مشاهدات بین المللی نشان از محبوبیت مستمر فرش دستباف ایرانی در میان سایر ملت های دنیا دارد و این هنر ارزشمند همواره سفیر شایسته فرهنگ ایرانی در عرصه های مختلف بین الملل محسوب میشده؛ سفیری زیبارو و قدیمی، که نشانه ای از دیرینگی سرزمین پارس و فرهیختگی اقوام گوناگون و شریف این مرز و بوم دارد. هرچند در این سالها شمشیر بی رحم سیاست مردان با انواع تحریم ها و بی مهری ها بدنه بازار فرش ایران را خراشیده و آزرده ساخته، اما قالی ایرانی همچنان شرافتمندانه و مقتدر، در عرصه جهانی به درخشش خود ادامه داده است.
برای نمونه در اکسپوی جهانی ۲۰۲۰ دوبی، بعنوان آخرین رویداد بزرگ جهانی، شاهد درخشش فرش ایرانی بودیم و حتی خود ما هم گاه از اشتیاق بازدیدکنندگان خارجی نسبت به فرش دستبافمان شگفت زده می شدیم. به نظر میرسد هرچند در بازار فرش های تجاری، رقیبان قدرتمند و کاربلدی وارد میدان شده اند و بخش بزرگی (از نظر کمی و نه کیفیت) از بازار کفپوش و فرش از دست ما خارج شده اما در بازار «قالی های فاخر و هنری»، هنوز نام فرش ایران بر تارک بازار جهانی می درخشد و همچنان فاصله قابل توجهی با سایر ملل قالیباف داریم.
اما مبنای تمام مشکلات فرش، در امور فرهنگی و نظریهپردازی فرهنگی است؛ زیرا فرش یک گفتمان و ایدئولوژی است و تنها از یک جنبه قابل بررسی نیست. بخش فرهنگی و زیربنایی فرش در طرح و رنگ آن است. در صنعتی که محور آن بر هنر بافت استوار است، فرشهایی بافته میشوند که به واقع ایرادی نمیشود به آن گرفت. اما آن دسته مشکلات که امروز صنعت فرش ایران را به خود مشغول کرده را می توان در دو حوزه جستجو کرد. یک بخش آن از سمت خارج کشور بر ما تحمیل شده، که شاه بیت آن همان تحریم است،
بخش دیگر اما فقدان گفتمان پردازی در صنعت فرش است. ما معتقدیم، نباید مانند یک کالای اقتصادی با صنعت فرش برخورد شود. هرچند حمایتهای بخشهای دولتی همواره در این بخش وجود داشته، اما باید توجه داشت که مهمترین گام، باید حمایت از گفتمان پردازی در حوزه فرش باشد. بدون تردید بازوی قدرتمند رسیدن به این خواسته نیز اصحاب رسانه هستند و در این راه نیاز به ستاره سازی، الگوی سازی، نظریهپردازی و کارهای پژوهشی ویژه داریم. بی شک چنانچه قالی باکیفیت و فاخر خلق کنیم و روشهای تجارت در بازار جهانی را نیز در دانشگاه و انجمن های صنفی به جوانان آموزش دهیم، با وجود تحریم و هزاران مشکل دیگر که برای کار نکردن میتوان بهانه کرد، مسیر تجارت باز خواهد شد؛
عاشق که شد که یار به حالش نظر نکرد!
ای خواجه درد نیست و الا طبیب هست
فاطمه شیرسپهر