مسوولان دولتی در حالی از دلار ۴۲۰۰ تومانی تمامقد دفاع میکنند که بخش خصوصی این سیاست را یکی از دلایل ایجاد فساد اقتصادی و رانت در کشور میداند. هر چند قرار بود بساط ارز ترجیحی برای سال ۱۴۰۰ برچیده شود، اما دولتمردان با استدلال اینکه حذف این نرخ دلار موجب گرانی ناگهانی کالاهای اساسی میشود، دلار ۴۲۰۰ تومانی را برای سال آینده نیز حفظ کردند اما مقرر شد فعلا تا ۶ ماه اول سال این دلار تخصیص یابد و برای ۶ ماه دوم تلاش بر حذف ارز ترجیحی باشد. دلیل دولت برای حفظ ارز ترجیحی در حالی مطرح میشود که کارشناسان معتقدند این ارز نتوانسته بر قیمت کالاهای اساسی تاثیری داشته باشد. کما اینکه گرانی گوشت، مرغ، تخممرغ و کالاهایی از این دست، دائما خبرساز میشود.
در واقع کارشناسان تخصیص این دلار را عامل ایجاد رانت میدانند. اما در آخرین اظهارات معاون اول ریاست جمهوری، نشانه رضایت از کارکرد ارز ترجیحی به چشم میخورد. آن هم زمانی که تنظیم بازار در آستانه سال نو دچار مشکل شده و صفهای طولانی برای دریافت کالا ایجاد شده است. اما آسانترین راه برای سیاستگذاران به منظور برونرفت از این معضل، اعمال سیاستهای مداخلهگرانه در بازار است. البته جدیدترین اظهارات حسن روحانی، رئیسجمهور نیز بروز این مشکلات را به عدمتشکیل وزارت بازرگانی ربط میدهد. به هر حال مشخص نیست مشکل از کجاست. آیا واقعا شیوه توزیع کالا این مشکلات را ایجاد کرده یا ریشه چنین مسائلی در سیاستهای کلان و ابرچالشهای اقتصادی کشور است؛ آیا تنظیم بازار تنها راه برونرفت از شرایط کنونی است یا این راه به بنبست خواهد رسید؟
معاون اول رئیسجمهور با اشاره به اینکه گاهی نحوه نامناسب توزیع کالا باعث اجتماع مردم و صفهای طولانی برای دریافت کالا شده است، از کارگروه تنظیم بازار و دستگاههای مسوول در امر تولید و توزیع کالاهای اساسی و اقلام ضروری مردم خواست تدابیر و راهکارهای لازم را به کار گیرند تا با نحوه صحیح توزیع کالاها، مردم برای دریافت اقلامی همچون مرغ و روغن در صف معطل نشوند.
اسحاق جهانگیری در جلسه کارگروه تنظیم بازار که در وزارت صنعت، معدن و تجارت برگزار شد، با بیان اینکه دود اختلافنظرها میان دستگاههای مختلف به چشم مردم میرود، گفت: امروز که بهنظر میرسد فشارها و سختیها رو به پایان است، باید تلاش کنیم برادرانه، همدلانه و با انسجام و وحدت اجازه ندهیم که فشارهای مضاعف و سختیهای بیشتر بر مردم تحمیل شود.
معاون اول رئیسجمهور با قدردانی از کارگروه تنظیم بازار و دستگاههای عضو این کارگروه اظهار کرد: وزارتخانههای صنعت، معدن و تجارت، جهاد کشاورزی، دادگستری و نمایندگان سایر دستگاههای عضو کارگروه تنظیم بازار در طول سال ۹۹ مسوولیت سنگینی برعهده داشتند و بانک مرکزی نیز عملکرد مطلوبی در تامین ارز موردنیاز کالاهای اساسی از خود نشان داد که لازم است از همه آنها قدردانی کنم.
