر تبلیغات و برنامه‌ریزی درست از سوی شهرداری‌ها و ادارت کل سازمان میراث‌فرهنگی هر استان به درستی صورت گیرد هر استان می‌تواند به چنین برنامه‌ریزی‌هایی برسد. او با انتقاد از اینکه درکل چه در پایتخت چه سایر شهرها برای جشنواره‌ها، برنامه‌های تفریحی، گردشگری و... هیچ‌گونه تبلیغ اثرگذاری صورت نمی‌گیرد، می‌گوید: «ممکن است بسیاری از شهرها و حتی تهران بارها برنامه‌های گوناگون در زمینه گردشگری ترتیب دهند؛ اما بدون هیچ‌گونه تبلیغ و اطلاع‌رسانی.
ایجاد اپلیکیشن برای راهنمایی سفر یک‌روزه
به باور بسیاری از فعالان گردشگری، فرهنگ سفر به ویژه سفر یک روزه هنوز در میان افراد جامعه به درستی تعریف نشده است. اشکان بروج، راهنمای تور، هم با بیان اینکه تعریف درستی از سفر هنوز در میان جامعه باب نشده است به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «تعریف درست از سفر چیست؟ آیا حتما باید به مدت چند روز از شهر خارج شد تا سفر محسوب شود؟ شاخص‌های درست برای تعریف سفر چیست؟ در حال حاضر مردم گشت‌زنی در شهر و رفتن خارج از شهر به مدت یک روز را سفر نمی‌دانند. این درحالی است که می‌توان برای تفریحات درون‌شهری و برون شهری یک روزه هم تعریف سفر داشت.»
او در ادامه به ایجاد اپلیکیشن‌هایی اشاره می‌کند که تلاش دارند به معرفی مقصد‌های گردشگری یک روزه، کافه‌گردی، موزه‌گردی، رستوران‌گردی، پیاده‌گردی و... بپردازند: «استارت‌آپ‌های بسیاری تلاش می‌کنند تا با ایجاد اپ‌های کاربردی کاری کنند تا مردم هر شهری بتوانند جاذبه‌های تفریحی خود چه مکان‌های طبیعی، تاریخی، تفریحی، گردشگری، شکم‌گردی و... را بشناسند. در حال حاضر این اتفاق برای تهران در حال رخ دادن است و امیدواریم به جایی برسیم که تمام شهرها بتوانند از چنین امکاناتی بهره‌مند شوند.» به باور کارشناسان گردشگری یکی از مهم‌ترین دلایلی که باعث می‌شود مردم سفر یک روزه درون شهری و برون شهری در شهر خودشان نداشته باشند عدم آگاهی است.
در صورتی که اگر این آگاهی رخ دهد و فرهنگ سفرهای یک‌روزه مفید در میان مردم جابیفتد آن‌وقت است که می‌توان امیدوار بود تعریف سفر در میان جامعه تغییر پیدا کند. آگاهی که البته با تبلیغات شهری و رسانه‌ای همراه باشد و مسوولان و برنامه‌ریزان این حوزه بدانند که بسته‌های سفر، تفریح، گردش و... را چگونه شکل دهند تا مخاطب جذب آن شود و روی چنین برنامه‌هایی به منظور گذران اوقات فراغت خود حساب باز کند.