مهگل بهبودی - تحلیلگر حوزه کامودیتی: قیمت سنگ‌آهن به دلیل تقاضای بازار، عوامل ژئوپلیتیکی و شرایط اقتصادی جهان در معرض نوسان است. این نوسانات بر صنعت فولاد و تجارت بین‌الملل تاثیر می‌گذارد. در این میان، حمل و نقل کارآمد سنگ‌آهن از سایت‌های معدن به تاسیسات فرآوری و کارخانه‌های فولاد برای زنجیره تامین جهانی حیاتی است و حمل و نقل ریلی، دریایی و جاده‌ای نقش کلیدی در این فرآیند دارند.
هند از لحاظ تاریخی به عنوان یک صادرکننده سنگ‌آهن حساس به قیمت دیده می‌شود و معدنچیان داخلی در زمان قیمت‌های بالا به سمت صادرات جذب می‌شوند. در سال 2023، صادرات سنگ‌آهن و گندله هند بیش از دو برابر شد و به حدود 37میلیون تن رسید. این رشد ویژه، به دلیل حذف عوارض بزرگ صادراتی است که در سال 2022 تحمیل شد. با این حال، به‌رغم رشد ظرفیت فولادسازی در کشور هند در سال پیش‌رو، برای پاسخگویی به تقاضای فزاینده تولید، تامین زیرساخت‌ها و ساخت وسازهای مسکونی و تجاری، مقدار سنگ‌آهن موجود برای صادرات کاهش خواهد یافت.
قیمت سنگ‌آهن در ماه‌های اخیر رفتارهای متفاوتی از خود نشان داده است. به دلیل جو مثبت بازار پس از مجموعه‌ای از اقدامات دولت چین برای حمایت از اقتصاد این کشور، این کالا در مقطعی افزایش قیمت را تجربه کرد. در واقع پس از کاهش قیمت به حداقل 98 دلار آمریکا در هر تن در اواسط سال 2023، قیمت سنگ‌آهن معیار در ژانویه تا فوریه 2024 به بیش از 125 دلار در هر تن رسید. افزایش قیمت سنگ‌آهن در سه ماه پایانی 2023 و اوایل سال 2024 به‌رغم ضعف در تولید فولاد چین بود. با این حال از آن زمان، قیمت سنگ‌آهن به شدت کاهش یافت و به پایین‌ترین حد 7ماهه در اوایل ماه مارس رسید و سپس مجددا افزایش یافت. این نوسان قیمتی منعکس کننده نگرانی‌های فزاینده در مورد چشم‌انداز رشد کمتر از حد انتظار برای چین، به ویژه بخش املاک این کشور است. افزایش سریع ذخایر سنگ‌آهن در بحبوحه رشد کند تولید فولاد در اوایل سال 2024 نیز بر قیمت‌ها فشار نزولی وارد کرد. از میانگین قیمت تخمینی حدود 105 دلار آمریکا در هر تن فوب استرالیا در سال 2023، پیش‌بینی می‌شود که قیمت سنگ‌آهن به طور پیوسته کاهش یابد و تا سال 2029 به میانگین حدود 75دلار در هر تن برسد. همچنین میانگین قیمت برای سال 2024 ،95 دلار و برای سال 2025 ،84 دلار فوب استرالیا پیش‌بینی می‌شود.
تقاضا
به‌رغم ثبت رکورد درتولید فولاد تخت در سال 2023، واردات سنگ‌آهن چین با رشد 6/6 درصدی به رکورد 1180میلیون تن در سال 2023 رسید. این امر شامل واردات بیشتر از کشورهایی مانند برزیل، آفریقای جنوبی و کانادا بود. صادرات سنگ‌آهن استرالیا به چین در سال 2023 حدود 5/1 درصد افزایش یافت. تقاضای ماهانه فولاد چین در نیمه دوم سال 2023 شروع به کاهش کرد که منجر به افزایش موجودی فولاد در سراسر چین شد.
صنایع فولادسازی در سایر مناطق به غیر از چین در سال 2023 ، پس از سقوط شدید در سال 2022 تثبیت شدند. چشم‌انداز سال 2024 با پیش‌بینی رشد بیش از 5/4درصد رو به رشد به نظر می‌رسند، زیرا کارخانه‌های فولاد اروپا بخشی از تولید از دست‌رفته را از سر می‌گیرند. در دوره چشم‌انداز، باید شاهد افزایش ملایمی در واردات سنگ‌آهن توسط خریداران عمده در اروپا و آمریکای شمالی و همچنین شرق و جنوب شرق آسیا و خاورمیانه باشیم. این افزایش باید از تقاضا و قیمت سنگ‌آهن پشتیبانی کند. ریسک چشم‌انداز تقاضای جهانی سنگ‌آهن به طور کلی متعادل است. با انتظارات بازار برای کاهش نرخ بهره از پایان سال 2024، تورم به سمت سطوح هدف در اکثر کشورهای پیشرفته تعدیل می‌شود.
