ورود هواپیماهای کوچک به ناوگان هوایی کشور خوش یمن بوده و موجب رشد و رونق فرودگاه‌های کوچک کشور شده است. پیش از برجام، تعداد محدودی از این هواپیماها در ناوگان ایران وجود داشت که آنها هم از عهده تامین تقاضاهای موجود در بازار پروازهای منطقه‌ای برنمی‌آمدند. براساس گزارش منتشر شده از وزارت راه و شهرسازی، پس از اجرای برجام، در مسیر نوسازی و گسترش ناوگان هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران، خرید ۲۰ فروند هواپیمای منطقه‌ای کوچک با حق گزینش ۲۰ فروند دیگر نیز در دستور کار قرار گرفت. هدف از خرید این هواپیماها که از نوع ATR۷۲-۶۰۰ بودند، گسترش پروازهای منطقه‌ای ایران و راه‌اندازی فرودگاه‌های کوچک کشور اعلام شد.
توسعه فرودگاه‌های کوچک در کشور با هدف توسعه بخش گردشگری و تجارت از همان ابتدا یکی از اهداف وزارت راه و شهرسازی در دولت یازدهم اعلام شد. وزیر راه و شهرسازی در این رابطه عنوان کرد که «با افزایش میزان پرواز نرخ بهره‌وری فرودگاه‌ها افزایش پیدا کرده و سیاست‌های اقتصاد مقاومتی افزایش نرخ بهره‌وری از سرمایه‌های موجود است.» عباس آخوندی در 12 شهریور سال 95 با اعلام این مطلب که اقتصادی کردن فرودگاه‌ها اولین گام در راستای توسعه است، گفت: ۶۰ فرودگاه در کشور به بهره‌برداری رسیده که اقتصادی کردن آنها نخستین گام است، از سویی باید میزان پروازها را افزایش داده و در گام دوم توسعه فرودگاه بر اساس عملکرد آن هزینه سرشکن شده و به نحوه بهره‌برداری از فرودگاه توجه شود. » او اظهار کرد: «در نوسازی ناوگان هوایی باید هواپیماهایی با برد کوتاه در کشور استفاده شود و فرودگاه‌ها با مقیاس کوچکتر و فاصله کمتر در مقیاس جمعیت به کار گرفته شود.» آخوندی عمده هدف هواپیماهای برد کوتاه را استفاده مکرر و تامین آسایش مردم عنوان کرد و افزود: «افرادی که تمایل به سرمایه‌گذاری در فرودگاه‌های کوچک به‌عنوان محور توسعه بخش هوایی داشته و به سیستم حمل‌و‌نقل دسترسی دارند مانند فرودگاه‌های نوشهر، ساری و رشت می‌توانند در بخش تجاری و گردشگری موفقیت‌هایی کسب کنند.» همچنین بر اساس اطلاعات منتشر شده، در دولت یازدهم بیش از ۱۰۰۰میلیارد تومان پروژه فرودگاهی در کشور احداث و افتتاح شده است. علاوه بر این، بنا به‌گفته رئیس شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران، در حال حاضر چهار مسیر جدید وجود دارد که از فراز ایران به اروپا می‌رود و با استفاده از جدیدترین متدهای ناوبری اداره می‌شوند. رحمت ا... مه آبادی افزود: «با استفاده از توان داخلی و فرصت‌های پیش آمده پس از برجام، حتی با وجود تحریم‌های موقت موفق به نوسازی تجهیزات ناوبری و ارتباطی کشور شدیم و اکنون هیچ‌فرودگاهی در کشور وجود ندارد که طرح ناوبری در آن اجرا نشده باشد.» به‌گفته رئیس شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران، «اکنون حتی در صورت بازگشت مجدد تحریم‌ها هیچ‌نگرانی در حوزه ناوبری هوایی وجود ندارد.»
رشد فـرودگاه‌های کوچک با ورود هواپیماهای جدید
دوم آذر 95 بود که مشاور مدیرعامل شرکت فرودگاه‌های کشور کمبود ناوگان مناسب را یکی از اصلی‌ترین عوامل غیراقتصادی‌بودن فرودگاه‌ها اعلام کرد و گفت: «ناوگان بدنه باریک در کشور بسیار محدود است، اما یکی از راه‌های فعال کردن فرودگاه‌های کوچک افزایش ناوگان بدنه باریک است، چراکه فعالیت ناوگان پهن پیکر و بدنه متوسط برای فرودگاه‌های کوچک و کم‌مسافر صرفه اقتصادی ندارد.» حسین اسفندیاری یکی از راه‌های فعال کردن فرودگاه‌های کوچک را استفاده از هواپیماهای کوچک (۳۰ تا ۵۰ نفره) دانست و افزود: «از طریق این هواپیماها امکان جابه‌جایی بیشتر مسافران بین فرودگاه‌های شهرستان‌ها با فرودگاه‌های مراکز استان‌ها و پس از آن ارتباط بین فرودگاه‌های مراکز استان‌ها با فرودگاه‌های اصلی کشور برقرار می‌شود؛ در این شرایط مسافران مناطق کم جمعیت‌تر می‌توانند به‌راحتی بین فرودگاه‌های اصلی کشور جابه‌جا شوند.» حال گزارش منتشر شده وزارت راه و شهرسازی از آمار نشست و برخاست هواپیماها در فرودگاه‌های کشور در سال ۱۳۹۶ نشان می‌دهد که اضافه شدن هواپیماهای کوچک و منطقه‌ای به ناوگان هواپیمایی ایران که از جمله دستاوردهای برجام به شمار می‌رود، موجب رشد استفاده از فرودگاه‌های کوچک در کشور شده است. پس از اجرای برجام، در مسیر نوسازی و گسترش ناوگان هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران، خرید ۲۰ فروند هواپیمای منطقه‌ای کوچک با حق گزینش ۲۰ فروند دیگر نیز در دستور کار قرار گرفت. هدف از خرید این هواپیماها که از نوع ATR۷۲-۶۰۰ بودند، گسترش پروازهای منطقه‌ای ایران و راه‌اندازی فرودگاه‌های کوچک کشور اعلام شد. پیش از خرید این هواپیماها، تعداد کمی هواپیمای منطقه‌ای و کوتاه‌برد در ناوگان شرکت‌های هواپیمایی کشور حضور داشت که هر چند برخی پروازهای محلی را انجام می‌دادند، اما توان تامین تقاضای موجود در بازار پروازهای منطقه‌ای ایران را نداشتند.
