عمان کشوری با کمترین حاشیه سیاسی در منطقه است که روابط دیپلماتیک خوبی با اروپا و آمریکا دارد. این کشور سلطان‌نشین به دور از سیاست‌های تفرقه‌انگیز کشورهای عربی در حال جذب سرمایه‌های جدید با هدف خروج از اقتصاد تک محصولی است. احداث خط لوله صادرات گاز ایران به عمان نیز می‌تواند بسترساز توسعه صنعت پتروشیمی و پلاستیک در این کشور شود.
مهندس مسعود جمالی، نایب رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری اتاق اصفهان که اخیرا به این کشور سفر کرده و با رایزن اقتصادی ایران در این کشور و همچنین مدیران اتاق عمان به گفت‌وگو نشسته درخصوص سرمایه‌گذاری‌های اخیر ایران در این کشور به «دنیای اقتصاد» گفت: ایران طی دو دهه گذشته سرمایه‌گذاری زیادی روی توسعه مناطق آزاد انجام داده اما نبود قوانین مناسب و زیرساخت‌های کافی مانع از دستیابی به این اهداف در این مناطق شد.وی درخصوص سرمایه‌گذاری در منطقه آزاد اقتصادی «دقم» عمان گفت: اکنون یکی از بهترین مناطق آزاد در حوزه عمان و خلیج‌فارس، این منطقه آزاد در دهانه ورودی دریای عمان و اقیانوس هند است که مناطق آزاد ایران قدرت رقابت با آن را ندارند. این منطقه آزاد با هزار و ۷۴۵ کیلومتر مربع زمین و در قالب ترکیبی از منطقه صنعتی، بندرگاه چند منظوره، منطقه گردشکری و شهرک آموزش و بخش‌های دیگر به‌صورت مستقیم زیر نظر سلطان‌قابوس (پادشاه عمان) اداره می‌شود.
جمالی می‌گوید: در منطقه دقم فرودگاه بین‌المللی راه‌اندازی شده و همچنین مجتمع پالایشگاهی و صنایع پتروشیمی در زمینه پلی پروپیلن و ترکیبات آروماتیک در حال تاسیس است. عضو کمیسیون صادرات انجمن ملی پلاستیک درخصوص ارتباط دقم با دیگر کشورها افزود: منطقه آزاد دقم عمان یک ارگان مستقل در عمان است که می‌تواند از طریق مکاتبه با سایر ارگان‌های عمان، شرایط حضور و فعالیت سرمایه‌گذاران خارجی در این کشور را تسهیل کند و نشان می‌دهد عمان در این منطقه بهترین محیط کسب و کار را فراهم آورده است. منطقه آزاد اقتصادی «دقم» به‌عنوان دروازه ورود به شرق آفریقا و دسترسی به بازاری با بیش از ۳۰۰ میلیون نفر از یکسو تهدیدی برای منطقه آزاد چابهار در ایران و از سوی دیگر فرصتی برای سرمایه‌گذاری و بهبود تجارت با این کشور است. وی درخصوص سرمایه‌گذاری و ارتباط مشترک با عمان در زمینه گاز و فرآورده‌های پتروشیمی تصریح کرد: قرارداد ایران و عمان برای احداث خط لوله گاز می‌تواند ضمن بهبود روابط اقتصادی دو کشور فرصتی را برای سرمایه‌گذاری‌های مشترک نیز فراهم آورد. قرارداد فروش گاز ایران به عمان در سال ٢٠١٣ امضا شد و این قرارداد ٦٠ میلیارد دلاری، برای ٢٥ سال اعتبار دارد؛ به‌طوری که برای ١٥ سال روزانه ٢٨ میلیون مترمکعب گاز ایران از طریق یک خط لوله از بستر خلیج‌فارس به عمان صادر می‌شود. این قرارداد بدون تردید در توسعه صنعت پتروشیمی و پلاستیک عمان نیز تاثیر بسزایی خواهد داشت.
صنعت پتروشیمی و پلاستیک درآمد جدید عمان
عضو هیات مدیره انجمن پلیمر اصفهان در ادامه درباره صنعت پلاستیک و ایجاد ارزش افزوده از این کشور گفت: از تحولات اخیر کشور عمان تدوین برنامه ملی برای تنوع‌بخشی به اقتصاد موسوم به تنفیذ (Tanfeedh) است که در پی بحران ناشی از کاهش قیمت نفت و با الگوبرداری از مدل اقتصادی مالزی به اجرا گذاشته شده است.جمالی در ادامه هدف از این برنامه را تسریع روند متنوع‌سازی بخش‌های غیر‌وابسته به نفت و ایجاد مشاغل پایدار برای اتباع عمانی و توسعه منابع انسانی دانست و تصریح کرد: مجموعه‌ای از تدابیر برای ایجاد کارخانه‌های بزرگ و صنایع کوچک و متوسط، توسعه گردشگری، خدمات لجستیک، شیلات، معادن و تامین مالی در نظر گرفته شده است. یکی از اهداف دولت عمان، توسعه بنادر و مناطق آزاد مانند دقم، صحار و صلاله است و از طریق جذب سرمایه در این مناطق و ایجاد کارخانه‌های تولید از سوی شرکت‌های خارجی در نظر دارد نسبت به صادرات مجدد اقدام کند. نایب رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری اتاق اصفهان درخصوص چشم‌انداز برنامه‌های عمان افزود: عمان قصد دارد در چارچوب تلاش‌ها برای توسعه و رشد بخش صنعت و متنوع ساختن منابع درآمدی خود، نهمین برنامه پنج‌ساله خود را در بازه زمانی ۲۰۲۰-۲۰۱۶ اجرایی کند و با بهره‌برداری از پروژه عظیم لیوا پلاستیک (LPP) به تقویت جایگاه خود در بازار جهانی پتروشیمی بپردازد که انتظار می‌رود این طرح تا سال ۲۰۱۸ در مدار تولید قرار گیرد.
