برداشت اول از دلارهای بلوکه

روابط‌عمومی بانک‌مرکزی در خبری کوتاه از پرداخت حق عضویت ایران در سازمان ملل خبر داد. در ادامه این خبر کوتاه آمده است این بدهی از منابع بلوکه شده ایران در کره‌جنوبی پرداخت شده است. در ماه‌های گذشته اخبار مختلفی از موافقت طرف کره‌ای و آمریکایی درباره دسترسی ایران به این منابع منتشر شده است. با توجه به پالس‌های ضدونقیضی که از مذاکرات وین منتشر می‌شود، به‌نظر می‌رسد این اقدام می‌تواند نشانه مثبتی در پیشرفت مذاکرات و اقدامی عملی از دسترسی ایران به منابع‌ بلوکه شده تلقی شود. همچنین طی روزهای گذشته وزارت‌ خزانه‌داری آمریکا نام سه مدیر سابق نفتی ایران را از لیست تحریم‌هایش خارج کرد؛اقدامی که برخی مقامات آمریکایی آن را بی‌ارتباط با مذاکرات وین دانسته‌اند. هرچند نمی‌توان ارتباط دقیقی بین این اتفاقات ترسیم کرد اما به‌نظر می‌رسد این شرایط حاکی از آن است که مذاکرات وین درحال پیشرفت است و دسترسی بانک‌مرکزی به منابع بلوکه‌شده بهتر شده است. به‌نظر می‌رسد یکی از شرایط اصلی بهبود وضعیت اقتصادی تعامل آزادانه بانک‌مرکزی با شبکه مالی جهان است که دسترسی به منابع بلوکه‌شده از اولین گام‌ها برای تحقق این مهم خواهد بود. بدیهی است تحقق این مهم منوط به پذیرش استانداردهای مالی جهان مانند FATF خواهد بود.

تعلیق حق عضویت

بانک‌مرکزی از پرداخت حق عضویت ایران در سازمان ملل خبر داد. روابط‌عمومی بانک‌مرکزی با انتشار خبر کوتاهی از پرداخت حق عضویت ایران در سازمان ملل خبر داد. در ادامه این خبر به این موضوع اشاره شده است که برای این پرداخت از منابع بلوکه شده ایران در کره‌جنوبی استفاده شده است. ۱۰ روز پیش خبرگزاری آسوشیتدپرس اعلام کرد به گفته دبیرکل سازمان ملل حق رای ایران در سازمان ملل تعلیق خواهد شد. آنتونیو گوترش در نامه‌ای به رئیس مجمع عمومی این نهاد اعلام کرد ایران و چهار کشور دیگر سهم خود از بودجه اجرایی این سازمان را پرداخت نکرده‌اند و به‌زودی حق رای آنها در مجمع عمومی به‌خاطر این بدهی تعلیق خواهد شد.در ادامه این نامه آمده است که این کشور‌ها تا پایان این فصل از مجمع عمومی یعنی تا پایان ماه سپتامبر، تقریبا تا آخر تابستان سال‌جاری، می‌توانند از حق رای خود استفاده کنند. در این لیست نام کشورهایی همچون آفریقای‌مرکزی، کومور و سومالی به چشم می‌خورد. بدهی ایران به این سازمان ۱۶ میلیون دلار اعلام شده است.

آخرین اظهارات درباره منابع کره

چندماه قبل رسانه‌های کره‌ای گزارش داده بودند که آمریکا موافقت خود را با آزادسازی دارایی‌های ایران در کره و انتقال آن از طریق کانال مالی سوئیس اعلام کرده است. در این گزارش به نقل از مقامات ارشد وزارت‌خارجه کره‌جنوبی اعلام شد ضمن این موافقت آمریکا، جزئیات انتقال باید به بحث گذاشته شود. در آن زمان سخنگوی دولت خبر داده بود که توافقی با طرف کره‌ای نهایی شده و قرار است یک میلیارد دلار از منابع مسدود شده ایران در کره آزاد شود. اما با گذشت زمان و عدم تحقق این وعده سوالات متعددی میان فعالان و تحلیلگران اقتصادی به‌وجود آمد. توضیحات بعدی مسوولان درباره دارایی‌های بلوکه شده را رئیس سابق بانک‌مرکزی ارائه کرد. عبدالناصر همتی، رئیس کل سابق بانک‌مرکزی، درباره سرنوشت منابع بلوکه شده ایران در کره‌جنوبی در کلاب‌هاوس گفت: «در این زمینه هنوز اتفاقی نیفتاده است.» مبلغ این منابع ۷ میلیارد دلار اعلام شد. با این حال موضوع منابع بلوکه شده ایران در کره مسکوت ماند تا اینکه بانک‌مرکزی از پرداخت حق عضویت سازمان ملل با این منابع خبر داد. این خبر را می‌توان در راستای این موضوع تفسیر کرد که تحریم‌ها در حال ترک برداشتن است و دسترسی بانک‌مرکزی به منابعش افزایش یافته است.

