امروزه حمایت از بنگاه های کوچک، متوسط و دانش بنیان یکی از اولویت های اساسی در رشد و توسعه اقتصادی کشورها به شمار می رود؛ چرا که این شرکت ها با ایفای نقش کلیدی در اقتصاد؛ از حیث ساختار متفاوت اشتغال، وابستگی زیاد به منابع انسانی، انگیزه های کارآفرینی و نوآوری بیشتر، زمینه ساز و محرک رشد فعالیت های مولد اقتصادی و توسعه فن آوری در کشورها هستند.
طبق آمارها درحال حاضر بیش از 90 درصد از شرکت های ثبت شده در کشورمان را شرکت های کوچک و متوسط تشکیل میدهند؛ درحالی که این بنگاه ها در تولید ناخالص داخلی سهم بسیار کمتری از ظرفیتشان دارند. به اعتقاد کارشناسان مواردی همچون نقص در هدایت منابع مالی به سمت شرکت های کوچک و متوسط در جریان تولید و البته مشکلات متعدد در ساختار تأمین مالی آنها، ساختار سنتی سرمایه، ساختار ضعیف حاکمیت شرکتی، نبود انگیزه برای تهیه و ارائه گزارش های مالی و عملیاتی شفاف، ناآگاهی از وضعیت صنعت، شرکت های رقیب وتأمین کنندگان و همچنین هزینه های بالای توزیع از جمله مهمترین تنگناها در مسیر رشد و نقش آفرینی شرکت های کوچک و متوسط در اقتصاد ایران به شمار می روند.
در این میان اما از آنجا که پوشش کامل به تقاضای تأمین مالی تمامی بنگاه های اقتصادی از طریق ساز و کارهای بازار سرمایه از جمله مهمترین اهداف فرابورس ایران محسوب می شود، این رکن بازار سرمایه به منظور تسریع در فرآیند پیاده سازی و تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی با همکاری سازمان بورس و اوراق بهادار، بازاری ویژه در راستای فراهم کردن دسترسی عموم بنگاه های کوچک و متوسط و دانش بنیان به بازار سرمایه طراحی کرده است تا از این رهگذر، این گونه بنگاه ها علاوه بر یافتن موقعیت های متنوع تأمین مالی، بتوانند از تمامی مزایای حضور دراین بازار نیز بهره مند شوند.
در بازار شرکت های کوچک و متوسط موسوم به SME Market، بنگاه های اقتصادی فرصت رشد، تأمین مالی وتجاری سازی طرح های خود را از نقطه آغازین فعالیت تا بلوغ به دست آورده و به تدریج آمادگی لازم برای ارتقا به بازارهای بالاتر و همچنین عرضه عمومی سهام را پیدا خواهند کرد.
به بیان دیگر این بازار جایگاهی ویژه برای ایجاد ساختارهای حاکمیت شرکتی و شفاف سازی بنگاه های اقتصادی با نظارت در سطوح مختلف است که از طریق ساز و کارهای نظام مند بازار سرمایه، موجب حرکت آن ها به سوی شفاف سازی عملکرد، اتصال به زنجیره های عرضه و سرمایه گذاران استراتژیک و به تبع آن اعتلای ارزش آفرینی در ساختار این شرکت ها با کمک به ارتقای مستمر سرمایه های فنی و انسانی می شود.
اما چرا ورود به این بازار در حال حاضر اولویت دارد؛ اول اینکه برای نخستین بار است که در فرابورس ایران بازاری ویژه شرکت های کوچک و متوسط تحت همین عنوان ایجاد شده است و اساساً تا پیش از ایجاد این بازار بسیاری از شرکت ها امکان ورود به بازار سرمایه را نداشتند.
دوم اینکه از جمله موانع حضور شرکت ها در بازار سرمایه ضرورت عملکرد شفاف و فاقد کتمان آن ها بود که تا پیش از شدت عمل مالیاتی در سال های اخیر، کتمان و اصطلاحاً دو دفتره بودن برای شرکت ها به صرفه بود ولی همانطور که مطلع هستید در ماه ها و سال های اخیر کتمان اطلاعات مالی واقعی شرکت ها بسیار سخت تر از گذشته شده و در حقیقت هزینه های عدم شفافیت بسیار زیادتر از قبل شده است. لذا مانع « ضرورت شفافیت » از بین رفته است چرا که دیگر شرکت ها نمی توانند شفاف عمل نکنند.
سوم اینکه هرگز شرکت ها به اندازه دوران اخیر در باتلاق سود و بهره های گزاف بانکی فرو نرفته بودند و در حال حاضر شاید تنها راه برون رفت شرکت ها و بنگاه های اقتصادی چرخش آن ها از بازار پول به جهت بازار سرمایه باشد.
چهارم اینکه متأسفانه درحال حاضر هم بسیاری از مدیران شرکت ها از ویژگی های بورس و فرابورس مطلع نیستند و ممکن است حتی ندانند که می توانند از طریق بازار سرمایه تأمین مالی ارزان انجام دهند و ارزش شرکت خود را چندین برابر کنند.
باتوجه به اهداف استراتژیک بازار سرمایه و فرابورس ایران درخصوص کمک به تأمین مالی بنگاه های اقتصادی، براساس دستورالعمل مربوطه، ساده ترین شرایط برای ورود شرکت ها به بازار SME در نظر گرفته شده است؛

