كارشناسان خودرویی بر این باورند كه ایده مجلس، نه‌تنها بازار خودرو را تنظیم نخواهد كرد؛ بلكه صرفا هبه‌ای از سوی مجلس به دارندگان خودروهای خارجی در مناطق آزاد است؛ زیرا متقاضی برای خودروهای مناطق آزاد را افزایش داده و منجر به رشد قیمت خودروهای خارجی موجود در این منطقه می‌شود. از سوی دیگر به دلیل نبود كنترل استانداردهای 85گانه در زمان واردات رسمی خودرو، این مصوبه تبعاتی برای كشور هم خواهد داشت. دولت از اواخر خرداد ۹۷ و در راستای مدیریت منابع ارزی، واردات خودرو به کشور را ممنوع کرد. همان روزها بود كه سامانه‌های ثبت سفارش وزارت صمت هم حاشیه‌ساز شد و گروهی یك‌شبه و قبل از اعلام این ممنوعیت‌ها، اقدام به ثبت سفارش هزاران خودرو كردند كه هنوز سرنوشت پرونده‌های آنها به اطلاع عموم نرسیده است؛ اما حالا مجلس مصوبه‌ای دارد كه به نظر می‌رسد واردات خودرو را آزاد می‌كند. كمیسیون تلفیق مجلس در قالب لایحه بودجه 1400 مجوزی برای واردات خودروهای خارجی مناطق آزاد صادر كرده كه البته كارشناسان خودرو چندان به آن خوش‌بین نیستند.
آزادسازی واردات خودروهای كار‌كرده
مژگان خانلو، سخنگوی ستاد بودجه، به ایسنا درباره مصوبه كمیسیون تلفیق می‌گوید: پیشنهاد آزادسازی واردات خودرو از مناطق آزاد به سرزمین اصلی از سوی نمایندگان مجلس و نه دولت مطرح شده است. بر‌اساس‌این برای تنظیم بازار خودرو، این مجوز صادر شده که امکان واردات خودروهای وارداتی غیر‌آمریکایی مستقر در مناطق آزاد که فقط امکان تردد در محدوده اطراف آن را دارند، با پرداخت حقوق ورودی و تعویض پلاک به سرزمین اصلی فراهم شود. به گفته او طبق مصوبه تلفیق، همچنان واردات خودرو به این مناطق، آزاد است. خانلو در ادامه عنوان می‌كند كه قرار نیست حجم زیادی از خودروهای این مناطق به سرزمین اصلی وارد شود و بر‌اساس پیش‌بینی‌های مجلس، سال آینده 10 هزار میلیارد تومان از محل این واردات، درآمد برای دولت ایجاد خواهد شد. او بیان می‌كند: با توجه به تعداد خودرویی که قابلیت ورود از مناطق آزاد به سرزمین اصلی را دارند، به نظر نمی‌رسد این ۱۰ هزار میلیارد تومان تحقق‌یافتنی باشد؛ زیرا احتمالا حدود ۱۴ هزار دستگاه امکان ورود به سرزمین اصلی را داشته باشد که در این حالت به نظر می‌رسد حدود پنج هزار میلیارد تومان منابع کسب شود. به گفته سخنگوی ستاد بودجه، بر‌اساس پیش‌بینی انجام‌شده برای ورود خودرو از مناطق آزاد باید ثبت سفارش انجام شود، از این نظر وزارت صمت باید سامانه ثبت سفارش به سمت سرزمین اصلی را باز کند.
افزایش قیمت خودروهای مناطق آزاد
با توجه به مصوبه مجلس، آیا شرایط بازار خودرو با آزادسازی واردات بر‌اساس فرمول پیشنهادی بهبود خواهد یافت؟ حسن كریمی‌سنجری، كارشناس خودرو، در گفت‌وگو با «شرق» عنوان می‌كند: با این مصوبه قیمت ماشین‌هایی كه در مناطق آزاد هستند، بالا می‌رود. یك‌عده در مناطق آزاد خودروی خارجی خریده بودند؛ ولی قیمت‌شان افت كرده بود. او اضافه می‌كند: حدود 17 منطقه آزاد داریم. خودروهای خارجی مناطق آزاد چون اجازه ورود به خارج از این منطقه را نداشتند، دچار افت قیمت شده بودند و خیلی طرفدار نداشتند. این مصوبه باعث می‌شود این خودروها قیمت پیدا كنند. این كارشناس خودرو یادآور می‌شود: تعداد خودروهایی كه می‌توانند از مناطق آزاد به سرزمین اصلی بیایند، آن‌‌قدری نیست كه بر تقویت عرضه مؤثر باشد و آن‌قدرها هم بر قیمت خودرو در بازار تأثیر نمی‌گذارد. او اضافه می‌كند: به نظر من این مصوبه مجلس به نفع كسانی است كه مالك این خودروها در مناطق آزاد هستند. خودروی‌شان یك مقدار ارزش پیدا می‌كند. كریمی‌سنجری می‌گوید: در مناطق آزاد خیلی این خودروها طرفدار نداشت و خودروهای خارجی بعد از مدتی به لحاظ قیمتی مستهلك می‌شد. او به این پرسش كه آیا این مصوبه رانت خاصی برای گروهی ایجاد می‌كند، این‌گونه پاسخ می‌دهد: رانت خاصی برای افراد ایجاد نمی‌كند؛ زیرا در گذشته هر‌كس می‌خواست، می‌توانست خودروی خارجی به منطقه آزاد وارد كند. در واقع از خوش‌شانسی این افراد است كه چنین قانونی آمده است.
