حامی گردشگر در شهرهای توریستی

توریسم شهری اولین گام توسعه گردشگری و صنعت توریسم، زیربنای توسعه شهری و گردشگری به‌شمار می‌رود. شهرها می‌توانند مقصد مناسبی برای گردشگری خانواده‌هایی که با توجه به شرایط معیشتی و فقر تعطیلات مناسب فرصتی برای گردشگری برون‌شهری ندارند، باشند و شهرداری‌ها به‌عنوان سازمان عهده‌دار مدیریت شهری نقش مهمی در فراهم کردن زیرساخت‌ها و ایجاد مراکز و جاذبه‌های گردشگری در جهت رونق و توسعه گردشگری شهری دارند.

شهرها از جاذبه‌های بالقوه فرهنگی و تاریخی نظیر موزه‌ها، مجموعه‌های فرهنگی و تاریخی، تفرجگاه‌ها، مراکز خرید و همچنین مکان‌هایی با معماری تاریخی و اماکن مذهبی برخوردارند، به همین دلیل مقصد مهمی برای گردشگران داخلی و خارجی به‌حساب می‌آیند. توسعه گردشگری نیاز اساسی هزاره سوم است و مدیران شهری موظف به افزایش سطح توسعه گردشگری شهری و افزایش رضایت جامعه محلی و گردشگران با کمترین آسیب محیطی هستند. از مهم‌ترین سیاست‌های توسعه گردشگری شهری در شهرهای پیشرو جهان، ارتقای توسعه محلی، اصلاح کیفیت زندگی جامعه میزبان، ترویج ویژگی‌های فرهنگی، محلی و معرفی مقاصد گردشگری، تامین امنیت و عدالت اجتماعی، بهره‌وری و ایجاد اشتغال جوامع میزبان و جلب مشارکت مدیران در زمینه توسعه گردشگری است. مسوولان شهری در سراسر جهان به مقوله توریسم تاریخی و بهره‌برداری از پتانسیل‌های گردشگری شهری توجه ویژه‌ای دارند؛ به‌طوری که نیازهای حوزه گردشگری را محور اصلی فعالیت‌های نوسازی شهری قرار داده و با اقداماتی همچون تبلیغات و اطلاع‌رسانی، تامین منابع در جهت آماده‌سازی فضاهای توریستی شهری، بهبود رقابت‌پذیری در شهرها و بهبود زیرساخت‌ها و جذب سرمایه گردشگری مناطق شهری را احیا می‌کنند. شهرها به‌عنوان مهم‌ترین مقصد گردشگران داخلی و خارجی یکی از فضاهای جذاب با پیشرفته‌ترین و کامل‌ترین قرارگاه‌های انسان به شمار می‌روند که دارای مراکز مهم اقتصادی، علمی، تفریحی، پزشکی با جاذبه‌های تاریخی و طبیعی هستند. جایگاه و عملکرد سازمان‌های محلی در توسعه گردشگری و پیشرفت فعالیت‌های توریسم شهری بسیار موثر هستند و شهرداری‌ها به‌عنوان سازمانی محلی با مدیریت خدمات شهری و یکی از عوامل موثر در ایجاد زیرساخت‌های گردشگری، ترویج و توسعه آن، نقش اساسی در توسعه بازار گردشگری دارند.

برنامه‌ریزی و مدیریت گردشگری در سه سطح ملی، محلی و منطقه‌ای مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. در سطح ملی، دولت و سازمان‌های متولی این امر به تعیین استراتژی و اهداف و راهبردهای کلان در مقیاس کشوری می‌پردازند. در سطح منطقه‌ای با توجه به پتانسیل‌های گردشگری مناطق، ویژگی‌ها و امکانات منطقه‌ای مد نظر است و در سطح محلی شهرداری‌ها موظف به برآوردن نیاز گردشگری شهروندان و مدیریت شهری هستند.

