لنگر در بندر

ساناز نفیسی: مرکز ردیابی موسوم به «تانکر ترکز» اعلام کرد که نفتکش ایرانی فورچون که اواسط مارس در بندر رجایی‌شهر با ۴۳ میلیون لیتر بنزین بارگیری شده و به سوی دریای کارائیب در حرکت بود، در نهایت در اسکله شماره دوم پالایشگاه ال‌پالیتیو ونزوئلا لنگر انداخته است. این نخستین نفتکش از میان پنج نفتکش ایرانی است که علیرغم تهدیدهای ایالات متحده آمریکا در سواحل شمالی ونزوئلا پهلو گرفته و حالا آماده تخلیه مواد سوختی می‌باشد.گفته می‌شود دیگر نفتکش‌های ایرانی نیز در راه ونزوئلا هستند و آنگونه که خبرگزاری رویترز گزارش کرده است، دومین نفتکش ایرانی نزدیک ونزوئلا است. نیویورک تایمز در واکنش به انتشار خبر رسیدن نفتکش ایرانی به ونزوئلا نوشت: «طبیعتا این رخداد موفقیت بزرگی برای ایران و ونزوئلا محسوب می‌شود؛ دو بازیگری که هدف تحریم‌های ایالات متحده قرار دارند. علاوه بر این، صدور موفقیت‌آمیز سوخت به ونزوئلا زمینه را برای تعمیق روابط اقتصادی دو بازیگر نیز هموار خواهد کرد». ایالات متحده با انتشار خبر حرکت ۵ نفتکش ایرانی حامل سوخت بنزین به سوی ونزوئلا دست به تهدید زد؛ از همین رو کاراکاس برای اطمینان از آن‌که نفتکش‌ها بدون هیچ آسیبی به خاک ونزوئلا برسند آنها را توسط نیروی دریایی‌اش در دریای کارائیب اسکورت کرد.

برادران متشکریم

نیکولاس مادورو، رئیس‌جمهوری ونزوئلا در واکنش به ورود تفتکش ایرانی به ونزوئلا در پیامی توئیتری فورچون را نماد آزادی و شجاعت ایران و ونزوئلا قلمداد کرد. پیش از این نیز مادورو از دولت ایران برای همبستگی با مردم ونزوئلا قدردانی کرده و در دیدار با اعضای کمیته ریاست جمهوری ونزوئلا در مبارزه با ویروس کرونا گفته بود: «ونزوئلا و ایران هر دو خواهان صلح هستند و علاوه بر این حق دارند به شکلی آزادانه تجارت کنند».ورود نفتکش ایرانی به آب‌های ونزوئلا با استقبال مقام‌های این کشور روبه‌رو شد. نماینده ونزوئلا در سازمان ملل لنگر پهلو گرفتن فوررچون در آب‌های بولیواری را نقطه عطفی در مبارزه برای تحقق استقلال و صلح و اجرای حاکمیت مستقل قلمداد کرد و وزیر نفت ونزوئلا نیز بعد از دریافت اولین محموله سوختی صادراتی ایران در توئیترش نوشت: «ممنونیم برادران». طارق‌الایسامی، معاون رئیس‌جمهوری ونزوئلا نیز در صفحه توئیتری‌اش همکاری میان ایران و ونزوئلا در زمینه انرژی زمینه‌ساز اتحاد بیشتر دو بازیگر در اوپک قلمداد کرد. خورخه آره آسا، وزیر خارجه ونزوئلا هم با انتشار پیامی در توئیترش نوشت: «امروز ما ثمرات جهان چندقطبی، دیپلماسی بولیواریای مبتنی بر صلح و همکاری جنوب-جنوب را می‌بینیم. ایران و ونزوئلا همواره در مواقع سختی از یکدیگر حمایت کرده‌اند. امروز اولین کشتی حامل بنزین برای مردم ما از راه رسید». در این میان«حجت‌الله سلطانی» سفیر جمهوری اسلامی ایران در کاراکاس در پی ورود اولین نفتکش حامل بنزین ایران به ونزوئلا در صفحه توئیترش با انتشار کاریکاتوری از ترامپ نوشت: «خدا را شکر که ترامپ و مشاورانش بالاخره متوجه شدند اگر به قواعد و مقررات بین‌المللی احترام گذاشته و تصمیمات منطقی و عاقلانه بگیرند، نه خودشان و نه سربازان‌شان دچار ضربه ملایم مغزی نخواهند شد». او افزود: «امیدوارم این گونه تصمیمات منطقی و احترام به حقوق ملت‌ها از جمله ایران و ونزوئلا ادامه یابد». با این حال مورگان اورتگاس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا بار دیگر ادعاهای پیشینش درباره ایران و ونزوئلا را مطرح کرد اما درباره این که قرار است به واسطه ارسال این محموله‌ها تحریم‌های بیشتری علیه دو بازیگر اعمال شود یا نه و همچنین در ارتباط با تمایل آمریکا برای مسدود کردن مسیر چهار نفتکش دیگر که یکی از آنها به زودی به مقصد خواهد رسید، چیزی نگفت. همزمان با ورود نخستین نفتکش ایرانی به آب‌های انحصاری- اقتصادی ونزوئلا، هشتگ #GraciasIran( تشکر ایران) ترند نخست توئیتر در ونزوئلا شد. گروهی از جوانان ونزوئلایی نیز با برافراشتن پرچم ایران مقابل یکی از کوه‌های معروف این کشور از تلاش‌های تهران برای ارسال بنزین به کشورشان تشکر کردند. 

