بازار لوازم یدکی و قطعات خودرو از ابتدای سال جاری و به موازات بازارهای دیگر با رشد قیمت مواجه شده و براساس آمار به دست آمده، قیمت لوازم یدکی و قطعات خودرو افزایش سه‌برابری داشته است. اوج گرانی قطعات خودرو که در شهریورماه سال جاری بسیاری از متقاضیان این بازار را دست‌‌بسته نگه داشت، تا مهرماه نیز ادامه یافت و با فرارسیدن دومین ماه از فصل پاییز، به روند رو به رشد خود ادامه می‌دهد. افزایش قیمت خودرو، افزایش نرخ ارز، مشکلات تامین و تخصیص ارز برای واردات قطعات و لوازم یدکی خودرو، دپو یا احتکار قطعات و لوازم یدکی در انبارها و عدم ترخیص لوازم و قطعات خودرو از گمرک، عمده دلایلی است که بازار این لوازم را آشفته کرده است.
بدیهی است این آشفته‌بازار فرصت ایده‌آلی را در اختیار دلالان و سودجویان قرار داد تا با عرضه لوازم و قطعات یدکی تقلبی یا فروش این لوازم به چندین‌برابر قیمت، بر نابسامانی این بازار بیفزایند. گذری در بازار لوازم یدکی خودروهای داخلی و خارجی نشان می‌دهد که اغلب کالاها یا عرضه نمی‌شوند یا تقلبی است یا اینکه با قیمت‌های متفاوت و البته نجومی فروخته می‌شوند. برای مثال قیمت روغن موتور در دو ماه اخیر رشد 40 درصدی داشته و یاتاقان با افزایش 300 درصدی، متقاضیان این کالا را سردرگم کرده است. قیمت لنت ترمز، دیسک و صفحه کلاچ، انواع شمع، تسمه پروانه و تسمه تایم نیز با درصدهای قابل‌توجهی افزایش یافته است. به گفته فروشندگان لوازم یدکی خودرو، اغلب قطعات تقلبی چینی با برچسب برندهای معتبر در بازار عرضه می‌شوند که طبیعتا این قطعات دارای گارانتی نیست و هیچ تضمینی بابت کارکرد سالم قطعات داده نمی‌شود. نکته قابل توجه اینکه به‌رغم وجود قطعات تقلبی، حجم خرید و فروش این قطعات در سطح بازار چشمگیر است و در حالی که قرار بود قطعات معیوب و تقلبی به کارخانه‌های سازنده عودت داده شود، اما همچنان در بازار خرید و فروش می‌شود
چراغ مزدا، 9 میلیون تومان!
مسئولان اتحادیه مکانیسین‌های خودرو تهران می‌گویند برای مثال گرانی روغن موتور ناشی از رشد هزینه‌های حمل‌ونقل، لوازم بسته‌بندی شامل بشکه، مواد پتروشیمی تهیه ظروف پلاستیکی، دستمزد، نرخ حامل‌های انرژی و به‌خصوص افزایش قیمت روغن پایه به‌همراه افزایش نرخ ارز بوده است. از سوی دیگر، بسیاری از افراد در سایه نبود نظارت بر بازار، قطعات متفرقه را به‌نام قطعات اصلی وارد کشور می‌کنند، در حالی که هیچ الزامی برای پاسخگویی درمورد کیفیت این قطعات به هیچ سازمان و ارگانی ندارند. نکته قابل توجه اینکه قیمت قطعات خودروهای وارداتی نیز به‌شدت افزایش یافته است، برای مثال هر چراغ مزدا 3 در بازار با بیش از 9 میلیون تومان به فروش می‌رسد و کمپرسور کولر این خودرو نیز اصلا در بازار قیمت ندارد. بدیهی است اگر تصمیم جدی برای کنترل این وضعیت اندیشیده نشود، در آینده، بازار با بحران کمبود قطعات یدکی خودروهای وارداتی نیز روبه‌رو خواهد شد.
تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان فیلتر روغن نیز معتقدند قیمت فیلتر روغن افزایش سه‌برابری داشته است؛ چراکه بیشتر مواد مورد نیاز تولید این کالا یعنی کاغذ، وارداتی است و لذا افزایش نرخ ارز، قیمت فیلتر روغن را نیز افزایش داده است. فروشندگان نیز معتقدند که تولید این وسیله در کشور جوابگوی نیاز داخل نیست، از این رو باید از طریق واردات تامین شود، این در حالی است که ممنوعیت واردات لنت ترمز، بازار را با کمبود و در نتیجه افزایش قیمت مواجه کرده است.
