نگاهی به معضل ناترازی از منظر آمارها

تولید روزانه‌ی گاز به طور میانگین و در قالب متوسط (حسب ارقام سالانه) حدود 717 میلیون مترمکعب است. نمی‌توان رقم را به صورت روزانه‌ی واقعی محاسبه و مبنا قرار داد چراکه به طور متعارف برخی مجتمع‌ها در طول سال در جریان تعمیرات دوره‌ای یا تعمیری بوده و حسب فصول و ماه‌های مختلف میزان تولید آنها تفاوت پیدا می‌کند. از رقم مذکور چیزی حدود 525 میلیون مترمکعب سهم پارس جنوبی است.

با این اوصاف در 8 ماه گرم سال حدود 37 میلیون مترمکعب در روز کسری وجود دارد که این کسری در 4 ماه سرد سال به مرز 300 میلیون مترمکعب می‌رسد. این واقعیت عریان ناترازی است که فراروی همه‌ی ما قد کشیده است. هیچ چیز نباید دولتمردان را به این نتیجه برساند که بخواهند پدیده‌ای همچون ناترازی را مخفی کرده و یا آن را بی‌اهمیت برشمارند. اکنون کشور در معرض این پدیده قرار دارد و بهتر است گفته شود که از دو سه سال گذشته وارد چرخه‌ی ناترازی در تولید و مصرف گاز شده‌ است. 

به‌طور متوسط در نیمه‌ی دوم سال هر روز با حدود بیش از 200 میلیون مترمکعب کسری گاز روبه‌رو هستیم اما این کسری به چه معنایی است؟ و این کسری شامل حال چه چیزها یا چه حوزه‌هایی است؟ در حالت متعارف، همه‌ی مشترکین گاز اعم از بخش خانگی، بخش‌های تجاری، بخش‌های صنعتی، مجتمع‌های پتروشیمی و نیروگاهی به عنوان مصرف‌کننده‌ی گاز محسوب می‌شوند اما در بین این بخش‌ها نوعی اولویت برای شرایط غیرعادی وجود دارد.

بدین صورت که اگر قرار باشد گاز به قدر کفایتِ همه‌ی این بخش‌ها نباشد آنگاه برخی در اولویت قرار می‌گیرند. طبق پروتکل‌های کشوری، بخش خانگی و تجاری در اولویت شماره‌ی یک قرار داشته و مابقی مصرف‌کنندگان در اولویت‌های بعدی قرار می‌گیرند. بدین ترتیب هرگاه گاز کافی در شبکه نباشد ابتدا باید مصارف بخش خانگی تامین شده و تتمه‌ی گاز شبکه در اختیار سایر بخش‌ها قرار گیرد.

این تمهید به خاطر رفاه مردم عزیزمان اندیشیده شده و در هر حال بزرگ‌ترین اولویت کشور همانا شهروندان هستند. میانگین دمای کشور در 3 ماه سرد سال 1403، در حدود 5/3 درجه بالای صفر برآورد شده است؛ درحالی‌که میانگین دما در 3 ماه مورد نظر در سال 1402 حدود 10/1 درجه بود که حاکی از گرم‌تر بودن زمستان سال 1402 به نسبت زمستان 1403 و با اختلاف حدود 5 درجه‌ای است.

نکته‌ی مهم در این ذکر آمار دمای هوا است و آن اینکه اگر هموطنان دمای منازل خود را به اندازه‌ی یک درجه سانتی‌گراد کمتر کنند، آنگاه در کل کشور چیزی حدود 25 میلیون مترمکعب گاز آزاد می‌شود. این میزان برای آغاز به کار بسیاری از کارخانه‌های ما کافی است.

به‌طور قطع به یقین اکنون در همین زمان تعداد 19 میلیون بخاری و شومینه در منازل ایرانی‌ها به کار افتاده است. باید دانست هیچ منبعی حتی به بزرگی پارس جنوبی قادر به رویارویی با این بخاری‌های فوق‌کم‌بازده نیست. در همین بخش خانگی اساساً ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦﻋﻮاﻣﻞﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ اﺗﻼف اﻧﺮژی از ﺟﻤﻠﻪ ﮔﺎز  همانا ﻏﻴﺮاﺳﺘﺎﻧﺪاردﺑﻮدن سیستم گرمایشی و همچنین وﺳﺎﻳﻞ ﮔﺎزﺳﻮز اﺳﺖ.

در همین چند خط بالا درواقع چندین دستگاه نقش اساسی دارند که از آن جمله می‌توان به شهرداری‌ها، وزارت مسکن، سازمان نظام مهندسی، وزارت صمت، وزارت ارشاد، صداوسیما، بخش بانکی کشور، وزارت آموزش و پرورش و چند دستگاه دیگر اشاره کرد که اتفاقاً همه‌ی آنها وظایف مصرح قانونی دارند. حال آنکه همه‌ی این دستگاه‌ها گویا وظایف خود را فراموش کرده و انگشت خود را به سوی وزارت نفت گرفته‌ و مرتباً از این وزارتخانه تقاضای گاز بیشتر برای گسیل به چاه ویل بخاری‌های مذکور می‌کنند. استمرار این وضعیت به همین شکل چاره‌ای جز ازدیاد شکاف ناترازی به دنبال نخواهد داشت.