در دومین روز از دومین هفته دی‌ماه، نوسان‌گیران سعی کردند قیمت دلار را به کانال ۱۱ هزار تومانی ببرند، ولی بازارساز با نگه داشتن عرضه ارز در سطح نسبتا مطلوب مانع از مرز شکنی این ارز شد. با این حال، میزان تقاضا در بازار به اندازه‌ای بود که قیمت با رشد ۲۵۰ تومانی به سطح ۱۰ هزار و ۸۰۰ تومانی برسد. به گفته فعالان، اتفاق جدیدی که در بازار ارز مشهود به‌نظر می‌رسد، این است که نوسان‌گیران از ابتدای زمستان تحرکات بیشتری را در سمت تقاضا ایجاد کرده‌اند و به خصوص نسبت به ماه انتهایی پاییز، نحوه فعالیت آنها به شکل اساسی تغییر کرده است. به باور برخی فعالان ارزی، در حالی که در ماه گذشته رفتار بازیگران ارزی بیشتر حاکی از همراهی با بازار ساز بود، در اولین ماه زمستان، این دسته بیشتر رفتار واکنشی را نسبت به بازارساز در پیش گرفته‌اند.
تغییر مواجهه دلالان با بازارساز
از نظر فعالان، در آخرین ماه پاییز بازارساز به شکل کاملا محسوسی کنترل بازار را به دست گرفته بود و نوسان‌گیران بیشتر تحت تاثیر رفتار بازارساز، واکنش خود را تنظیم می‌کردند. عده‌ای حتی باور دارند، نوسان‌گیران در آن مقطع زمانی دنباله رو بازارساز بودند. به‌عنوان مثال، زمانی که بازارساز عرضه خود را افزایش می‌داد، نوسان‌گیران نیز پس از یک مقاومت کوچک، نهایتا خود را در موقعیت فروش قرار می‌دادند و همین عامل موجب می‌شد شدت نوسانات کاهشی حتی بیشتر از دو ماه ابتدایی پاییز باشد. با این حال، از ابتدای زمستان به‌نظر می‌رسد رفتار نوسان‌گیران ارزی تغییر محسوسی کرده است. آنها در برابر رفتار کاهشی بازارساز بعضا مقاومت کرده‌اند و در مواقعی حتی موفق شده‌اند قیمت را در جهتی حرکت دهند که خواهان آن بودند. یکی از روزهایی که نوسان‌گیران حداقل برای یک ساعت کنترل بازار را به دست گرفتند، منجر به ورود دلار به کانال ۱۲ هزار تومانی شد. هرچند که با تغییر تاکتیک بازارساز در جهت مقابله با نوسان‌گیران، به سرعت مسیر قیمتی تغییر کرد. روز یکشنبه نیز بازار شاهد مقاومت نوسان‌گیران در برابر عرضه بازارساز بود؛ افزایش خریدهای معامله‌گران غیررسمی و بالا رفتن حجم معاملات موجب شد که قیمت در این روز افزایشی شود. با این حال، بازارساز نیز توانست مانع از مرز‌شکنی دلار شود که می‌توانست موجب ورود تقاضای جدید به بازار شود. از یکسو باید تحلیل کرد که چرا رفتار نوسان‌گیران در آغاز زمستان تغییر کرده است و از سوی دیگر باید دید که در نهایت این تقابل در انتهای زمستان به برتری کدام طرف منجر خواهد شد.