افزایش 4/0درصدی در پیش‌بینی رشد تولید ناخالص داخلی چین برای سال 2024 توسط صندوق بین‌المللی پول، نشان‌دهنده پتانسیل افزایش تقاضای اساسی برای فولاد است. با این حال، وخامت بیشتر در بخش املاک چین همچنان یک ریسک نزولی قابل توجه است، به خصوص اگر قیمت ملک همچنان به کاهش خود ادامه دهد و اعتماد خریداران مسکن چینی پایین بماند.
پیش‌بینی می‌شود که چین در دوره چشم‌انداز تا سال 2029 کاهش متوسطی را در تولید فولاد تجربه کند. همچنین انتظار می‌رود این امر باعث شود تا نرخ رشد تقاضای جهانی سنگ‌آهن را در سال‌های آینده کاهش دهد و فشار نزولی بر قیمت سنگ‌آهن وارد کند. انتظار می‌رود هدف اعلام شده چین برای تغییر اقتصاد خود از رشد مبتنی بر سرمایه‌گذاری به سمت رشد مبتنی بر مصرف، محرک اصلی این روند نزولی قیمت‌ها باشد. کاهش جمعیت چین و کاهش رشد جمعیت شهری در سال‌های اخیر منجر به کاهش ساختاری تقاضا برای ساخت‌وسازهای جدید مسکونی و مرتبط با زیرساخت‌ها شده است.
عرضه و تجارت
با توجه به عرضه جهانی سنگ‌آهن، انتظار می‌رود که دو تولیدکننده بزرگ جهان یعنی استرالیا و برزیل به رشد مجموع 3درصد حجم صادرات در دوره چشم‌انداز تا سال 2029 ادامه دهند و توسعه‌های عمده‌ای که توسط تولیدکنندگان برزیلی از جمله Vale و CSN برنامه‌ریزی شده، در کنار عرضه جدید از طرف تولیدکنندگان نوظهور در آفریقا، به رشد تجارت جهانی سنگ‌آهن کمک کند.
محمولات ترکیبی از استرالیا، برزیل، آفریقای جنوبی و کانادا که بیش از 80درصد از عرضه جهانی دریایی را تشکیل می‌دهند، در حدود 1370 میلیون تن در سال 2023 برآورد شد که افزایش 6/2 درصدی نسبت به سال 2022 نشان می‌دهد. در طول دوره چشم‌انداز، انتظار می‌رود تجارت جهانی سالانه 1/2درصد رشد کند و عرضه جدید در استرالیا، برزیل و آفریقا به صورت آنلاین عرضه شود. پیش‌بینی می‌شود استرالیا به افزایش تولید از تولیدکنندگان معتبر مانند Rio Tinto،BHP و Fortescue و همچنین تولیدکنندگان نوظهوری مانند Mineral Resources Limited و Atlas Iron ادامه دهد.
از سوی دیگر، مجموع محموله‌های سنگ‌آهن از برزیل در سال 2023 به میزان 21میلیون تن افزایش یافت. Vale که بیش از 80درصد از تولید سنگ‌آهن برزیل را تشکیل می‌دهد، انتظار دارد در سال 2024 بین 310 تا 320 میلیون تن تولید کند. این میزان تولید، با 315 میلیون تن تولید شده در سال گذشته مطابقت دارد. با این حال، این شرکت قصد دارد تا سال 2026 ظرفیت خود را 50 میلیون تن در سال افزایش دهد. همچنین انتظار می‌رود برزیل صادرات سنگ‌آهن را در طول دوره چشم‌انداز سالانه حدود 6درصد افزایش دهد.
در سال 2023، صادرات سنگ‌آهن و گندله هند بیش از دو برابر شد و به حدود 37 میلیون تن رسید. این رشد ویژه، به دلیل حذف عوارض بزرگ صادراتی است که در سال 2022 تحمیل شد. با این حال، به‌رغم رشد ظرفیت فولادسازی در هند در سال پیش‌رو، برای پاسخگویی به تقاضای فزاینده تولید، تامین زیرساخت‌ها و ساخت وسازهای مسکونی و تجاری، مقدار سنگ‌آهن موجود برای صادرات کاهش خواهد یافت. ابهام قابل توجهی در مورد مسیر احتمالی صادرات و واردات سنگ‌آهن هند در چند سال آینده وجود دارد. پیش‌بینی می‌شود واردات سنگ‌آهن هند در چشم‌انداز سال 2029 به سرعت افزایش یابد. البته این امر بسیار به آن بستگی دارد که ظرفیت تولید سنگ‌آهن و زیرساخت‌های راه‌آهن و سایر زیرساخت‌های مرتبط با چه سرعتی می‌تواند آنلاین شود. هند از لحاظ تاریخی به عنوان یک صادرکننده سنگ‌آهن حساس به قیمت دیده می‌شود و معدنچیان داخلی در زمان قیمت‌های بالا به سمت صادرات جذب می‌شوند. پیش‌بینی کاهش قیمت‌ها در دوره چشم‌انداز حاکی از آن است که صادرات سنگ‌آهن هند، با آهنگی آرام اما پیوسته در چشم‌انداز سال 2029 رشد خواهد کرد.