اقتصاد بازار: "سال ها دل طلب جامِ جم از ما می کرد، آنچه خود داشت ز بیگانه تمنا می کرد" دورانی نه چندان و در شرایطی که نساجی ایران بخش بزرگی را اقتصاد کشور را در برمی گرفت، پلیس انگلستان پارچه های لباس خود را از کارخانه وطن اصفهان به این کشور می برد. اما حدود 30 سال پیش نساجی کشور گرفتار سونامی بزرگی شد واردات بر پیکره این صنعت ضربه بزرگی زد به گونه ای که امروز کار به جایی رسیده که تب مارک پوشی میان جوانان ایرانی رخنه کرده است و هزینه های گزافی برای لباس های مارک دار پرداخت می شود. این در حالی است که بخش عمده ای از این پوشاک خارجی در داخل کشور و حاشیه شهرها برچسب می خورند.
استقبال از مارک ها در فرهنگ مصرفی ایران باعث شده تا برخی از تولیدکنندگان غیررسمی داخلی برای کسب سود بیشتر پوشاک خود را با نشان برندهای خارجی و با قیمت‌ بالا در بازار عرضه کنند به طوری که قیمت تمام‌شده آنها یک دهم قیمت عرضه شده محصول هم نیست. به گفته صاحب‌نظران فرهنگ مصرفی پوشاک در ایران، ضعف در نشان برندسازی داخلی و کنترل نکردن قیمت کالاهای خارجی از سوی سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان از مهمترین دلایل اختلاف قیمت افسارگسیخته مارک های خارجی تقلبی با مارک های داخلی است.
به گفته برخی از تولیدکنندگان پوشاک 90 درصد لباس های مارک‌دار و خارجی عرضه شده در مغازه‌های سطح شهر تقلبی هستند و از آنجا که مردم علاقه زیادی به استفاده از لباس و اجناس خارجی دارند، بنابراین تولیدکننده داخلی پوشاک خود را با مارک خارجی به فروش می‌رساند، چرا که در صورت عرضه تولید خود با نشان ایرانی در واقع تا حد زیادی شانس فروش کالای خود را از دست داده است. حتی گفته می شود در حاشیه شهرها و یا بافت فرسوده و مرکزی آن کارخانجات و مراکزی هستند که انواع مارک های لباس را تولید می کنند تا با تقلب چشم خریداران بازار را این گونه به خود جلب کنند.
یکی از فعالان نساجی در اصفهان نیز با تایید این موضوع می گوید: در جاده نجف آباد اصفهان نیز در کارخانه ای انواع مارک ها مختلف لباس و ... تولید می شود و این مارک ها کیلویی به فروش می رسد.
به گفته دبیر انجمن کارفرمایان صنایع نساجی استان اصفهان، بازارهای ایران و بازارچه های مرزی و ایرانی و حتی بعضاً بازارهای منطقه، مملو از محصولات صنایع نساجی مرغوب کشور است که متاسفانه برخی از فروشندگان فقط به منظور کسب درآمد بیشتر این تولیدات داخلی را به عنوان کالاهای خارجی (چین، ترکیه، کره، ژاپن، تایوان و...) تحویل ملت می دهند و با این تبلیغات اشتغال برای کشورهای بیگانه فراهم می کنند و درب کارخانجات ایران را می بندیم و به قول افلاطون اگر درب کارخانه ای بسته شود درب زندانی باز خواهد شد. البته نباید منکر وجود منسوجات سایر کشورها در ایران شد.
اما چرا پوشاک مارک خارجی بین مردم و به خصوص نسل جوان طرفدار زیادی دارد. مظفر چلمقانی می گوید: در حال حاضر اکثر قریب به اتفاق منسوجات سراسر کشور تولیدات داخلی هستند اما به دلیل عدم فرهنگ خودباوری و بی بصیرتی عامه مردم نسبت به دست رنج هموطنان، پوشاک ایرانی با مارک های کاذب خارجی به فروش می رسند.
وی تاکید می کند: متاسفانه اخیرا چینی ها فرش چینی را با مارک فرش ایرانی تولید و به بازار عرضه می کنند و این زنگ خطری برای فرش ایرانی است که موجب از دست رفتن بازار می شود.
به گفته چلمقانی در حال حاضر شاهد تولید بهترین محصولات نساجی از قبیل انواع نخ های صادراتی، پارچه های پرده ای، ملحفه، فاستونی، جین، تریکو، ورزشی و انواع فرش های ماشینی بی نظیر کاشان و... در استان اصفهان هستم که متاسفانه شاهد فروش این منسوجات بی قرینه بعضاً با مارک های خارجی هستم.