وی با تاکید بر اینکه باید نسبت به تامین کالاهای اساسی در ایام عید نوروز و ماه مبارک رمضان حساسیت ویژه داشته باشیم، افزود: وظیفه و مسوولیت همه ما این است که کالاهای اساسی و اقلام موردنیاز ایام عید نوروز و ماه مبارک رمضان با قیمت مناسب تامین و در اختیار آنها قرار گیرد.
جهانگیری با بیان اینکه اولویتها و سیاستهای اصلی هر دولت متناسب با شرایط روز کشور تغییر میکند، خاطرنشان کرد: از سال ۱۳۹۷ که آمریکا وارد جنگ اقتصادی با ایران شد، دولت تصمیم گرفت تامین معیشت مردم را در نخستین اولویت خود قرار دهد چرا که میدانستیم آمریکا تلاش دارد زندگی و معیشت مردم را با فشار و سختی مواجه کند، به همین دلیل همه امکانات دولت و کشور بسیج شد تا فشار کمتری بر زندگی مردم وارد شود.
معاون اول رئیسجمهور ادامه داد: در همین راستا یکی از سیاستهای دولت تعیین ارز با نرخ ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی برای تامین کالاهای اساسی بود تا اقلام و کالاهای موردنیاز مردم با قیمت مناسب در اختیار آنها قرار گیرد. این سیاست در مجموع موفق بود؛ البته هر سیاستی ممکن است با حواشی یا سوءاستفادههایی همراه باشد.
وی از همه دستگاههای اجرایی خواست همانطور که در سه سال اخیر با تمام ظرفیت برای کاهش فشار بر مردم وقت گذاشتهاند، در این ایام نیز با تلاش هر چه بیشتر برای بهبود وضعیت معیشتی جامعه تلاش کنند.
جهانگیری در ادامه با تاکید بر اینکه هر نوع صادرات رسمی یا غیررسمی کالاهای اساسی ممنوع است، تصریح کرد: صادرات تمامی کالاهایی که با ارز ۴۲۰۰ تومانی تامین شده ممنوع است و استانداران باید به شدت با قاچاق این گونه اقلام برخورد کنند. وقتی کالایی با قیمت ارز ۴۲۰۰ تومانی تامین میشود و قیمت ارز در بازار آزاد چند برابر این رقم است، طبیعی است که عدهای تلاش خواهند کرد تا از طریق قاچاق، این گونه کالاها را در کشورهای اطراف بفروشند. این گونه کالاها فقط برای ملت ایران با این قیمت ارز تامین شده و لازم است سازمان تعزیرات نیز برخوردی قاطع داشته باشد تا کسی جرات قاچاق کالاهای اساسی را نداشته باشد.
معاون اول رئیسجمهور با اشاره به برخی گزارشهای مبنیبر گرانی محصولاتی نظیر سیب و مرکبات، اظهار کرد: در جلسهای که اخیرا با مجمع نمایندگان استان آذربایجان غربی برگزار شد، استاندار آذربایجان غربی تاکید داشت که به هر میزان که نیاز باشد سیب با قیمت مناسب در انبارهای استان موجود است. وقتی مردم این مطالب را میشنوند و میدانند که میزان تولید در کشور بالاست اما قیمتها پایین نمیآید دلخور میشوند.
وی با اشاره به گزارش ارائه شده در جلسه مبنیبر وفور میوه در میادین میوه و ترهبار با قیمتهای مناسب، تصریح کرد: هنر مدیریت وزارت صنعت، معدن و تجارت باید این باشد که با توزیع گسترده میوه و کالاهای اساسی، شرایطی را فراهم کند که در هفته پیش رو و ایام عید نوروز این کالاها با قیمت مناسب در اختیار مردم قرار گیرد.
