تمرکز صادرات بر همسایگان
- توضیحات
متولیان تجارت خارجی کشور گرچه چند سالی است تمرکز بر بازارهای همسایه را برای صادرات مورد تاکید قرار داده‌اند و از آن به عنوان استراتژی صادراتی ایران یاد می‌کنند، اما آمار صادرات به ۱۵ کشور همسایه نشان می‌دهد، این راهبرد هنوز به نتیجه نرسیده است. صادرات ایران به ۱۵ کشور همسایه حکایت از کاهش ارزشی ۴۷ درصدی و کاهش وزنی ۴۴ درصدی در سه ماه منتهی به خرداد امسال دارد. ارزش صادرات به ۱۵ بازار هدف همسایه در ۱۲ کشور نسبت به مدت مشابه سال قبل روند کاهشی داشته و وزن صادرات نیز در ۱۰ کشور افت پیدا کرده است. در مجموع صادرات کالاهای ایرانی به ۹ کشور هم از نظر وزنی و هم از نظر ارزشی نسبت به بهار سال گذشته سیر نزولی را طی کرده و تنها در دو کشور شاهد رشد وزنی و ارزشی صادرات بوده‌ایم.
این آمار در حالی رقم خورده که حمید زادبوم معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت گفته است: «امسال بیشترین تمرکز ما روی صادرات به کشورهای همسایه است و بهترین پتانسیل ما در این خصوص کشور عراق است».
عراق، بزرگ‌ترین بازار ایران در بین همسایگان است، اما صادرات به این کشور در بهار امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل افت ۳۷ درصدی ارزش و کاهش ۱۹ درصدی وزن داشته است. البته بخشی از این روند نزولی صادرات به عراق ناشی از بسته بودن مرزها به‌دلیل شیوع ویروس کروناست.
زادبوم همچنین اعلام کرده است: «امسال در دو ماه نخست، شروع تجارت خارجی ما به‌دلیل شیوع کرونا از اوجش گرفته شد اما از خردادماه اوج‌گیری صادرات به کشورهای عراق، افغانستان و پاکستان آغاز شده از این رو توجه به گلوگاه‌ها و مشکلات موجود در مرز را در دستورکار داریم.»
وی اظهار کرد: «با توجه به اینکه ۷۱ درصد صادرات ما در سال ۹۹ از مرزهای زمینی و دریایی همسایه انجام می‌شود و تمرکز روی همسایگان است، عراق بهترین پتانسیل را برای صادرات دارد.» معاون وزیر صمت گفته است: «امسال با توجه به شیوع کرونا صادرات غیرنفتی ما مانند ۲۰ کشور پیشرو در دنیا افت داشت و ما ۳۹ درصد کاهش صادرات داشتیم؛ ولی در مرز پرویزخان شاهد رشد ۶۰ درصدی صادرات بودیم و هرچه به جلو می‌رویم، شاهد افزایش صادرات نسبت به ماه قبل هستیم. هدف‌گذاری صادرات کشور ما امسال به همان اندازه سال گذشته به میزان ۴۱ میلیارد دلار است.»
در ۱۵ بازار هدف چه می‌گذرد؟
ارزیابی‌ها از صادرات ایران در بهار امسال به ۱۵ کشور همسایه نشان می‌دهد در مجموع طی این مدت ۳ میلیارد و ۷۱۵ میلیون دلار کالا با وزنی معادل ۱۲ میلیون و ۸۲۲ هزار تن به این کشورها صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته از نظر وزنی افت ۴۴ درصدی و از نظر ارزشی کاهش ۴۷ درصدی داشته است.
