در حالی توسعه روابط تجاری با کشورهای همسایه یکی از راه‌های حفظ تجارت خارجی در زمان تحریم‌ها قلمداد می‌شود که شخص رییس جمهور نیز روی آن تاکید ویژه دارد اما واقعیت این است که کشورهایی همچون عراق که سال‌ها از کمک‌های مالی و نظامی ایران بهره برده‌اند، در چنین موقعیت حساسی قصد دارند پشت ایران را خالی کنند. بر همین اساس به دنبال صحبت‌های ترامپ، رییس‌جمهور آمریکا که اعلام کرده به دنبال وارد آوردن «حداکثر فشار اقتصادی» بر ایران است، حیدر العبادی نخست‌وزیر عراق اعلام کرد با وجودی که کشورش مخالف تحریم‌های اعمالی آمریکا علیه ایران است اما این کشور به خاطر منافع ملی خود تحریم‌ها را رعایت خواهد کرد. همچنین سخنگوی دولت عراق ضمن اعلام پایبندی به تحریم‌های آمریکا علیه ایران گفت که این کشور به معاملات دلاری خود با ایران پایان می‌دهد. البته برخی احزاب و شخصیت‌های شیعه عراقی اعلام کرده‌اند که دولت بغداد نه تنها نباید از تحریم‌های آمریکا علیه ایران پیروی کند بلکه به خاطر حمایت‌ها و کمک‌های ایران به عراق (به ویژه در مبارزه با تروریسم) باید در برابر آمریکا به کمک ایران برود. اما با این وجود عراق موضع خود را در مقابل تحریم‌های آمریکا اعلام کرده و قصد دارد از این پس همگام با سیاست‌های آمریکا پیش رود. البته باید این نکته را مد نظر داشت که این اولین بار نیست که عراقی‌ها برای ایران بازی در‌می‌آورند. پیش از این یعنی قبل از شروع دور اول تحریم‌های آمریکا علیه ایران هم بارها دولت عراق با اعلام سیاست‌های جدید همچون ممنوعیت واردات بسیاری از کالاهای ایرانی به عراق یا افزایش تعرفه واردات محصولاتی همچون لبنیات به عراق، تجار ایرانی را دچار ضرر و زیان کرده و صادرات برخی کالاهای ایران را تحت‌الشعاع قرار داده است.
اما با این حال نگاهی به آمارها نشان می‌دهد که در سال ۱۳۹6 ارزش تبادلات تجاری میان ایران و عراق به بیش از 13 میلیارد و 210 میلیون دلار رسید. همچنین نگاهی به جزییات آمار تجارت خارجی چهار ماهه نخست امسال نیز نشان می‌دهد که عراق با دو میلیارد و 522 میلیون دلار خرید کالا از ایران جزو عمده‌ترین خریداران کالاهای ایرانی است. این در حالی است که صادرات غیرنفتی ایران نیز به عراق در این مدت با افزایش 19/23 درصدی همراه شده است.
تنفسگاهی برای دور زدن تحریم‌ها
بنابراین اگرچه بارها دولت عراق با اعلام سیاست‌هایی علیه تجار ایرانی، ثابت کرده شریک تجاری خوبی برای ایران نیست اما به ناچار تجارت خود را با ایران حفظ کرده است. اما این بار موضعگیریهای دولتمردان عراقی آنچنان همسو با سیاست‌های ضد‌ایرانی آمریکاست که به نظر می‌رسد از این پس باید نگران تجارت خارجی دو کشور بود به طوری که برخی کارشناسان از کاهش قابل توجه تجارت ایران و عراق خبر می‌دهند. این در حالی است که برخی دیگر بر این باور هستند که عراق از نزدیک‌ترین همسایه‌های ایران محسوب می‌شود که می‌توان از آن به عنوان تنفسگاهی برای دور زدن تحریم‌ها استفاده کرد. بنابراین نباید از همکاری‌های اقتصادی و تجاری با این کشور دست کشید.