جهانگیری افزود: البته گاهی حرفهای ناروا درخصوص عملکرد کارگروه تنظیم بازار زده میشود اما نباید به دل بگیرید. شما برای مردم و خدا کار میکنید و نباید به این گونه رفتارها توجه کنید. این روزها در تاریخ ثبت خواهد شد که در شرایطی که شما گرفتار جنگ اقتصادی بودید و برای کاهش فشار بر مردم تلاش میکردید، عدهای که مسوولیت خاصی هم نداشتند فقط به دنبال این بودند که چوب لای چرخ شما قرار دهند.
وی افزود: امروز شاهد بیانصافیها از سوی مخالفان هستیم اما ما پذیرفتهایم که در شرایط سخت کار کنیم و باید مشکلات را به خاطر مردم تحمل کنیم.
معاون اول رئیسجمهور همچنین با اشاره به گزارش مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی مبنیبر آمادگی توزیع کالاهای اساسی در ۱۴۰ مرکز در تهران و مراکز متعدد در استانهای مختلف، گفت: استانداران کشور در این مقطع هیچ وظیفهای مهمتر از این ندارند که برای برگزاری مناسب ایام عید مردم تلاش کنند.
وی با اشاره به گزارشهای ارائه شده در جلسه درخصوص دلایل گرانی مرغ، گفت: بهنظر میرسد برخی ناهماهنگیها میان دستگاههای اجرایی باعث گرانی مرغ شده که لازم است وزارتخانههای جهاد کشاورزی، صنعت، معدن و تجارت و دادگستری گروههایی را مشخص کنند تا نظارت مشترک بر فرآیند تولید و توزیع مرغ در استانهای مختلف داشته باشند تا از ناهماهنگیهای موجود جلوگیری شود.
جهانگیری با تاکید بر ضرورت تکمیل سامانه جامع تجارت و ثبت تمامی فرآیندهای زنجیره تجارت از سوی دستگاههای مختلف در این سامانه، عنوان کرد: ایجاد و راهاندازی اینگونه سامانهها کمک بزرگی برای سیستم مدیریتی کشور است. در گذشته وقتی فردی ارز دریافت میکرد، عملکرد وی قابل پیگیری نبود اما امروز به واسطه راهاندازی سامانههای مختلف، عملکرد دریافتکنندگان ارز در تمامی مراحل قابل بررسی و ارزیابی است.
معاون اول رئیسجمهور ادامه داد: درخصوص تصمیم مهمی که در دولت برای واردات، بازارچههای مرزی و واردات برخی کالاهای اساسی و ضروری از کشورهای همسایه اتخاذ شد، لازم است استانداران و دستگاههای اجرایی همه تلاش خود را برای اجرای این تصمیم به کار گیرند.
وی به گزارشهای ارائه شده در جلسه مبنیبر افزایش قیمت جهانی برخی مواد اولیه نظیر روغن خام پالم و روغن خام آفتابگردان که طی یک سال گذشته ۱۳۵ درصد افزایش داشته است، تصریح کرد: گاهی افزایش قیمت کالاها به دلیل افزایش قیمت مواد اولیه تولید است که باید این موضوعات به شکل مناسب به اطلاع جامعه رسانده شود. در همین راستا برخی کشورهای تولیدکننده محصولات اصلی کشاورزی و غذایی بهدلیل شرایط کرونایی، صادرات محصولات خود را به کشورهای دیگر محدود یا ممنوع کردند اما با تلاشهای انجام شده، میزان واردات در سال ۹۹ بیش از میزان مصوب بوده است.
معاون اول رئیسجمهور با اشاره به اینکه گاهی نحوه نامناسب توزیع کالا باعث اجتماع مردم و صفهای طولانی برای دریافت کالا شده است، از کارگروه تنظیم بازار و دستگاههای مسوول در امر تولید و توزیع کالاهای اساسی و اقلام ضروری مردم خواست تدابیر و راهکارهای لازم را بهکار گیرند تا با نحوه صحیح توزیع کالاها، مردم برای دریافت اقلامی همچون مرغ و روغن در صف معطل نشوند.