عراق نخستین و بزرگ‌ترین بازار هدف ایران بین همسایگان است که صادرات به این کشور در بهار امسال افت وزنی ۱۹ درصدی و کاهش ارزشی ۳۷ درصدی را تجربه کرده است. امارات دومین مقصد صادراتی ایران محسوب می‌شود. این کشور یکی از دو کشوری است که در لیست مقاصد صادراتی ایران، در بهار امسال بیشتر از بهار سال گذشته کالای ایرانی خریداری کرده است. صادرات به امارات هم از نظر وزنی رشد ۳۹ درصدی و هم از نظر ارزشی افزایش ۸ درصدی داشته است. وزن صادرات به افغانستان نیز گرچه نسبت به سال گذشته تغییری نداشته، اما از نظر ارزشی ۷ درصد افت پیدا کرده است. ترکیه هم بین مقاصد صادراتی ایران، چهارمین بازار است که در سه ماه منتهی به خرداد امسال هم افت وزنی قابل توجهی داشته و هم کاهش ارزشی چشمگیری را تجربه کرده است. ارزش صادرات به این کشور همسایه ۸۹ درصد و وزن کالاهای صادر شده نیز ۹۴ درصد کاهش یافته است.
پاکستان هم در این بازه زمانی نسبت به سال گذشته خریدار کالاهای کمتری از ایران بوده و افت ارزشی ۵۵ درصدی و کاهش ۷۲ درصدی صادرات به این کشور، گواه بر این ادعاست.
اما روسیه دومین کشوری است که توانسته بیشتر از سال قبل از ایران واردات داشته باشد. صادرات ایران به روسیه نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد ارزشی ۵ درصد و رشد وزنی ۲۸ درصد را ثبت کرده است.
صدور کالا به عمان نیز در مقایسه با بهار سال گذشته هم از نظر وزنی و هم از نظر ارزشی افت داشته است. ارزش صادرات به این کشور در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته ۱۰ درصد کاهش یافته و وزن کالاهای صادر شده نیز با افت ۴۳ درصدی روبه‌رو بوده است.
هشتمین مقصد صادراتی ایران، جمهوری آذربایجان است. این کشور نیز نسبت به سال گذشته کالای کمتری از ایران خریداری کرده است، به گونه‌ای که نسبت به مدت مشابه سال قبل، شاهد کاهش ۴۲ درصدی ارزشی و افت ۵۶ درصدی وزنی صادرات به این کشور هستیم.
ارمنستان، نهمین مقصد صادراتی ایران است که در بهار امسال شاهد افت چشمگیر وزنی و ارزشی به این کشور بوده ایم. صدور کالا به این کشور نیز از نظر ارزشی افت ۷۹ درصدی و از نظر وزنی کاهش ۷۷ درصدی داشته است.
کویت به عنوان دهمین بازار صادراتی ایران بین بازارهای همسایه است. صادرات به این کشور نسبت به مدت مشابه سال قبل افت ارزشی ۳۱ درصدی داشته است، اما از نظر وزنی شاهد رشد ۱۳ درصدی صدور کالا به این کشور بوده‌ایم.
یازدهمین مقصد صادراتی ایران نیز قزاقستان است. صادرات به این کشور در بهار امسال به لحاظ ارزشی، رشد ۱۶ درصدی داشته، اما از نظر وزنی با افت ۶۰ درصدی مواجه شده است.
قطر به عنوان دوازدهمین بازار صادرات ایران است که توانسته نسبت به مدت مشابه سال گذشته به لحاظ وزنی، واردات خود از ایران را افزایش دهد، اما از نظر ارزشی روند کاهشی صادرات به این کشور را شاهد هستیم. ارزش صدور کالا به قطر ۵۳ درصد کاهش یافته، ولی وزن کالاهای صادر شده به این کشور ۲۰ درصد افزایش پیدا کرده است.
سیزدهمین جایگاه مقاصد صادراتی همسایه ایران به ترکمنستان تعلق دارد. صدور کالا به این کشور از نظر ارزشی با افت قابل توجه ۸۵ درصدی مواجه شده و از نظر وزنی کاهش ۵۶ درصدی را تجربه کرده است.
بحرین نیز بین کشورهای همسایه ایران، چهاردهمین خریدار کالاهای ایرانی است که در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته افت ۴۰ درصدی ارزش صادرات و کاهش ۴۸ درصدی وزن صدور کالا را شاهد بوده‌ایم.
در عین حال صادرات به عربستان نیز هم از نظر وزنی و هم از نظر ارزشی کاهش ۱۰۰ درصدی را نسبت به بهار سال گذشته به ثبت رسانده است. در واقع، در بهار امسال هیچ کالایی از ایران به عربستان صادر نشده است.