اقتصاد بازار: چندی پیش زنگ خطر فرونشست نقاط مختلف اصفهان به دلیل برداشت های بی رویه از سفره های زیرزمینی آب زده شده و مسئولان استان، مقاوم سازی ساختمان های شهر را یک ضرورت اعلام کردند چرا که متاسفانه در ساخت و سازهای شهر اصفهان شاهد استفاده از مصالح ساختمانی غیراستاندارد هستیم.
شاید اصفهانی ها هنوز زلزله 4.1 ریشتری 31 فروردین سال 92 را هنوز از یاد نبرده اند که آن شب را تا صبح با ترس و دلهره بیرون از خانه های خود سپری کردند. به طور قطع این گونه حوادث ضرورت استاندارد بودن ساختمان ها را بیشتر از هر زمان دیگر به مسئولان گوشزد می کند. حتی زرگرپور استاندار اصفهان نیز در مراسم روز جهانی استاندارد از بی توجهی مدیران دولتی و بخش عمومی نسبت به استفاده مصالح ساختمانی غیراستاندارد انتقاد و گلایه می کند و می گوید: عدم بكارگيري مصالح ساختماني غير استاندارد در بخش ساختماني بايد بيشتر مورد توجه قرار گيرد.
كيفيت مصالح ساختماني يكي از عواملي است كه به همراه شرايط ساختگاهي، طراحي، اجراء، نگهداري و تعمير، در دوام و آسيب‌ناپذيري ساختمانها نقش بسزايي دارد. بررسي‌های علمي و مستند در خصوص زلزله ‌هاي رخ داده در ايران نشان مي‌دهد كه بیش از ۷۰ درصد از علل تخريب ساختمان‌ها در اين زلزله‌ها، مربوط به استفاده از مصالح ساختماني غير استاندارد بوده است. ﺗﺠﺮبه ﺗﻠﺦ وﻗﻮع زﻟﺰﻟﻪ در ﺑﺮﺧﯽ نقاط ﮐﺸﻮر ﻧﺸﺎن ﻣﯽ‌دهد ﻋﺪم ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﺨﺮیب ﮔﺴﺘﺮده، ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺴﺎﻧﯽ زیادی را نیز ﺑﻪ همراه داﺷﺘﻪ اﺳﺖ.
با این اوصاف؛ سالهاست مصالح ساختمانی غيراستاندارد به دلیل ارزان بودن، كيفيت پايين و مستعجل بودن مشتري به راحتي مورد استفاده قرار مي‌گيرد كه موجب خسارت های جبران ناپذيري به صاحبان ساختمان و این کالای گران قیمت مي‌شود. البته متولیان بخش مسکن به کرات اعلام کرده اند که در کشور آجر روی آجر گذاشته نمی‌شود مگر با رعایت مقررات ملی ساختمان. اما آمارهای رسمی و غیر رسمی حاکی از تولید و استفاده مصالح ساختمانی غیر استاندارد در ساخت و سازهاست. به گفته مسئولان امر به دلیل بکارگیری این گونه مصالح عمر متوسط ساختمان های کشور حدود 20 سال است و بعد از این مدت، ساختمان به اصطلاح کلنگی به شمار می رود؛ این در حالیست که در دیگر کشورها عمر متوسط ساختمان ها به حدود 100 و یا 200 سال هم می رسد.
با وجودی که از سوی سازمان استاندارد 32 قلم از مصالح ساختمانی مشمول استاندارد اجباری هستند و کارگاه های تولید آنها مشخص و به جامعه مهندسان معرفی شده اما همچنان شاهد استفاده از مصالح ساختمانی غیر استاندارد در اصفهان هستیم. بسیاری از مصالح ساختمانی غیراستاندارد مانند تیرچه بلوک، بتن و لوله پلی‌اتیلن در کارگاه های زیرزمینی و غیرمجاز تولید می شود که سازمان های ذیربط باید برای جلوگیری از استفاده آنها تلاش کنند.
به گفته مدیرکل استاندارد استان اصفهان، بیشتر مصالح غیرمجاز در کارگاه های کوچک که مشخصات ثبت شده ندارند، تولید می شوند و متاسفانه محصولات بی کیفیت آنها به وفور در ساخت و سازهای اصفهان مصرف می شود.
غلامحسین شفیعی می گوید: متاسفانه در ساخت و سازهای اصفهان شاهد استفاده از مصالح ساختمانی غیراستاندارد و بی کیفیت هستیم که باید نظام مهندسی و شهرداری جلو استفاده از این مصالح را در ساختمان ها بگیرند. وی با اشاره به آماری، می گوید: در 6 ماهه نخست امسال، 195 پروانه کاربرد استاندارد در استان اصفهان باطل شده که بیشتر این پروانه ها مربوط به بخش صنعت و مصالح ساختمانی همچون تیرچه بلوک و بتون است. وی با ابراز تاسف نسبت به اینکه بیش از دو هزار واحد تولید مصالح ساختمانی در استان اصفهان فعالیت دارند که تنها 40 درصد آنها پروانه علامت استاندارد دارند، تصریح می کند: 60 درصد دیگر این واحدها با وجودی که پروانه ندارند به دلیل اینکه مصالح ارزان آنها، مورد استفاده و استقبال مهندسان در ساخت و ساز قرار می گیرد، حاضر نیستند از تولید خود دست بکشند.