وعده محقق‌نشده وزارت صمت
رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم یدکی و ماشین‌آلات در اواسط شهریورماه امسال خبر از مذاکرات با مسئولان وزارت صمت و بانک مرکزی داد و اعلام کرد طبق وعده مسئولان قرار است تا 15روز آینده (تا پایان شهریورماه) وضع بازار قطعات و لوازم یدکی خودرو ساماندهی شود. به گفته غلامرضا بخشی‌زاده، بسیاری از قطعات یدکی خودرو که تا پیش از آن زمان به کشور وارد شده، به‌دلیل مشکلات تامین و تخصیص و مابه‌التفاوت نرخ ارز در گمرک دپو شده بود و درصورت ترخیص و عرضه قطعات یدکی دپوشده به بازار، قیمت‌ها کاهش می‌یابد.
وعده مسئولان وزارت صمت مبنی‌بر کنترل بازار لوازم یدکی و قطعات خودرو نه‌تنها تا پایان شهریورماه محقق نشد، بلکه وضعیت این بازار در مهرماه نیز بحرانی‌تر و افزایش قیمت‌ها تشدید شد. این در حالی است که از یک‌سو مسئولان وزارت صمت تحت هیچ شرایطی حاضر به پاسخگویی در این زمینه نیستند و از سوی دیگر، سازمان‌ها و ارگان‌های ناظر بر بازار، به‌اندازه‌ای منفعل عمل می‌کنند که گویی از ابتدا وجود حقیقی نداشته‌اند. شکی نیست که ماحصل سهل‌انگاری و بی‌توجهی مسئولان، افزایش شدید قیمت‌ها را در بازار لوازم یدکی خودرو رقم زده است.
رشد 100 تا 300 درصد قیمت
سخنگوی انجمن فروشندگان لوازم یدکی خودرو روز گذشته، رکود حاکم بر بازار را ازجمله دلایل مهم گرانی لوازم و قطعات یدکی خودرو دانست و از رشد 100 تا 300 درصدی قیمت اکثر قطعات خودرو خبر داد.
به گفته سیدمهدی کاظمی، بازار قطعات خودرو نیز همانند سایر بازارها از افزایش نرخ ارز تاثیر گرفته است تا جایی که بسیاری از تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان را در بلاتکلیفی قیمت‌گذاری قرار داده است. در این میان متاسفانه هیچ‌گونه نظارتی بر بازار خرید و فروش قطعات یدکی خودرو اعمال نمی‌شود و با وجود اینکه انجمن فروشندگان لوازم یدکی خودرو از ابتدای امسال، به‌صورت کتبی درمورد افزایش قیمت‌ها در بازار قطعات یدکی خودرو هشدار داده بود، اما مسئولان توجهی به این موضوع نداشتند. وی ادامه داد: «نوسانات نرخ ارز ، از یک‌سو موجب شده واردکنندگان ثبت سفارش‌های خود را متوقف کنند و از سوی دیگر منجر به کاهش میزان تولید محصولات داخلی تا زمان تثبیت اوضاع شده است.»
کاظمی تاکید کرد: «در شرایط فعلی از چهارهزار قطعه خودرو فقط 16 قلم مشمول استانداردهای اجباری هستند که در حال حاضر تورم، کمبود قطعه و گرانی‌ها عاملی شده تا نظارت بر این 16 قلم قطعه نیز کمرنگ باشد؛ چراکه براساس تفاهمات قرار بود روی این قطعات کد رهگیری نصب شده و نظارت لازم برای فروش آنها در سطح بازار اعمال شود، اما امروز خبری از این نظارت‌ها نیست.»
وی با تاکید براینکه عمده شکایات ارسالی به اتحادیه مربوط به قطعات بی‌کیفیت و گرانی قطعات است، افزود: «پیش از این مشکل اصلی بازار قطعات یدکی خودرو، فروش قطعات بی‌کیفیت به‌عنوان اصل به مردم بود اما امروز این قطعات بی‌کیفیت به فروش رسیده و بازار شاهد کاهش قطعه است.»
سخنگوی انجمن فروشندگان لوازم یدکی خودرو بر لزوم اتخاذ یک تصمیم مناسب برای ساماندهی بازار قطعات یدکی خودرو تاکید کرد و اظهار داشت: «اگر مسئولان و واحدهای نظارتی با یکدیگر هماهنگ باشند در کنار اتحادیه‌ها می‌توانند بازار را ساماندهی کنند، اما هنوز هیچ راهکاری برای ساماندهی بازار از سوی مسئولان اعلام نشده است.»