هفته گذشته خبری مبنی بر فسخ یک طرفه قرارداد تحویل 140فروند هواپیما به ایران (80 فروند به ایران ایر و 60 فروند به آسمان) از سوی بویینگ منتشر شد. این اقدام بویینگ که حدود یک ماه پس از خروج امریکا از برجام رسانه‌یی شد، نخستین تصمیم نهایی اعلام شده از سوی شرکت‌های هواپیماساز غربی در قبال تعهداتشان به ایران پس از خروج امریکا از برجام بود و بر همین اساس این تصمیم واکنش‌های متعددی را از سوی مسوولان به همراه داشت.
موضع‌گیری‌ها و اظهارات مسوولان نسبت به تصمیم جدید بویینگ برای فسخ یک طرفه قرارداد با شیوه‌های گوناگونی ابراز شد و ما شاهد واکنش‌هایی مانند شکایت از بویینگ بابت این تصمیم تا طلب حمایت از انجمن‌های بین‌المللی برای گذر از شرایط حساس کنونی بودیم.
در این میان واکنش مسوولان دولتی ازجمله وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل هما آرام‌تر و همراه با امیدواری بیشتری نسبت به تصمیم‌گیری جدید بویینگ بود. درحالی که یکی از نمایندگان مجلس به راحتی از انجام شکایت برای فسخ یک طرفه قرارداد از سوی بویینگ خبر داد.
در تازه‌ترین واکنش‌ها به این مساله، وزیر راه و شهرسازی دیروز در حاشیه راهپیمایی روز قدس با بیان اینکه در مقابل تصمیم بویینگ برای خروج از قرارداد فروش هواپیما به ایران از تمام ظرفیت‌های قراردادی و قانونی خود استفاده می‌کنیم، گفت: مردم ایران مایوس نباشند، شرایط بدتری را پشت سر گذاشته‌ایم. به گزارش ایلنا، عباس آخوندی اظهار کرد: به طور قطع اعمال زور مستقیم از سوی کشور امریکا تداوم نخواهد داشت و نمی‌تواند این شرایط را ادامه دهد. او با اشاره به اقدامات دولت امریکا افزود: این اقدامات می‌تواند جهان را با تهدیدهای بسیار جدی مواجه کند بنابراین ملت‌ها باید آگاهانه در عرصه جهانی حضور یابند و در مقابل اعمال زور مستقیم امریکا مواضع خود را اعلام کنند. او درباره تدابیر اندیشیده شده از سوی مسوولان برای رفع یا بهبود جریان یأس و ناامیدی در بخش اقتصادی کشور پس از خروج امریکا گفت: ما نباید به هیچ وجه در این شرایط مایوس شویم چراکه پیش از این شرایط بدتری را پشت سر گذاشته‌ایم و قطعا می‌توانیم از این شرایط هم عبور کنیم. وزیر راه و شهرسازی تاکید کرد: نکته مهم این است که در این شرایط نباید دچار شتاب‌زدگی و رفتارهای احساسی شویم و باید بتوانیم از تمام ظرفیت‌های قانونی خود استفاده کنیم تا راهی را پیش پای مردم بگذاریم.
پیگیری حقوقی و قضایی فسخ قرارداد
همان‌گونه که وزیر راه و شهرسازی به بهره‌گیری از تمام ظرفیت‌های قراردادی و قانونی برای رسیدگی به خروج بویینگ از قرارداد فروش هواپیما به ایران اشاره کرد یکی از اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی درباره تصمیم نهایی این شرکت سازنده هواپیما گفت: جمهوری اسلامی ایران از طریق محاکم بین‌المللی، حقوقی و قضایی فسخ قرارداد بویینگ را به صورت جدی پیگیری خواهد کرد. سیدتقی کبیری افزود: اینگونه اقدامات هیچ تاثیری در عزم ایران نخواهد داشت و آنان نمی‌توانند اینگونه به ما ضرر وارد کنند.
او ادامه داد: همواره برای حل مشکلات اقتصادی باید نگاهمان به درون باشد زیرا نگاه به بیرون و کشورهای خارجی اشتباهی بزرگ است.
این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس اضافه کرد: در تجربیات قبلی از امریکایی‌ها شاهد نقض قراردادهایشان با دیگر کشورها هم بوده‌ایم و هم‌اکنون با خروج این کشور از برجام، بهانه‌یی برای فسخ اینگونه قراردادها برایشان ایجاد شد.
نماینده خوی در مجلس تاکید کرد: باید از همان ابتدا تضمین قوی از این شرکت هوایپماساز می‌گرفتیم تا به راحتی قراردادهایشان را نقض نکنند البته در این راستا تذکراتی داده بودیم.
