شعاع تمرکز تجارت ایران

گروه همکاری‌های اسلامی OIC

این گروه، با عضویت ۵۷ کشور به گستره بیش از چهار قاره است. در دو ماهه امسال کشورهای عضو گروه اقتصادی همکاری اسلامی خریدار ۳ میلیارد و ۳۱۰ میلیون دلار کالا به وزن ۹ میلیون و ۷۴۲ هزار تن بودند. صادرات به این گروه اقتصادی از نظر ارزشی ۲۵ درصد و از نظر وزنی ۸ درصد افزایش ‌داشته است. واردات از این گروه اقتصادی نیز ارزشی معادل ۲ میلیارد و ۷۴۱ میلیون دلار و وزنی معادل ۲ میلیون و ۳۳۱ هزار تن دارد. در دو ماهه نخست امسال، ارزش واردات از گروه اقتصادی «همکاری اسلامی OIC» با رشد ۵۶ درصدی و  وزن آن با افزایش ۱۴ درصدی روبه‌رو بوده است.

شورای همکاری اقتصادی  ECO  

شورای همکاری اقتصادی ECO هم‌اکنون با ۱۰ عضو فعال است که عبارتند: از ایران، پاکستان، ترکیه، افغانستان، ‌جمهوری آذربایجان، قزاقستان، ترکمنستان، قرقیزستان، ازبکستان و تاجیکستان. صادرات به کشورهای عضو اکو از ابتدای سال ۱۴۰۰ تا انتهای اردیبهشت ماه امسال یک میلیارد و ۸۷ میلیون دلار ارزش داشته است. کالاهای صادراتی به این گروه اقتصادی وزنی معادل ۲ میلیون و ۳۸۱ هزار تن دارند. صادرات به کشورهای عضو اکو در دو ماهه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته از نظر وزنی رشد ۳۷ درصدی و از نظر ارزشی افزایش ۷۷ درصدی داشته است. واردات ایران از کشورهای عضو همکاری اقتصادی ECO در این بازه زمانی ارزشی معادل ۷۳۸ میلیون دلار و وزنی معادل ۶۷۷ هزار تن داشته که از نظر ارزشی با افزایش ۲۸ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته روبه‌رو بوده و از نظر وزنی افت ۴۳ درصدی را تجربه کرده است.

شورای همکاری خلیج فارس PGCC

در حال حاضر ۶ کشور عربستان، بحرین، امارات، قطر، عمان و کویت عضو این گروه اقتصادی هستند. در دوماهه نخست امسال، ۳ میلیون و ۳۵۷ هزار تن کالا به ارزش ۹۸۴ میلیون دلار به کشورهای عضو همکاری خلیج فارس PGCC صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته از نظر وزنی ۱۵ درصد و از نظر ارزشی ۲۷ درصد رشد داشته است. همچنین در این بازه زمانی یک میلیون و ۵۱۵ هزار تن کالا به ارزش یک میلیارد و ۸۹۳ میلیون دلار به از سوی کشورهای عضو این گروه به ایران صادر شده است که نشان‌دهنده رشد ۶۹ درصدی ارزشی و افزایش ۸۸ درصدی وزنی نسبت به دوره مشابه سال گذشته است.

گروه هشت کشور اسلامی در حال توسعه D۸

ایران، ترکیه، پاکستان، بنگلادش،‌ اندونزی، مالزی، مصر و نیجریه در این گروه اقتصادی قرار دارند. آمارهای منتشر شده نشان می‌دهد در ۲ ماه منتهی به اردیبهشت امسال یک میلیون و ۵۰۲ هزار تن کالا به کشورهای این گروه اقتصادی صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد ۱۳۳ درصدی ارزشی و افزایش ۸۴ درصدی وزنی را تجربه کرده است. واردات از این کشورها در بازه زمانی مذکور وزنی معادل ۶۵۵ هزار تن و ارزشی معادل ۷۴۲ میلیون دلار داشته که نسبت به مدت مشابه سال گذشته از نظر وزنی ۴۴ درصد کاهش و از نظر ارزشی ۲۲ درصد افزایش داشته است.

کشورهای مشترک‌المنافع CIS

جمهوری آذربایجان، ارمنستان، بلاروس، ازبکستان، تاجیکستان، روسیه، قرقیزستان، قزاقستان و مولداوی کشورهای عضو این گروه اقتصادی محسوب می‌شوند. صادرات به اعضای گروه اقتصادی «کشورهای مشترک‌المنافع CIS» در دو ماهه امسال معادل یک میلیون و ۱۲۹ هزار تن کالا به ارزش ۳۴۸ میلیون دلار بوده که از نظر وزنی رشد ۱۱۶ درصدی و از نظر ارزشی افزایش ۱۰۳ درصدی را تجربه کرده است. همچنین ۳۸۸ هزار تن کالا به ارزش ۲۸۴ میلیون دلار واردات از این گروه اقتصادی در بازه زمانی مذکور صورت گرفته است که بیانگر افت ۲۹ درصدی ارزش و کاهش ۷۰ درصدی وزن کالاهای وارد شده نسبت به مدت مشابه سال گذشته است.

