بازارهای جهانی در تکانه‌های ژئوپلیتیکی
واکنش فوری بازارها نشان‌دهنده حساسیت به شتاب‌گیری تنش‌هاست:
• قیمت نفت وست تگزاس اینترمدیت با جهش تا ۲٫۷٪ افزایش یافت و سپس ۰٫۳٪ بالاتر از ۷۲ دلار ماند. برنت نیز ۰٫۴٪ رشد کرد.
• شاخص‌های آتی سهام ایالات متحده و اروپا نزولی شدند، با بازگشت سرمایه به دارایی‌های امن: طلا و اوراق خزانه.
اقتصاددانان توصیه می‌کنند این تحرکات را نوعی “بازی لبه پرتگاه” یا brinkmanship تلقی کنیم؛ تاکتیکی سیاسی که هدف آن فشار برای پذیرش مذاکره هسته‌ای از سوی تهران است .
چینش وضعیت اقتصادی ایران
ایران در حال حاضر با بحران اقتصادی پیچیده‌ای دست‌وپنجه نرم می‌کند:
• فشارهای تحریمی جدید ایالات متحده تحت سیاست «فشار حداکثری» سبب کاهش شدید ذخایر ارزی و افزایش تورم بیش از ۴۰٪ شده است.
• برق‌رسانی مختل و بیکاری گسترده (بیکاری در میان ۲۵–۴۰ ساله‌ها بین ۵۰ تا ۵۷٪ است) موجب تشدید نارضایتی اجتماعی شده است .
هم‌زمان هشدار ترامپ و احتمال بستن تنگه هرمز می‌تواند جریان صادرات نفت را مختل کند و فشار مضاعفی بر ریال بیفزاید. در صورت بسته شدن این مسیر، قیمت نفت می‌تواند در موج تقاضای تابستانی به فراتر از ۸۰ دلار برسد.
روایت نهایی
این هشدار ماهیتی اقتصادی دارد: تخلیه تهدیدی مستقیم به زیرساخت‌ها و فعالیت اقتصادی در قلب پایتخت است. ترکیب این پیام با بحران اقتصادی طولانی‌مدت، واکنشی دوگانه را به همراه دارد: فعالان بازار جهانی به‌دنبال پوشش ریسک هستند؛ در داخل، مصرف‌کنندگان و بخش تولید در برابر سقوط مجدد ریال و قطع عمده برق و سوخت آسیب‌پذیرند.
• بازار نفت آماده افزایش ناپایداری است و امکان ورود به دوران نوسانات شدید را فراهم می‌کند.
• تهران اگر وضعیت را یک شوک امنیتی تلقی کند، ممکن است سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی را به شدت بترساند.
جمع‌بندی اقتصادی
ترامپ با این پیام، می‌خواهد فشار را در مرزهای اقتصادی و روانی افزایش دهد:
• فشار بر تهران برای ورود به مذاکره
• وارد کردن شوک بر اقتصاد شکننده ایران
• افزایش نگرانی بازارهای جهانی نفت و اوراق بهادار
در نهایت، تخلیه تهران، چه واقعی و چه تهدیدی، نشانه فشاری بزرگ است؛ فشاری رو به فروپاشی اقتصادی که فراتر از یک پیام رسانه‌ای، ابزاری راهبردی در دست دستگاه دیپلماسی و نظامی امریکاست. فعالان اقتصادی احتیاط را در نظر داشته باشند.