به گفته رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق، حجم مبادلات اقتصادی ایران و عراق سالانه ۱۲ میلیارد دلار است که قرار بر این شده در سال‌جاری به ۲۰ میلیارد دلار نیز افزایش یابد. از این رو می‌توان گفت که به طور حتم چنین صحبت‌های سیاسی خللی در مبادلات اقتصادی و تجاری ایران و عراق ایجاد نمی‌کند و آینده اقتصادی دو کشور روشن است.
ایران و عراق مبادلات دلاری ندارند
یحیی آل‌اسحاق در پی اعلام سخنگوی دولت عراق مبنی بر اینکه «این کشور به استفاده از دلار در مبادلات مالی خود با ایران پایان می‌دهد»، گفت: ایران و عراق رابطه دلاری با یکدیگر ندارند و مبادلات تجاری بر اساس ریال یا دینار است و مبادلات بانکی از سوی بانک مرکزی به گونه‌ای نیست که بخواهد روابط دلاری آن را تحت تاثیر قرار دهد.
وی در ارتباط با اظهارات برخی مقامات دولت عراق مبنی بر پایان یافتن مبادلات دلاری ایران و عراق به دلیل تحریم و فشارهای وارده از سوی آمریکا و نیز برخی اظهارات مطرح شده پس از این موضع‌گیری در مورد سرنوشت مبادلات تجاری و اقتصادی ایران و عراق اظهار کرد: متاسفانه برخی مقامات سیاسی دولت عراق به دلیل انتخابات پیش رو نه به عقبه اقتصادی ایران و عراق توجه می‌کنند و نه آتیه اقتصادی این کشور را در نظر می‌گیرند.
وی با تاکید بر اینکه روابط استراتژیک اقتصادی و سیاسی ایران و عراق بلندمدت است، اظهار کرد: حجم مبادلات اقتصادی ایران و عراق سالانه ۱۲ میلیارد دلار است که قرار بر این شده در سال‌جاری به ۲۰ میلیارد دلار نیز افزایش یابد. به طور حتم چنین صحبت‌های سیاسی خللی در مبادلات اقتصادی و تجاری ایران و عراق ایجاد نمی‌کند و آینده اقتصادی دو کشور روشن است.
آل اسحاق در ادامه با بیان اینکه مبادلات اقتصادی و بازرگانی جاری ایران و عراق به قوت خود باقی است و با برخی موضعگیریهای سیاسی کوتاه‌مدت دچار آسیب نمی‌شود، خاطرنشان کرد: عربستان به عنوان یک دشمن برای ایران قصد دارد با پرداخت هزینه در این کشور نفوذ اقتصادی داشته باشد.
نفوذ عربستانی‌ها
وی ادامه داد: ما علاوه بر وجود دشمنانی همچون عربستان که به پشتوانه آمریکا سعی دارند روابط تجاری و اقتصادی ایران و عراق را تحت تاثیر قرار دهند، رقبای کاری نظیر ترکیه و چین نیز داریم اما با این رقبا مشکلی نداریم و مسائلی که اخیرا به وجود آمده، به این دلیل است که عربستانی‌ها قصد دارند با پول خود در حوزه اقتصادی در کشور عراق نفوذ کنند و متاسفانه افرادی نیز وجود دارند که به دلیل مسائل سیاسی به آتیه عراق فکر نمی‌‌کنند.
رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق با تاکید بر اینکه بنیان‌های اساسی اقتصاد ایران و عراق بلندمدت است، گفت: حرف‌های انتخاباتی برخی از مسوولان عراقی اشتباهی است که از سوی این افراد رخ می‌دهد و آنها به آینده اقتصادی این کشور توجهی ندارند. ایران از نظر اقتصادی مزیت‌های فوق‌العاده‌ای را برای عراق دارد و به دلیل نزدیکی به این کشور از لحاظ جغرافیایی هزینه پروژه‌های عمرانی این کشور را کاهش می‌دهد. علاوه بر این سرمایه‌گذاری‌های بلندمدتی در این کشور از سوی ایران صورت گرفته است و سالانه حدود دو میلیون گردشگر از ایران به عراق می‌روند و دو میلیون گردشگر از عراق به ایران می‌آیند.