سایز شرکت : براساس دستورالعمل بازار، شرکت های واجد شرایط شرکت هایی هستند که در مقطع زمانی ارائه درخواست پذیرش، جمع حقوق صاحبان سهام آن ها حداقل یک میلیارد ریال و حداکثر 500 میلیارد ریال باشد.
سابقه فعالیت : حداقل باید یک سال از تأسیس شرکت سپری شده باشد.
شفافیت اطلاعاتی : حسابرس شرکت باید از میان حسابرسان معتمد سازمان انتخاب شده باشد.
گزارش حسابرس : گزارش حسابرس برای آخرین دوره یا سال مالی منتهی به پذیرش درخصوص صورت های مالی شرکت، عدم اظهار نظر یا اظهار نظر مردود نباشد، ضمن آن که در اظهار نظر حسابرس مربوط به آخرین دوره یا سال مالی منتهی به پذیرش، مواردی حاکی از ضعف با اهمیت در سیستم اطلاعات حسابداری (ازجمله حسابداری مالی و حسابداری بهای تمام شده) گزارش نشده باشد.
سودآوری : علاوه بر شرکت های سودده، شرکت های زیان ده نیز می توانند با ارائه برنامه عملیاتی مناسب برای خروج از زیان، زیان انباشته یا یا ارائه طرح توجیهی مبنی بر وجود چشم انداز روشن از سودآوری فعالیت، درخواست خود را برای پذیرش در بازار SME به فرابورس ایران ارائه دهند.
نوع شرکت : شرکت های پذیرش شده در بازار SME باید سهامی عام باشند. بر این اساس شرکت های سهامی خاص در صورتی می توانند درخواست پذیرش خود را به فرابورس ایران ارائه کنند که در فرصت 6 ماهه ای که از تاریخ پذیرش تا درج شرکت در نظر گرفته شده، اقدام به تبدیل شخصیت حقوقی شرکت به سهامی عام نمایند. همچنین در صورتی که سهام شرکت بی نام است این امکان وجود دارد که پیش از درج، شرکت سهام خود را به با نام تبدیل کند.
اعضای هیأت مدیره : اعضای هیأت مدیره و مدیرعامل شرکت نباید سابقه محکومیت قطعی کیفری یا تخلفاتی موثر طبق قوانین و مقررات حاکم بر بازار اوراق بهادار یا سوء شهرت حرفه ای داشته باشند و دعاوی دارای اثر با اهمیت بر صورت های مالی، له یا علیه شرکت می بایست افشا شود.

 

مجتبی متقی / مشاور بورس و تأمین مالی