لغو برخی تحریم‌ها

چند روز قبل بنا بر تازه‌ترین تصمیم وزارت خزانه‌داری آمریکا، سه مدیر نفتی سابق ایران از لیست تحریم خارج شدند. دولت آمریکا نام احمد قلعه‌‌بانی، مدیرعامل سابق شرکت ملی نفت ایران و دو مدیر نفتی ایرانی دیگر را از فهرست‌ تحریمی آمریکا خارج کرده است. اولین بار نام قلعه‌بانی در سال ۲۰۱۳ در لیست تحریم‌های آمریکا قرار گرفته بود. دو مدیر سابق دیگر صنعت نفت ایران به نام‌های فرزاد بازرگان و محمد معینی نیز از لیست تحریم‌ها خارج شدند. در بیانیه خزانه‌داری وزارت‌خارجه آمریکا آمده است: «این اقدام نتیجه تغییر تایید شده رفتار یا وضعیت طرفین تحریم شده است و تعهد دولت ایالات‌متحده به لغو تحریم‌ها در صورت تغییر رفتار یا وضعیت افراد مجازات شده را نشان می‌دهد.» علاوه بر این افراد نام دو شرکت چینی که به‌دلیل حمل‌ونقل محصولات نفتی ایران در سال ۲۰۲۰ تحریم شده بودند، از لیست تحریم‌ها خارج شد. به‌رغم این اتفاقات، به گزارش رویترز برخی مقامات آمریکایی اظهار کرده‌اند رفع تحریم‌ علیه اشخاص و شرکت‌های یاد شده صرفا یک امر «عادی» است و به روند مذاکرات غیرمستقیم آمریکا و ایران در وین برای احیای توافق هسته‌ای ارتباطی ندارد. همچنین اخیرا وزیرخارجه آمریکا در اظهاراتی بیان کرد حتی در صورت احیای برجام و رفع برخی تحریم‌ها، صدها تحریم باقی خواهد ماند.دولت قبلی آمریکا تحریم‌های تازه‌ای را علیه شرکت‌ها و مدیران نفتی ایرانی وضع کرده بود.

پیش‌شرط دسترسی به منابع

آزادسازی منابع در شرایط فعلی می‌تواند تا حد زیادی برخی از مشکلات احتمالی کشور را حل‌وفصل کند. اگر ایران بتواند به منابع ارزی خود در خارج از کشور دسترسی داشته باشد می‌تواند ابتکار عمل را در بازار ارز در دست گرفته و جلوی نوسان‌‌های کوتاه‌مدت را در این بازار بگیرد.از سوی دیگر با توجه به شرایط سخت مالی دولت و کسری بودجه شدیدی که برای سال‌جاری پیش‌بینی می‌شود، آزادسازی این منابع می‌تواند بخشی از این کسری را پوشش دهد. حال باید منتظر ماند و دید این پالس‌های مثبت در سیاست خارجی و دسترسی‌های بانک‌مرکزی به منابع بلوکه شده چقدر جدی است و تا کجا می‌تواند پیش برود تا بتوان تصویر مشخص‌تری از آینده اقتصاد ایران به‌دست آورد. ارقام مختلفی برای همه منابع بلوکه‌شده خارجی ایران اعلام شده است اما چیزی‌که در آن تردیدی نیست این موضوع است که برای آزادسازی این منابع نیاز به دیپلماسی قوی با طرف‌های خارجی است. انتظار می‌رود سال‌جاری یکی از سال‌های سخت اقتصاد ایران باشد و اگر دولت بخواهد خلأ موجود بین درآمدها و هزینه‌های بودجه را به شکل غیرتورمی پر کند، بانک‌مرکزی باید بتواند به منابع ارزی خود در خارج از کشور دسترسی داشته باشد. در این بین به‌نظر می‌رسد یکی از زمینه‌های مورد نیاز برای تسهیل مراودات بانکی با دنیا، رعایت الزامات FATF  برای خروج از لیست سیاه این نهاد بین‌المللی خواهد بود. رئیس‌جمهور درباره این مساله در یکی از سخنرانی‌های خود در حضور مسوولان بانک‌مرکزی تصریح کرد: بانک‌مرکزی و دیگر بانک‌های ما باید با دست باز با دنیا تعامل کنند و ما حداقل اگر برای همکاری با کشورهای دوست اهمیت قائل باشیم، باید کاری کنیم بانک‌های مرکزی کشورهای دوست وقتی می‌خواهند با ایران کار کنند دلشان قرص باشد و اطمینان حاصل کنند که مشکلی برای آنها به‌وجود نخواهد آمد.