جهانگیری گفت: لازم است همه استانداران پای کار تنظیم بازار بیایند و با توزیع گسترده و مناسب کالاها و اقلام ضروری مردم در میادین میوه و ترهبار و سایر اماکن توزیع کالا، فضای روانی جامعه را آرام کنند تا مردم دغدغهای نسبت به کمبود کالا نداشته باشند.
وی تصریح کرد: لازم است از هم اکنون تا پایان ماه مبارک رمضان نظارت مستمر بر وضعیت بازار وجود داشته باشد و فعالیت بازرسان و سازمان تعزیرات تشدید شود. البته اصناف همواره پشتیبان دولت بودهاند اما گاهی عدهای بهدنبال سوءاستفاده هستند که باید با تشدید نظارتها از سوءاستفاده و دلالی جلوگیری شود.
جهانگیری با تاکید بر اینکه گمرک جمهوری اسلامی ایران باید هماهنگی لازم را از نظر تبادل اطلاعات با وزارت جهاد کشاورزی انجام دهد، گفت: دولت آمادگی دارد مصوبات موردنیاز کارگروه تنظیم بازار را در اختیار این کارگروه قرار دهد و همه دستگاههای اجرایی مکلف هستند همراهی و همکاری لازم را با کارگروه تنظیم بازار داشته باشند.
در این جلسه وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز گزارشی از اقدامات انجام شده برای تنظیم بازار ارائه کرد و گفت: با توجه به حساسیت ایام عید و ماه مبارک رمضان، ذخیرهسازی میوه و کالاهای اساسی به میزان مناسب انجام شده و با افزایش توزیع در روزهای آینده وضعیت بازار بهبود پیدا خواهد کرد.
وزیر جهاد کشاورزی هم در این نشست با بیان اینکه مهمترین شبکه توزیع در کشور میادین میوه و ترهبار هستند، گفت: تمام مکانها و فروشگاههای متعلق به وزارت جهاد کشاورزی در تمام استانها در اختیار تولیدکنندگان است تا بتوانند محصولات خود را در بازار عرضه کنند. امیدوارم با توزیع مناسب مرغ در هفته جاری شاهد شکسته شدن قیمتها و ایجاد آرامش در بازار باشیم.
در این جلسه همچنین وزیر دادگستری از آمادگی کامل سازمان تعزیرات حکومتی در تمام استانها خبر داد و گفت: مجموعه ظرفیت سازمان تعزیرات حکومتی تا پایان ماه مبارک رمضان در اختیار تنظیم بازار است و همکاریهای لازم از سوی این سازمان با وزارتخانههای صمت و جهاد کشاورزی انجام خواهد شد.
وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز در این جلسه از استمرار افزایش توزیع روغن در بازار تا پایان ماه مبارک و استفاده از سامانه جامع تجارت در شبکه توزیع مرغ خبر داد.
علیرضا رزمحسینی گفت: دو قلم کالای سیب و پرتقال به عنوان کالاهای پرمصرف این ایام مورد نظر وزارت صمت بود که با اقدامات صورت گرفته در این زمینه، شرایط عرضه این دو قلم کالا در بازار هم از نظر کیفیت و هم قیمت، شرایط مطلوبی است.
وزیر صنعت، معدن و تجارت، با تاکید بر اینکه وزارت صمت تنها مسوول تنظیم بازار کالاهایی است که یارانه از دولت دریافت میکنند، گفت: طبق قانون، وزارت صمت تنها مسوول قیمتگذاری کالاهایی است که از یارانه دولتی برای تامین و تولید استفاده میکنند و با توجه به حساسیت بازار شب عید، مانند سنوات گذشته نسبت به تنظیم بازار میوه شب عید اقدامات لازم صورت پذیرفت و حدود ۴۰ هزار تُن میوه برای این ایام خریداری شد.