کشورهای عضو همکاری جنوب شرق آسیا ASEAN

اندونزی، مالزی، فیلیپین، سنگاپور، تایلند، برونئی، ویتنام، لائوس، میانمار و کامبوج اعضای این گروه اقتصادی هستند. در دو ماهه نخست امسال ۵۵۱ هزار تن کالا به ارزش ۳۴۰ میلیون دلار به کشورهای عضو ASEAN صادر شد که نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد ۵۱ درصدی وزنی و افزایش ۱۴۵ درصدی ارزشی را تجربه کرده است. واردات از این گروه اقتصادی نیز با کاهش ۵۹ درصدی وزنی به ۱۱۸ هزار تن رسیده و ارزش آن نیز افت ۶ درصدی را تجربه کرده و به ۱۳۷ میلیون دلار رسیده است.

اتحادیه اقتصادی اوراسیا

بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان، روسیه و تاجیکستان اعضای این گروه اقتصادی هستند. در سال‌های اخیر توسعه تجارت با اوراسیا در دستورکار مسوولان ایران قرار گرفته است و به همین منظور نیز اقدام به برقراری تجارت ترجیحی بین ایران و اتحادیه اوراسیا کرده‌اند. در حال حاضر، مذاکرات برای برقراری تجارت آزاد بین دو طرف در حال انجام است. در دو ماهه امسال، ۴۷۶ هزار تن کالا به ارزش ۱۸۰ میلیون دلار به این کشورها صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد وزنی ۴۵ درصدی و رشد ارزشی ۶۶ درصدی را به ثبت رسانده است. واردات از این اتحادیه نیز وزنی معادل ۳۳۵ هزار تن و ۲۰۲ میلیون دلار داشته است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته با افت ۷۲ درصدی وزنی و کاهش ۴۶ درصدی ارزشی روبه‌رو بوده است. داده‌های آماری این گزارش نشان می‌دهد اگرچه تلاش برای توسعه روابط با کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا از سال‌های گذشته در دستور کار قرار گرفته، اما هنوز این اتحادیه در جمع شرکای تجاری ایران جایگاه بالایی ندارد.

اتحادیه اروپا

این اتحادیه متشکل از ۲۸ کشور اروپایی است. در دو ماه منتهی به اردیبهشت امسال ۶۰ هزار تن کالا به ارزش ۸۷ میلیون دلار به این اتحادیه صادر شده است. صادرات به اتحادیه اروپا رشد ۴۵ درصدی وزنی و افزایش ۶۶ درصدی ارزشی را به دنبال داشته است.‌ همچنین در دو ماهه امسال ۷۲۰ هزار تن کالا به ارزش ۸۴۷ میلیون دلار از سوی این اتحادیه به ایران صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۴۲ درصد کاهش در وزن و ۱۳ درصد افزایش در ارزش را به ثبت رسانده است. به‌رغم سابقه بالای تجارت با اتحادیه اروپا، آنچه از ارزش صادرات و واردات برمی‌آید، در حال حاضر مبادلات تجاری ایران با این اتحادیه قطره‌چکانی است. در همین ارتباط، علیرضا شمس‌فرد، عضو هیات‌مدیره اتاق بازرگانی مشترک ایران و اتریش، دلیل اصلی تجارت ناچیز ایران با اروپا را نبود نظام مبادله بانکی میان دو طرف می‌داند. وی معتقد است تا زمانی که ایران در فهرست کشورهای عضو FATF قرار نگیرد، حتی در صورت توافق دیپلمات‌ها در وین و احیای برجام، حجم تجارت ایران و اروپا فراتر از آنچه طی سال‌های اخیر وجود داشته، نخواهد رفت. شمس‌فرد با بیان اینکه، تجارت کالایی ایران با اتحادیه اروپا به کف رسیده افزود: در حال حاضر، آنچه میان دو طرف تجارت می‌شود، شامل صادرات کالاهای بشردوستانه از سوی اروپا است در حالی که از سوی ایران نیز عمدتا برخی محصولات غذایی به این اتحادیه صادرات می‌شود که این میزان نیز تاکنون از سوی صادرکنندگان بخش خصوصی حفظ شده‌ است.