لزوم حمایت «یاتا» از هما
در شرایطی که وزیر راه و شهرسازی و یکی از نمایندگان مجلس بر پیگیری حقوقی فسخ یک طرفه قرارداد از سوی بویینگ تاکید دارند، مدیرعامل هما در هفتاد و چهارمین اجلاس یاتا(انجمن بین‌المللی حمل‌ونقل هوایی) خواستار حمایت این انجمن از ایران ایر در شرایط حساس کنونی شد.
فرزانه شرقبافی، مدیرعامل ایران ایر(هما) در دیدار با دبیرکل یاتا از او خواست که یاتا نقش پررنگ‌تری را در شرایط ایجاد شده در قبال ایران ایر ایفا کند.
او در این دیدار با اشاره بر نقش تاثیرگذار یاتا بر لزوم حمایت این سازمان از هما در برابر تصمیمات اخیر ترامپ به عنوان یک سازمان بین‌المللی تاکید کرد.
او اظهار کرد: مواضع شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران درخصوص ایمنی، امنیت و پایداری در صنعت برای مدیران ارشد یاتا کاملا روشن و مورد پذیرش است. بنابراین این شرکت‌ها برای توسعه همکاری‌ها و حمایت از ایران‌ایر از منظر ایمنی پروازها و حفظ بشردوستی، نیازمند بررسی بیشتر و پیدا کردن راهکارهایی هستند که مورد تحریم امریکا قرار نگیرند.
البته چندی پیش مدیرعامل ایران ایر در اظهاراتی اعلام کرد که این شرکت در سال جاری میلادی ۱۱فروند هواپیمای جدید از ایرباس و ATR دریافت خواهد کرد که با خروج امریکا از برجام و اظهارات مدیران ارشد ایرباس درباره همراهی با امریکا در تصمیم جدیدش در قبال ایران، این سوال ایجاد می‌شود که آیا با وجود موضع‌گیری ایرباس باز هم امکان ورود
3 فروند هواپیمای جدید ایرباس و 8 فروندATR به ایران وجود دارد؟
بویینگ: هیچ هواپیمایی به ایران نمی‌دهیم
بویینگ قبلا اعلام کرده بود به تحریم‌های امریکا علیه ایران احترام خواهد گذاشت اما برنامه تجاری خود را مشخص نکرده بود حالا بویینگ می‌گوید هیچ هواپیمایی به ایران نخواهد داد.
به گزارش مهر به نقل از اسپوتنیک، سخنگوی بویینگ اعلام کرد که این شرکت با تهران همکاری نمی‌کند و به علت تحریم‌های امریکا از تحویل هواپیما به ایران خودداری خواهد کرد به این ترتیب قرارداد بزرگ این شرکت با دو شرکت هواپیمایی ایران عملا فسخ می‌شود. سخنگوی بویینگ گفت: ما تاکنون هیچ هواپیمایی به ایران تحویل نداده‌ایم و با توجه به اینکه دیگر مجوزی برای صادرات به ایران نداریم هیچ هواپیمایی هم از این پس به ایران تحویل نخواهیم داد.
در ماه مه گزارش شد که قرارداد ۲۰میلیارد دلاری با ایران به علت تحریم‌ها بلوکه شده است. ایران‌ایر پیش از این قرارداد 16.6میلیارد دلاری با بویینگ برای خرید ۸۰ هواپیمای مسافربری امضا کرده بود همچنین قراردادی به ارزش ۱۰میلیارد دلار هم برای تحویل ۱۰۰هواپیمای جت با شرکت رقیب بویینگ، ایرباس امضا کرده بود که با تحریم‌های امریکا هر دو این قراردادها لغو می‌شود چراکه برخی قطعات هواپیمای ایرباس هم در امریکا تولید می‌شود و برای فروش به آنها نیاز به مجوز امریکا وجود دارد.
ناگفته نماند که براساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده باید نخستین فروند هواپیمای بویینگ ایران ایر در اردیبهشت امسال تحویل می‌شد اما در عمل سنگ‌اندازی‌های سیاسی دولت ترامپ و کنگره امریکا، نهایی نشدن فاینانس هواپیماها و تهدیدهای مکرر مبنی بر خروج از برجام و به دنبال آن لغو مجوزهای فروش هواپیما به ایران باعث شد، اجرایی شدن قرارداد با بویینگ متوقف شود و همانطور که از قبل نیز پیش‌بینی می‌شد این شرکت عملا شانسی برای حضور در بازار ایران نداشته باشد.