آل‌اسحاق افزود: در بخش‌های مختلف نظیر مواد غذایی، مصالح ساختمانی، خدمات فنی- مهندسی و سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی نیز تعاملات مطلوبی بین دو کشور برقرار است و برخی از افراد سیاسی نمی‌توانند در مورد مبادلات اقتصادی ایران و عراق تصمیم بگیرند و نگاه سیاسی را در این حوزه دخیل کنند.
جنگ روانی بین کشورهای منطقه
همچنین محمود صادقی نماینده مردم تهران و عضو فراکسیون امید مجلس در واکنش به مواضع حیدر العبادی، نخست وزیر عراق در برابر تحریم‌های یکجانبه آمریکا گفت: دولت عراق مطابق ماده ۶ قطعنامه ۵۹۸ ۱۱۰۰ میلیارد دلار بابت غرامت خسارات مستقیم جنگ تحمیلی به ایران بدهکار است؛ دولت ایران با لحاظ تنگناهای مردم عراق در مطالبه این غرامت تعلل کرده است؛ اکنون نخست‌وزیر عراق به‌جای جبران، با تحریم‌ها علیه مردم ایران همراهی می‌کند!
نایب‌رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز با تاکید بر اینکه برخی از دولتمردان عراقی در راستای منافع ملی آمریکا حرکت نکنند، به خانه ملت گفت: بدیهی است آمریکا و رژیم صیهونیستی به دنبال اختلاف‌افکنی بین کشورهای اسلامی هستند تا به اهداف سیاسی و اقتصادی خود دست یابند.کمال دهقانی‌فیروزآبادی ادامه داد: همواره راهبرد ایران داشتن روابط خوب با کشورهای همسایه و منطقه است و در این راستا براساس درخواست مردم و دولت‌های سوریه و عراق در مقابله با تروریسم و داعش به کشورهای مذکور کمک کرد. نماینده مردم تفت و میبد در مجلس افزود: امنیت کشورهای منطقه با تعامل و همکاری به دست می‌آید بنابراین نباید کشورهای منطقه در راستای نقشه‌های دشمنان حرکت کنند چرا که تنها هدف دشمنان ایجاد اختلاف بین کشورهای منطقه است.
وی گفت: آمریکایی‌ها می‌خواهند با به راه انداختن جنگ روانی بین کشورهای منطقه، اختلاف ایجاد کنند و نقاط قوت را تبدیل به نقطه ضعف کنند بنابراین توصیه می‌کنم برخی دولتمردان منطقه، فریب نقشه‌های شوم آمریکا علیه ایران را نخورند. نایب‌رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس یادآور شد: توصیه می‌کنم دولتمردان عراقی راهبردی فکر کنند و در راستای منافع ملی آمریکا حرکت نکنند.
بنابر آنچه گفته شد، باید دید در صورت ادامه تحریم‌ها علیه ایران و شدت یافتن آن پس از تحریم‌های نفتی و بانکی موضع دولت بغداد در قبال احتمال دور زدن تحریم‌ها از سوی ایران از کانال عراق به چه شکلی خواهد بود!
گفتنی است عراق ممنوعیت واردات سیب زمینی، گوجه فرنگی، خربزه و هندوانه را لغو کرد. بر این اساس سازمان توسعه تجارت در نامه‌ای به سازمان‌های استانی سراسر کشور اعلام کرد عراق ممنوعیت واردات سیب زمینی، گوجه فرنگی، خربزه و هندوانه را لغو کرده است. در این نامه آمده است: به اعلام وزارت کشاورزی عراق واصله از وزارت خارجه کشور از تاریخ 11/5/97 تا اطلاع ثانوی ممنوعیت واردات سیب‌زمینی، گوجه فرنگی، خربزه و هندوانه به عراق لغو شده است.
جهان صنعت