چرا رفتار نوسان‌گیران تغییر کرد؟
به گفته فعالان، اولین عاملی که در ابتدا زمینه‌ساز تغییر رفتار نوسان‌گیران شد، افزایش تقاضای فصلی در آستانه پایان سال میلادی بود. به گفته فعالان، هر سال هرقدر به انتهای سال میلادی نزدیک می‌شویم، تقاضای شرکت‌های تجاری افزایش پیدا می‌کند. این شرکت‌ها بیشتر به‌دنبال آن هستند که با تهیه ارز، تسویه‌های سالانه خود با طرف‌های خارجی را انجام دهند. درکنار این، برخی از افراد در دوران تعطیلات کریسمس به آن سوی آب‌ها می‌روند و در نتیجه تقاضای مسافرتی و اسکناس تا حدی بیشتر می‌شود. به این دو باید تقاضای ارزی دانشجویان را نیز اضافه کرد که معمولا در این مقاطع تقاضای ارزی آنها افزایش می‌یابد، چراکه به‌دنبال تامین هزینه‌های اخذ پذیرش خود از دانشگاه‌های خارجی هستند. افزون بر اینها، به گفته فعالان، عوامل دیگری نیز در بازار انتظارات نوسان‌گیران را تحت تاثیر قرار داده است. یکی از مهم ترین عوامل که در روزهای اخیر نوسان‌گیران ارزی بیشتر به آن اشاره می‌کنند، کاهش بهای نفت در بازارهای جهانی بود. آنچه معامله‌گران غیررسمی بر آن تاکید دارند این است که با کاهش درآمدهای نفتی، میزان درآمدهای ارزی نیز کاهش خواهد یافت و این امر در نهایت سمت عرضه را می‌تواند دچار ضعف کند. نوسان‌گیران از سوی دیگر تاکید دارند، در سمت انتظارات اتفاق جدیدی رخ نداده است که منجر به تغییرات بنیادی در وضعیت عرضه و تقاضای بازار شود. از نظر آنها، بازار در مقطعی به شکل هیجانی در مسیر افزایشی قرار گرفت، ولی در سه ماه ابتدایی پاییز بخش زیادی از این هیجان تخلیه نشد و در حال حاضر دلالان حاضر به خرید ارز در مرز ۱۰ هزار تومانی هستند. در مقابل تحلیلگرانی که باور دارند، تغییر رفتار نوسان‌گیران در نهایت منجر به رشد دلار خواهد شد، کاهشی‌های بازار قرار دارند که بیش از هر عاملی بر قدرت عرضه بازارساز و تاکتیک‌های جدید او اشاره می‌کنند. به گفته آنها، بازارساز در شرایطی که کمتر معامله‌گری تصور می‌کرد، قیمت دلار را از کانال ۱۷ هزار تومانی عقب برد و پس از آن طی چند مرحله قیمت شاخص ارزی را به‌تدریج به سمت مرز ۱۰ هزار تومانی هدایت کرد. در نتیجه بازارسازی که چنین کاهشی را طی ۳ ماه رقم زد، حداقل توانایی مدیریت قیمتی در همین سطوح را نیز خواهد داشت.
نرخ رسمی سکه و دلار در ماه هشتم
پس از بایکوت نرخ بازار آزاد در دوران نرخ دلار ۴۲۰۰ تومانی در اردیبهشت، خرداد و تیرماه، از مرداد انتشار آمار رسمی نرخ آزاد از سر گرفته شد. بانک مرکزی در گزارش‌های ماهانه خود از شاخص‌های اقتصادی، نرخ ارز بازار آزاد را نیز گزارش می‌کند. در آخرین گزارش منتشرشده که مربوط به آبان‌ماه است، نرخ ارز میانگین بازار آزاد در دومین ماه پاییز نزدیک به ۱۳ هزار و ۸۰۰ تومان اعلام شده است. این نرخ نسبت به مهرماه با کاهش ۹/ ۶ درصدی همراه بوده و این اولین ماهی بوده که طبق آمار رسمی، نرخ ارز در بازار آزاد کاهش یافته است. این روند باعث شد تا رشد نقطه به نقطه نرخ میانگین ارز نیز کاهشی شود. مطابق آمار بانک مرکزی نرخ میانگین ارز در آبان ۹۷ نسبت به آبان ۹۶ معادل ۴/ ۲۳۹ درصد رشد کرده است؛ این عدد نسبت به مهرماه بیش از ۳۰ درصد کاهش یافته است.
سکه نیز در آبان‌ماه، اولین ماه کاهشی در سال ۹۷ را ثبت کرد. قیمت سکه برخلاف ارز، دچار بایکوت آماری نشده بود. مطابق گزارش بانک مرکزی، بیشترین رشد متوسط قیمت فروش سکه (طرح جدید) در مرداد ماه با رشد ۳۲ درصدی رخ داده بود. اما نرخ رشد در ماه‌های بعدی کاهش یافت تا اینکه در دومین ماه پاییز، قیمت سکه روند کاهشی را پیش گرفت. براساس داده‌های بانک مرکزی، متوسط قیمت فروش سکه در بازار آزاد تهران در آبان‌ماه، ۴ میلیون و ۴۱۴ هزار تومان بوده که ۷/ ۲درصد، افت ماهانه داشته است.