تحریم‌های آمریکا در هم شکست

ورود نفتکش ایرانی به ونزوئلا در عرصه جهانی و رسانه‌ای هم واکنش‌هایی را به دنبال داشته است. میگل دیاز کانل، رئیس‌جمهوری کوبا با انتشار پیامی در توئیترش ورود نفتکش ایرانی به آب‌های ونزوئلا را به معنای شکستن تابوی آمریکا قلمداد کرد و در این باره نوشت: «ایران با این اقدام سیاست غیر‌قابل قبول و جنایتکارانه ایالات متحده در ارتباط با خود و ونزوئلا را در هم شکست». رسانه‌ها نیز با پوشش خبر لنگر انداختن اولین نفتکش ایرانی به ونزوئلا و در آستانه ورود دومین محموله نفتی ایرانی این رویداد را پیروزی بزرگ برای تهران و کاراکاس قلمداد کردند.نیویورک تایمز صراحتا اذعان کرد که ایران علیرغم همه محدودیت‌ها و تهدیدها در نهایت توانست خلاف خواست آمریکایی‌ها، محموله‌های نفتی را صادر کند. رسانه‌های دیگری نیز از شکسته شدن حلقه تحریم‌ها و محرومیت‌های اعمال شده آمریکا علیه ایران نوشته‌اند و این مسئله را چالش بزرگ ترامپ قلمداد کردند. روزنامه الکترونیک «رأی الیوم» این اقدام ایران را ستود و گزارش داد: نمی‌دانیم احساس دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا که پیگیر رسیدن نخستین نفتکش ایرانی به یکی از بندرگاه‌های ونزوئلاست، چیست؟ اقدامی که چالش جدی برای تهدیدهای ترامپ و شکست محاصره ظالمانه‌ای است که به ونزوئلا تحمیل کرده، ولی خوب می‌دانیم که احساس فرد شکست‌خورده خوار شده را دارد. واشنگتن پست هم در خبری کوتاه اشاره کرد که فورچون وارد سواحل ونزوئلا شد اما خبری از تهدید و تحریم آمریکا نبود! مقامات آمریکا تاکنون درباره اعزام نفتکش‌های ایرانی اظهارنظر خاص و مشخصی نداشتند هرچند جان بولتون مشاور پیشین امنیت ملی کاخ سفید ادعاهای خود را درباره ایران تکرار کرده اما «جاناتان هافمن» سخنگوی وزارت دفاع آمریکا از برنامه‌های احتمالی آمریکا برای توقیف نفت‌کش‌های ایرانی حامل سوخت در مسیر عزیمت به ونزوئلا اظهار بی‌اطلاعی کرد. ژنرال فالر از فرماندهان نیروی دریایی آمریکا هم در پاسخ به این پرسش که آیا نیروهای مسلح آمریکا از ورود کشتی‌های ایرانی حامل سوخت به بندر ونزوئلا جلوگیری می‌کنند؟ گفته است: «فعلا مجازات‌های مادورو در زمینه نفت و جنبه‌های دیگر در حوزه فشار اقتصادی متمرکز بوده‌اند و نه فشار نظامی و این راهی است که باید به آن ادامه دهیم.»