هبه‌ای از سوی مجلس
كریمی‌سنجری یادآور می‌شود: اگر از این به بعد هرچه خودرو به منطقه آزاد وارد شود، بتواند در سرزمین اصلی توزیع شود، عملا واردات خودروی خارجی آزاد شده است و با تصویب چنین قانونی منفعتی برای این مناطق ایجاد كرده و گفته‌اند كه واردات فقط از مسیر مناطق آزاد امكان‌پذیر است. او اضافه می‌كند: در واقع این قانون بیشتر یك هبه به مناطق آزاد است؛ زیرا افراد می‌توانند خودروی خارجی خریداری كنند، دو تا سه سال از آن استفاده كنند و بعد خودروی مربوطه را به سرزمین اصلی وارد كنند؛ اما این روند هیچ حسنی برای بازار ندارد. این كارشناس خودرو تأكید می‌كند: حسن این قانون بیشتر برای مناطق آزاد است كه از این خودروها استفاده می‌كنند. یك خوردو با قیمت پایین میخرند و استفاده می‌كنند، بعد خیلی راحت ثبت سفارش می‌كنند و آن را به سرزمین اصلی می‌آورند. او ادامه می‌دهد: به دلیل آنكه خودروهای خارجی مناطق آزاد را فقط در آن مناطق می‌شد فروخت، تقاضا برای چنین خودرویی محدود بود؛ ولی با این قانون، خودروهای خارجی مناطق آزاد از محدودیت تقاضا خارج می‌شود و صاحبان آن می‌توانند خودروی خود را به این شكل بفروشند و در واقع چنین قانونی هدیه‌ای برای مناطق آزاد خواهد بود.
صدور بخش‌نامه بدون سنجش تبعات
علی شكوهی، دیگر كارشناس خودرو، نیز درباره امكان ورود خودروهای دست‌دوم خارجی مناطق آزاد به سرزمین اصلی به «شرق» بیان می‌كند: هر روز دستورالعمل جدید صادر می‌شود و رسما بازار را به قهقرا می‌برند و هر روز یك بخش‌نامه و رویه جدید و قوانین من‌درآوردی ایجاد می‌شود، بدون اینكه هیچ‌یك از اصول مدیریتی را در نظر بگیرند. او ادامه می‌دهد: بخش‌نامه‌ها بدون در‌نظر‌گرفتن تبعات آن صادر می‌شوند. چه كسی اصالت خودروی دست‌دوم مناطق آزاد را باید بررسی كند. ماشینی كه از این منطقه وارد می‌شود، چه مشكلاتی دارد. آیا مشكل تویوتاها در گذشته، دوباره پیش نمی‌آید؟ كیلومتر ماشین‌ها دستكاری نمی‌شود. شكوهی بیان می‌كند: چه ماشینی با چه مشخصاتی می‌تواند وارد كشور شده و شماره‌گذاری شود. آیا اگر یك فورد در منطقه آزاد داشته باشم، می‌توانم آن را شماره‌گذاری كنم. اگر وارد كردم، چه كسی باید خدمات بدهد و قطعات آن را از كجا تأمین كنم؟
او تأكید می‌كند: به این سادگی نمی‌توان به مسائل نگاه كرد. یك‌سری بخش‌نامه، بدون منطق و پشتوانه صادر و با افكار عمومی بازی می‌كنند. تبعات بخش‌نامه‌ها هم سنجیده نمی‌شود. به اعتقاد این كارشناس خودرو، خروجی این بخش‌نامه‌ها صرفا ایجاد آشفتگی در بازار است؛ زیرا همه منتظر می‌مانند و ماشین نمی‌خرند تا ماشین‌های دست‌دوم مناطق آزاد به كشور وارد شود. این كارشناس خودرو می‌گوید: این‌همه برای واردات خودرو، روی استانداردهای 85گانه سخت‌گیری می‌شود. با توجه به اینكه واردات ماشین به مناطق آزاد خیلی راحت‌تر است، آیا این ماشین‌هایی كه در مناطق آزاد وارد می‌شوند، استانداردهای 85گانه را خواهند داشت. او اضافه می‌كند: همان موقع كه استانداردهای 85گانه را پاس می‌كردیم، هزار تا ان‌قلت از طرف پلیس، سازمان استاندارد و محیط زیست می‌آمد كه برخی استانداردها باید با هم همخوانی داشته باشند و در نهایت ماشین شماره نمی‌شد، حالا برای ماشینی كه هیچ‌كدام از نظارت‌ها روی آن انجام نشده است، چرا باید انتظار داشته باشیم كه آن را به‌راحتی پلاك‌گذاری كنند.