به گفته شفیعی، در این شرایط شاهد استفاده از مصالح بی کیفیت همچون آجر، تیرچه بلوک، بلوک های سیمانی در ساخت وسازها هستیم که در صورت بروز هر اتفاقی شاهد خسارت جبران ناپذیر برای مردم خواهیم بود. وی با اشاره به اینکه به دلیل عدم نظارت اداره استاندارد بر پروژه های ساختمانی نمی توان آماری از ساختمان های غیراستاندارد در اصفهان ارائه کرد، می گوید: اگر مصالح غیراستاندارد در ساختمان ها استفاده شود در بلندمدت و یا در زمان بروز زلزله یا نشست ساختمان، مردم دچار خسارت می شوند.
رييس كميسيون عمران، شهرسازي و معماري شوراي شهر اصفهان نیز معتقد است: مردم در مرحله نازك كاري از مصالح نوين استقبال می کنند در حالیکه بايد در اسكلت، سقف و ديوارهای ساختمان از مصالح استاندارد استفاده کرد.
به عقیده عبدالرسول جان نثاري استفاده از مصالح استاندارد موجب جلوگيري از هدررفت انرژي مي شود، بنابراين بايد ساختمان ها درجه بندي شود و بر اساس درجه بندي به فروش برسد. وی تاکید می کند: استفاده از مصالح ساختمانی استاندارد ضروری است و نظام مهندسی باید با تولیدکنندگان مصالح غیر استاندارد و بی کیفیت برخورد کند. به اعتقاد جان نثاری، اداره کل استاندارد باید بازرسی از کارخانجات تولیدکننده مصالح ساختمانی را افزایش دهند و کارخانجات متخلف را پلمب کند.
به گفته این عضو شورای شهر، استفاده از مصالح ساختمانی مرغوب به نفع دارندگان این کالای گران قیمت است و عمر مفید ساختمان ها را افزایش می دهد.
از سویی دیگر رئیس سازمان نظام مهندسی اصفهان با اعتقاد بر اینکه مردم باید از سلامت و ضمانت خرید کالایی که خریداری می کنند اطمینان کافی داشته باشند، می گوید: این وظیفه مهم بر عهده مجموعه استاندارد است.
علی پزشکی با بیان اینکه در چارچوب قانون وظایف و مسئولیت ایجاد ساختمان در یک سیستم سه بخشی بر عهده طراح، ناظر، مجری ذی صلاح است، تاکید می کند: براین اساس استفاده از مصالح استاندارد با کیفیت بر عهده مجری ذی صلاح بوده و وی مکلف است مصالح ساختمانی را متناسب با مشخصات فنی نقشه مورد استفاده قرار دهد. وی در خصوص انتقاد استاندار اصفهان نسبت به استفاده از مصالح غیرمجاز در ساختمان های اصفهان، می گوید: متاسفانه در اصفهان قانون مجریان ذی صلاح پیاده سازی نشده و سازمان نظام مهندسی به دلیل برخی مخالفت ها در اجرای این قانون توفیقی نداشته است.
پزشکی با اشاره به اینکه مطابق قانون، متولی و مسئول اصلی استفاده از مصالح استاندارد در ساختمان، مجری ذی صلاح است، گفت: پیاده سازی قانون مجریان ذی صلاح بر عهده دو ارگان موازی سازمان نظام مهندسی ساختمان و شهرداری است که هر دو باید برای انجام وظایف خود باید مصمم باشند.
به طور قطع فرهنگ سازی استفاده از مصالح ساختمانی استاندارد در ساخت و سازها، صدور پروانه رتبه‌بندي شده براي توليدكنندگان مصالح، تهيه شناسنامه ساختمان كه در بردارنده نوع و نحوه استفاده مصالح است، پیاده سازی قانون مجریان ذی صلاح، فرهنگ سازي براي ارزش گذاري ساختمان‌ها براساس نوع و ميزان مصالح مصرفي با احتساب قيمت زمين، ضرورت وجود كتاب استاندارد مصالح ساختماني و تعريف شاخص‌هاي استاندارد ساختماني در كنار ساير استانداردها، ايجاد زيرساخت و راه اندازي كارخانه‌هاي توليد مصالح استاندارد و .... می تواند به ساخت بناهایی استاندارد و مقاوم در شهر کمک کند.
گزارش از : ریحانه سجادی