آمریکای ناتوان

ریسا گریس تارگو، تحلیلگر مسائل ونزوئلا فعال در گروه موسوم به اوراسیا در واکنش به ارسال محموله‌های سوختی توسط ایران گفت: «تلاش دو کشور برای ارسال و دریافت محموله سوخت نمایانگر اهداف سیاسی و اقتصادی دو بازیگر است و به خوبی از ناتوانی آمریکا برای اعمال محدودیت‌های بیشتر بر روابط دو کشور پرده برداشت». این تحلیل‌گر در ادامه خاطرنشان کرد: «این که ایران ریسک را پذیرفته و علیرغم محدودیت‌ها وارد منطقه‌ای شده است که به شکلی سنتی تحت نفوذ مقام‌های آمریکایی قرار دارد، تحسین‌برانگیز است». ونزوئلا دارای بزرگ‌ترین ذخایر نفتی جهان در منطقه کارائیب محسوب می‌شود با این حال تولید نفت در این کشور به واسطه فساد، نبود سرمایه‌گذاری مناسب و تحریم‌های یکجانبه ایالات متحده آمریکا به صفر رسیده است. فرانسیسکو مونالی، کارشناس نفت ونزوئلا و استاد دانشگاه رایس هیوستون با استناد به داده‌های ارائه شده توسط موسسه موسوم به تانکر ترکرز اعلام کرد که نفتکش‌های ایرانی حامل بیش از ۱,۵ میلیون بشکه سوخت هستند. با این حال آنگونه که کارشناسان می‌گویند این حجم سوخت صادر شده قادر به حل مشکل گاز ونزوئلا نخواهد بود؛ بحرانی که روز به روز دامنه‌اش گسترده شده و در هفته‌های اخیر به بزرگ‌ترین چالش دولت مادورو تبدیل شده است. این رخداد موجب شده تا بسیاری از مشاغل از کار افتاده و بسیاری از مردم نیز به واسطه نبود وسایل نقلیه فرصت‌های شغلی‌شان را از دست بدهند. مونالدی بر این باور است که سوخت‌های ارسالی توسط نفتکش‌های ایرانی شاید تا چند هفته تا حداقل یک ماه بتوانند بنزین مورد نیاز مردم ونزوئلا را تامین کند، این رخداد در شرایطی که کورسویی برای دولت ونزوئلا برای بهبود وضعیت وجود نداشت می‌تواند نقطه عطفی را در روابط دو کشو رقم بزند. رابطه ایران و ونزوئلا چندین دهه قدمت دارد؛ تهران در زمان هوگو چاوز، سلف مادورو و معمار دولت سوسیالیستی ونزوئلا در سال ۱۹۹۹ با کاراکاس روابط نزدیکی داشت. در چند سال گذشته به واسطه تحریم‌های اعمال شده آمریکا علیه ونزوئلا، بسیاری از مشاغل ایرانی فعال در این کشور تحت تاثیر قرار گرفته و از میان رفتند. از همین رو رابطه دو بازیگر بیشتر جنبه سیاسی یافت و نمادین. با این حال آنگونه که امروز ناظران و کارشناسان می‌گویند ارسال محموله‌های سوختی موجب شده تا ایران در حمایت مادی از ونزوئلا نقش برجسته‌تری نسبت به گذشته ایفا کند.