وی در ادامه می‌گوید: شرکت صنایع نفت و پالایشگاه عمان موسوم به اورپیک (Orpic) متصدی اجرای پروژه‌های عظیم استخراج گاز طبیعی در فهود و خط لوله ۳۰۰ کیلومتری بین بندر صنعتی فهود و صحار برای حمل‌ونقل گاز و در بخش پتروشیمی در تولید HDPE ,LLDPE, Polypropylene خواهد بود که عملیات احداث آنها مطابق برنامه‌ریزی در جریان است. طرح توسعه پالایشگاه بندر صحار (SRIP) به ارزش ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار، یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌هایی است که در حال حاضر از سوی این شرکت اداره می‌شود. کار روی این طرح از سال ۲۰۱۴ آغاز شد و انتظار می‌رود در سه‌ماه چهارم سال جاری میلادی تکمیل شود. بیش از ۱۰ هزار نفر در این پروژه مشغول به کار هستند.جمالی درخصوص پروژه لیوا و آینده این پروژه می‌گوید: پروژه لیوا پلاستیک که برآورد می‌شود هزینه‌ای معادل چهار تا پنج میلیارد دلار در بر داشته باشد؛ تا پایان سال ۲۰۱۹ قادر به تولید ۴/ ۱ میلیون تن مواد پلاستیک در سال خواهد بود. کلیه قراردادهای ساخت‌و‌ساز و تامین اعتبار این طرح، تا پایان سال جاری میلادی به امضا می‌رسد. با تکمیل این پروژه تا پایان سال ۲۰۱۸، اورپیک به یک تولیدکننده فعال و برجسته محصولات پتروشیمی و پلاستیکی تبدیل خواهد شد.
تراز تجاری دو کشور همچنان به سود عمان
وی در ادامه به فرصت‌های صادراتی ایران در عمان اشاره کرد و گفت: با وجود تمام فرصت‌های تجاری برای صادرات ایران به عمان همچنان تراز تجاری دو کشور به نفع عمان است. بنابر آمار گمرک ارزش صادرات عمان به ایران طی سال ۱۳۹۵ بالغ بر ۵۴۴ میلیون دلار و حجم واردات این کشور از ایران طی این سال ۶۸ میلیون دلار بوده است. مهم‌ترین اقلام صادراتی ایران به عمان شامل میوه و سبزیجات، انواع نان، محصولات لبنی و تخم‌مرغ، گوشت‌خام، دام زنده و آهن‌آلات است؛ در حالی که عمده‌ترین کالاهای وارداتی ایران از این امیرنشین شامل انواع فرآورده‌های نفتی و خودرو می‌شود.جمالی افزود: در گفت‌وگو با عباس عبدالخانی، رایزن بازرگانی ایران در عمان و همچنین مدیران اتاق بازرگانی این کشور یکی از مهم‌ترین نکات مورد اشاره در واردات کالا از ایران ضعف بسته‌بندی محصولات غذایی بود که با وجود تذکرات فراوان در این زمینه شاهد بهبود کیفیت بسته‌بندی از سوی ایران نبوده‌اند. طبق اظهارات تجار عمانی و رایزن بازرگانی ایران در این کشور، محصولات غذایی، خشکبار و کالاهای ساختمانی ایرانی در عمان دارای مزیت رقابتی هستند و انتظار می‌رود بازرگانان ایرانی روی صادرات این نوع محصولات به عمان تمرکز بیشتری داشته باشند.
نایب رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری اتاق در ادامه اظهار کرد: همان‌طور که مشاهده می‌شود در حالی که ما هنوز در موضوع بسته‌بندی کالاها که مساله‌ای حل‌شده در تمام دنیاست با مشکل مواجه هستیم کشور کوچکی مانند عمان در حال گسترش منابع درآمدی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی است. این کشور بدون تولید محصولات خاصی و فقط به جهت روابط سیاسی و تجاری و همچنین بندرهای استراتژیک خود قادر به صادرات مجدد و ارزآوری است و آرام‌آرام به‌عنوان یک رقیب در صنعت پتروشیمی و پلاستیک نیز در منطقه خود را مطرح خواهد کرد.وی در آخر خاطر‌نشان کرد: توجه به مناطق آزاد اقتصادی در ایران و توسعه هدفمند آنها با سرعت بیشتر و جلب مشارکت سرمایه‌گذاران عمان در طرح‌های اقتصادی بزرگ ایران و کاهش ریسک سرمایه‌گذاری می‌تواند تا اندازه‌ای موجب شود ایران در این رقابت میدان را از دست ندهد.
عارفه مشایخی/ دنیای اقتصاد