رزمحسینی با بیان اینکه محموله میوهها با توجه به اعلام نیاز هر استان، به مقصد مورد نظر ارسال شده است، آغاز توزیع میوههای خریداری شده را ۲۵ اسفند ماه اعلام کرد.
وی در ادامه بازار تخممرغ را آرام توصیف کرد و گفت: درخصوص بازار مرغ، با توجه به تجربیاتی که وجود دارد، بهنظر میرسد استفاده از سامانه جامع تجارت میتواند در ایجاد آرامش در بازار بسیار کمک کننده باشد.
وزیر صمت با تاکید بر اینکه این سامانه ۷۰ درصد کارآمد است، تصریح کرد: اگر بتوان ترتیبی اتخاذ کرد که عرضه مرغ در این شبکه صورت بگیرد کنترل و تنظیم بازار مرغ بهتر خواهد شد و برای ماه مبارک رمضان، شاهد آرامش در این بازار خواهیم بود.
رزمحسینی در بخش دیگر صحبتهای خود به افزایش ۲۵ درصدی توزیع روغن در دو ماه گذشته اشاره کرد و گفت: در بحث نظارت با توجه به شرایط موجود بهنظر میرسد بهرغم بازرسیهای مستمر، جرایم بازدارنده نیست و باید در این زمینه بررسیهایی لازم انجام شود.
قائممقام وزیر صمت در امور بازرگانی نیز وضعیت بازار میوه، روغن و شکر را با ثبات اعلام کرد. محمدصادق مفتح با تاکید بر شرایط مناسب بازار میوه گفت: در حال حاضر میوه با کیفیت مناسب و قیمت متعادل در حال توزیع است و طبق گزارشهای میدانی، هیچ ازدحام جمعیتی در مراکز توزیع و عرضه وجود ندارد.
قائممقام وزیر صمت در امور بازرگانی با اشاره به ایجاد شبکه توزیع مستقیم گفت: در مورد میوه شب عید هیچ کمبود و مشکلی وجود ندارد و بازرسیها بر این بازار به صورت ویژه در حال انجام است؛ در مورد روغن نیز میزان تولید در کشور در حد مطلوب است.
وی با اشاره به افزایش قیمت جهانی روغن خام آفتابگردان و روغن پالم تصریح کرد: به منظور جلوگیری از قاچاق این کالا به خارج از کشور تمهیدات ویژهای در نظر گرفته شده است. مفتح تعیین گروههای هدف و تامین کالای موردنیاز آنها از طریق شبکههای توزیع موازی بازار را یکی از راهکارهای مناسب برای تنظیم بازار و جلوگیری از قاچاق روغن به خارج از کشور دانست و گفت: با استفاده از ظرفیت شبکههای موازی بازار، نه تنها اقلام موردنیاز جامعه هدف تامین میشود، که با خروج نیاز آنها از بازار، مراجعه به بازار نیز کاهش مییابد.
بنا به توضیحات مفتح، استفاده از ابزارهای توزیع هر گروه هدف، باعث آرامش بازار خواهد شد چرا که این شبکههای موازی اطلاعات کامل از جامعه و میزان تقاضا دارند و توزیع به بهترین شکل انجام خواهد شد که اقدامات اولیه برای استفاده از ظرفیتهای این شبکه انجام شده است.
قائممقام وزیر صمت در امور بازرگانی با تاکید بر اینکه هیچ گزارشی از استانها مبنیبر وجود بحران در بازار میوه دریافت نشده است، گسترش شبکه توزیع را ضروری دانست و افزود: ساختارسازی در این رابطه انجام شده است و با توجه به نواقصی که در شبکه توزیع سنتی وجود دارد، ایجاد شبکههای توزیع جدید لازم بهنظر میرسد.
مفتح همچنین بر آرامش و تعادل در بازار شکر اشاره کرد و گفت: برخلاف سنوات گذشته که در این ایام شاهد نوساناتی در این بازار بودیم، امسال درخصوص شکر هیچ مشکلی وجود ندارد.