راه‌اندازی مسیرهای هوایی
ورود هواپیماهای جدید به ناوگان هوایی کشور باعث رشد و رونق فرودگاه‌های هوایی شده است. در همین راستا، ایران‌ایر با استفاده از این هواپیماها توانست مسیرهای جدید پروازی راه‌اندازی کرده و مقاصد جدیدی را به فهرست مقاصد خود اضافه کند؛ سنندج، ابوموسی، ساری، جهرم، خوی، پارس‌آباد مغان، بندرلنگه، ابوموسی و کلاله از جمله این مقاصد بودند. همچنین مسیرهای استانی ایران‌ایر نیز با ورود ای.تی.آر‌ها رونق بیشتری گرفتند. بندرعباس به‌عنوان قطب جنوب کشور ایران‌ایر انتخاب شد و دو فروند ای.تی.آر در این فرودگاه مستقر شدند. پس از آغاز پروازهای ایران‌ایر به پارس‌آباد مغان در تاریخ ۱۳ بهمن ۲۴ سورتی پرواز در سال ۹۶ از این فرودگاه انجام شد و باعث شد که فعالیت فرودگاه پس از پنج سال از سر گرفته شود. با آغاز پرواز به فرودگاه جهرم، تعداد نشست و برخاست هواپیماها در این فرودگاه از دو سورتی در سال ۹۵ به ۵۸ سورتی در سال ۹۶ افزایش پیدا کرد. همچنین نشست و برخاست این هواپیماها در فرودگاه اراک، تعداد نشست و برخاست را از ۲۲۴ سورتی در سال ۹۵ به ۳۰۰ سورتی در سال ۹۶ رساند و با رشد ۳۴درصدی مواجه کرد. همچنین ایران‌ایر با استفاده از این هواپیماها، پرواز به فرودگاه‌های شمالی کشور را گسترش داد. تعداد پروازهای هفتگی به فرودگاه‌های رشت و گرگان افزایش پیدا کرد و پرواز به فرودگاه‌های رامسر، دشت ناز ساری و نوشهر مجددا از سر گرفته شد. سال گذشته نشست و برخاست در فرودگاه سردار جنگل رشت ۱۸درصد و در فرودگاه گرگان ۴۸درصد رشد داشته است. این ارقام برای فرودگاه‌های ساری و نوشهر به ترتیب ۹درصد و ۶۸درصد بوده‌اند. نشست و برخاست در فرودگاه رامسر نیز ۹۲درصد رشد داشته است. ورود ای.تی.آر‌ها برای مناطق جنوبی کشور نیز خوش یمن بوده است. در سالی که گذشت، نشست و برخاست در فرودگاه بندرعباس ۱۴درصد نسبت به سال پیش از آن رشد داشته است و این رشد را می‌توان ناشی از تبدیل شدن این فرودگاه به قطب جنوب کشور دانست. دو فروند ای.تی.آر که در این فرودگاه مستقر هستند، پروازهای منظمی را به مقاصدی چون کیش، شیراز، بوشهر، ابوموسی، بندرلنگه، کرمان، چابهار و زاهدان انجام دادند. در این میان فرودگاه‌های کوچک بیش از سایر فرودگاه‌ها منتفع شدند، به‌عنوان مثال فرودگاه ابوموسی رشد ۹۲درصدی و فرودگاه چابهار رشد ۱۰درصدی را در تعداد نشست و برخاست هواپیماها تجربه کردند. فرودگاه‌های زاهدان، کرمان و بوشهر نیز به ترتیب به رشد هفت، ۲۸ و ۲۸درصدی در تعداد نشست و برخاست دست یافتند. هم‌اکنون ۵۵ فرودگاه عملیاتی در کشور وجود دارد، اما ناوگان هوایی کشور برای خدمت‌رسانی به همه این فرودگاه‌ها کافی نیست. ورود هشت فروند ای.تی.آر تاکنون گام بزرگی برای بهره‌برداری از این فرودگاه‌ها محسوب می‌شود. بی‌شک با ورود باقی هواپیماهای خریداری شده از این نوع، می‌توان به رونق پروازهای محلی و منطقه‌ای امیدوار بود.