نظام ارزی چندنرخی با ایجاد فضایی رانتی آسیبهای چندجانبهای به اقتصاد کشور وارد کرده است. اول آنکه جریان سرمایه را منحرف کرده و از تولید واقعی به سوی صفنشینی برای دریافت رانت ارزی برده است. دومین مسأله ناتوانی در مهار تورم به عنوان «هدف ظاهری» این سیاست است، ولو اینکه به دلیل تشدید کسری بودجه دولت اثر معکوس نیز گذاشته و نتیجه آن رسیدن تورم ماهانه به بیش از ۵ درصد در مهر بوده است. از نگاه سرمایهگذاری نیز یک بازی باخت-باخت بین ارز و سهام ایجاد کرده است. به عبارت دقیقتر، شکاف ارزی باعث شده شرکتهای بورسی که با ارز دستوری درآمدهای خود را شناسایی میکنند، نتوانند به رشد سودآوری و افزایش ارزآوری برسند. چهارمین اثر نیز در خود بازار ارز و طلا مشاهده میشود؛ وقتی مهمترین مهمات کشور در شرایط «جنگ اقتصادی» یعنی ارز با قیمتهایی خیلی پایینتر از واقعیت به برخی گروههای خاص داده میشود، طبیعی است که فشار نقدینگی بر بازار غیررسمی میآید و نرخ دلار و سکه افزایشی میشود. پنجمین آسیب نیز در نرخهای بهره بسیار بالا دیده میشود؛ یعنی جایی که منابع دولت صرف شکاف ارزی میشود و بانکها با کمبود منابع نقد مواجه میشوند و با افزایش تقاضای پول، نرخهای بهره را بالا میبرند. به بیان ساده، یک سیاست اشتباه نه تنها رونق را از بورس ربوده و مانع از هدایت سرمایه به بخش مولد شده است، بلکه با افزایش نرخ ارز، طلا و بهره بستر را به جای تولید برای سفتهبازی فراهم کرده است.
بازارهای شنبه به روایت آمار
شاخص کل بورس دیروز با رشد ۰.۲ درصدی به ۳ میلیون و ۱۰۵ هزار واحد رسید. شاخص کل هموزن نیز با افزایش ۰.۴ درصدی تا ۹۰۷ هزار واحد افزایش یافت. ارزش معاملات کمی بالاتر از ۷ هزار میلیارد تومان ایستاد که نسبت به میانگین هفت روز قبل افت ۳۴ درصدی را نشان میدهد. اتفاقی که تأییدی بر رونق متزلزل این روزهای سهام است.
با این حال، حدود ۶۰ درصد نمادها مثبت بودند و ارزش صفهای خرید به بیش از ۸۶۰ میلیارد تومان رسید که اختلاف قابل توجهی با صفهای فروش داشت. اما ورود پول حقیقی به سهام کمی بیش از ۱۳۰ میلیارد تومان بود که نشاندهنده نگاه محتاطانه سرمایهگذاران است.
در صندوقهای سرمایهگذاری نیز صندوقهای طلا تنها دارایی منفی دیروز در بازار سرمایه بودند. علت اصلی این ماجرا، افت شدید قیمتهای جهانی در معاملات روز جمعه بود که هر اونس طلا ۲.۲ درصد کاهش یافت. با این حال، صندوقهای طلا همچنان با ورود پول همراه بودند و بیش از ۴۵۰ میلیارد تومان خالص خرید سرمایهگذاران حقیقی ثبت شد. نکته قابل توجه دیگر، خروج بیش از ۷۰۰ میلیارد تومان پول از صندوقهای درآمد ثابت بود که نشان میدهد سرمایهگذاران نسبت به افزایش انتظارات تورمی نگرانند و معتقدند ممکن است سودهای ثابت چنین ریسکی برای آنها ایجاد کند. البته این نوسانهای روزانه لزوماً به معنای شکلگیری یک روند بلندمدت نیست و نباید معیار تصمیمگیری قرار گیرد.
در بازار غیررسمی نیز دلار حدود نیم درصد افزایش یافت و سکه بیش از ۲ درصد همسو با قیمت جهانی افت کرد. به هر ترتیب، اکنون جاماندهترین بازار سرمایهگذاری بورس تهران است که چشم به اصلاحات اقتصادی دوخته و در صورت تغییر شرایط میتواند بهترین مسیر را برای مقصد پولها فراهم کند. باید دید وعدههای مثبتی که در تیم اقتصادی داده میشود چگونه جامه عمل میپوشاند و روند بازارها را از باخت-باخت، یعنی رکود بورس-رالی دلار به بازی برد-برد برای اقتصاد کشور تبدیل میکند.