وی با اشاره به اینکه پوشاک چینی اکثرا با مارک همان کشور فروخته می شود، تاکید می کند: مهم نیست لباس با چه مارکی در بازار عرضه می شود بلکه مهم انتخاب درست مصرف کننده برای خرید لباس است.
رئیس اتحادیه پوشاک دوخته اصفهان نیز در خصوص گرایش جوانان به پوشاک مارک دار خارجی و حتی مارک های تقلبی و همچنین بی توجهی آنها به لباس های دوخت داخل، می گوید: در حال حاضر تولید پوشاک داخل از لحاظ کیفیت و تنوع بسیار بهتر از گذشته شده است.
ابراهیم خطابخش ادامه می دهد: متاسفانه این معضل به فرهنگ مردم و اطلاع رسانی پایین در این باره برمی گردد که باید بر روی پوشاک دوخت داخل و برندهای آن کار کرد.
وی در خصوص عرضه پوشاک قاچاق در بازار، می گوید: در حال حاضر ورود پوشاک قاچاق نسبت به سال های قبل کمتر شده چرا که پوشاک وارداتی باید برگه گمرک، برگه سبز و فاکتور خرید داشته باشد.
به گفته خطابخش هم اکنون 50 درصد پوشاک موجود در بازار دوخت داخل و نیمی دیگر پوشاک خارجی هستند منتها پوشاک چینی طی 10 سال گذشته مشتری بیشتری داشت اما اکنون گرایش مشتریان به پوشاک ترک بیشتر شده است.
وی با اشاره به اینکه دو نوع پوشاک ترک در بازار عرضه می شود، می گوید: بخشی از این پوشاک تولید کشور ترکیه با شناسنامه مربوط به آن است و بخشی دیگر با تولید در ایران تنها مارک ترک به آن زده می شود که البته توانایی تشخیص آن را تنها کارشناسان اتحادیه دارند.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر در بخشی از بازار پوشاک ایرانی به دلیل گرایش مشتری مارک ترک بر آن زده می شود، ادامه می دهد: پوشاک ترک و ایتالیایی در بازار قیمت بالایی دارند اما لباس های چینی و تایوان قیمت و کیفیت پایین تری نسبت به پوشاک دوخت ایران دارند.
به گفته رئیس اتحادیه پوشاک دوخته اصفهان دو نوع پوشاک مارک در سطح مغازه های لباس فروشی وجود دارد که بخشی از آن در قالب نمایندگی آن مارک یا برند در سطح شهر، لباس می فروشند و برخی دیگر با سفارش پوشاک خارجی و تولید لباس در کشور مبدا، آن را برای فروش به ایران وارد می کنند.
متاسفانه علاوه بر مارک های خارجی تقلبی در بازار، پوشاک قاچاق با مارک های غیراصل وارد کشور می شود که این خود بلای جان صنعت نساجی شده است. همچنین گفته می شود به تازگی 20 میلیون تن پارچه کفن از هند وارد شده است.
دبیر انجمن کارفرمایان صنایع نساجی استان اصفهان نیز با تایید این موضوع که قاچاق پدر نساجی کشور را درآورده است، می گوید: سال گذشته 220 هزار تن پارچه توسط یکی از ارگان های دولتی وارد کشور شد و اخیرا نیز سازمان بهشت زهرا 20 میلیون تن پارچه برای کفن وارد کشور کرده است.
به گفته چلمقانی بر روی کتیبه ای در صحن مسجد رکن الملک در خیابان فیض نوشته شده که علمای عهد قاچار گفته اند "ما بر مِیتی که پارچه کفن خارجی دارد نماز نمی خوانیم".
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس نیز با انتقاد بر اینکه واردات کمر پوشاک داخلی را شکسته است، می گوید: تعطیلی واحدهای نساجی، واردات پوشاک و خروج ارز از کشور را رقم خواهد زد.
مجید منصوری بیدکانی در خصوص وضعیت صنعت نساجی کشور، اظهار داشت: جلوگیری از تعطیلی واحدهای نساجی در کشور نیازمند مدنظر قرار دادن عواملی به صورت زنجیره وار و حمایت های دائمی از تولید است.
وی با اشاره به تلاش کشورهایی چون ترکیه برای تولید و تامین چادر مصرفی کشور ما، تصریح کرد: متاسفانه با وجود اینکه اطلاع دقیقی از میزان چادر مورد نیاز کشور داریم اما باز هم زمینه تولید آن در داخل را برای جلوگیری از خروج ارز فراهم نمی کنیم که این اهمال در انجام وظایف جای سوال دارد.
به قول شاعر «نه همین لباس زیباست نشان آدمیت» و نباید تصور کنیم با پوشیدن لباس مارک دار خارجی و دور شدن از هویت ایرانی می توان بر شخصیت بیافزاییم.

گزارش از ریحانه سجادی