در بسیاری از کشورهای موفق در بازار گردشگری، شهر، پایه و اساس توسعه گردشگری است. بدین منظور بسیاری از شهرها درصددند از ویژگی‌ها و امکانات خاص شهر خود سود برده و از مزایای جلب توریست شهری بهره گیرند. فضاهای شهری در شهرهای معاصر شامل فضاهای مدرن نظیر پارک‌ها، مراکز فروش مدرن، میادین و فضاهای سنتی نظیر بازارها، گورستان‌ها، باغ‌ها، اماکن مذهبی و سایر اماکن تاریخی می‌شود. گردشگری در فضاهای شهری موجب ایجاد و توسعه فضاهای شهری مدرن و جذاب، هنر و فرهنگ بومی می‌شود که با هدف توسعه گردشگری منجر به بهره‌مند شدن ساکنان شهر و گردشگران شهری از این خدمات خواهد بود. در اغلب کشورها، شهرداری‌ها به‌عنوان مهم‌ترین سیستم در سازماندهی و شکل‌دهی به شهر بزرگ‌ترین نقش را در توسعه گردشگری شهری دارند. در اکثر کشورهای موفق در بحث گردشگری مدیریت منسجم و هماهنگ شهری باعث فعالیت‌های هم‌جهت می‌شود.

 شهرداری‌های نقاط مختلف دنیا در پرتو اختیارات و مدیریت قوی و هماهنگ اقدامات بسیاری همچون بازسازی فضاهای ظاهرا متروک به قصد زنده‌سازی جنبه‌های سنتی شهر و استفاده از کارخانه‌های قدیمی برای پذیرایی گردشگران برای جذب گردشگران به عمل می‌آورند. در بلژیک شهرداری‌ها با تجدید بنای برخی محله‌های قدیمی و برگزاری همایش‌های ملی و بین‌المللی بازرگانی، علمی و فرهنگی گردشگری شهری را به یک صنعت درآمدزا تبدیل کرده‌اند. همچنین ایجاد موزه‌های بزرگ در شهرها از جمله فعالیت‌های شهرداری‌ها در کشورهای پیشرو گردشگری است؛ مثلا برای بازدید موزه بزرگ و جذاب فورت ورث در تگزاس آمریکا بلیت یکساله فروخته می‌شود. اهمیت گردشگری شهری در شهرهای کشورهای پیشرفته به حدی است که شهرداران در ایجاد جاذبه‌های تازه توریستی و معرفی شهر خود با یکدیگر رقابت می‌کنند. 

مدیران محلی شهرهای برتر توریستی جهان مثل پاریس، بانکوک، استانبول و مادرید با رشد صنعت گردشگری به توسعه شهری خود کمک می‌کنند. در ایتالیا رقابت سنگینی بین شهرداران شهرهای مختلف وجود دارد و با حمایت و هدایت شهرداری‌ها برخی آژانس‌های توریستی در رقابت با یکدیگر به‌طور جدی خدمات خود را تبلیغ می‌کنند. در شهرهای گردشگرپذیری همچون بانکوک و استانبول شهرداری‌ها با توسعه موزون شهری و ساختن منظره عمومی شهر از طریق عملکردهایی همچون شناسایی و معرفی شهر و امکانات آن از طریق رسانه‌ها و مطبوعات، توجه به میراث فرهنگی شهرها، نظافت عمومی شهرها و زیرساخت‌های بهداشت شهری، حفظ بناها و آثار باستانی شهرها و ساختمان‌های عمومی و مذهبی، ایجاد فضاهای سبز، ایجاد علائم و راهنماهای شهری براساس استانداردهای بین‌المللی در توسعه گردشگری شهری و همکاری با سرمایه‌گذاران و هتلداران نقش مهمی را ایفا می‌کنند. شهرداری‌ها با بهره‌گیری از مدیران آگاه به مسائل گردشگری و راهنمایان متخصص این حوزه و همچنین همکاری با سازمان‌های مردم‌نهاد حوزه گردشگری به‌منظور تامین امکانات رفاهی و اقامتی شهر و ایجاد مراکز تفریحی و جاذبه‌های گردشگری برای دستیابی به مشارکت تمامی گروه‌های ذی‌نفع و فعال گردشگری اقدام می‌کنند. همچنین برای دستیابی به توسعه پایدار گردشگری تمامی سازمان‌ها، ادارات و دستگاه‌های دولتی و غیردولتی با مشارکت و همکاری متقابل به‌منظور جلوگیری از فعالیت‌های موازی با هدف ارائه خدمات به شهروندان و گردشگران در کنار یکدیگر با رویکرد معرفی شهر خود در سطح محلی، ملی و بین‌المللی اقدام می‌کنند. مجموعه مدیریت شهری برای بهره‌گیری و جذب سرمایه‌های محلی و جلوگیری از خروج ارزش افزوده حاصل از سرمایه‌گذاری، کاهش مهاجرت‌ها و ایجاد اشتغال شهروندان را در جهت توسعه گردشگری شهری مشارکت می‌دهند.