دیبا حاجیها : یکی از عوامل تاثیرگذار در این نوسانات، فضای انتظاری حاکم بر بازار بود. با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال بسیاری از فعالان بازار در حال ارزیابی چشم‌انداز اقتصادی سال آینده هستند و همین مساله موجب شده که تصمیم‌گیری برای ورود یا خروج از بازار با تردید همراه باشد. از سوی دیگر، اخبار مربوط به سیاست‌های جدید اقتصادی و احتمال تغییر برخی رویه‌های مدیریتی، بر رفتار سهامداران تاثیر گذاشته و باعث شده که حجم معاملات در برخی نمادها افزایش و در برخی دیگر کاهش یابد.
نکته مهم دیگر، روند متفاوت گروه‌های مختلف بازار بود. در حالی که برخی صنایع به دلیل بهبود چشم‌انداز سودآوری با تقاضای بالایی همراه بودند، برخی دیگر تحت‌تاثیر فشار فروش و کاهش ارزش معاملات قرار گرفتند. این موضوع نشان می‌دهد که بازار هنوز به یک مسیر مشخص و پایدار نرسیده و همچنان در حال واکنش به اخبار و داده‌های اقتصادی جدید است. هفته گذشته، بازار اتفاقات بسیاری در درون خود داشت که لازم است به دقت بررسی شوند تا نقشه راهی برای تصمیم‌گیری‌های آتی باشند.
بازارهای موازی چه کردند؟
هفته گذشته نه فقط برای بورس بلکه برای تمامی بازارهای دارایی‌محور، هفته پرنوسانی بود. استیضاح وزیر اقتصاد، شایعه افزایش کارمزد، ناکامی زلنسکی در دستیابی به نقطه نظری مشترک با ترامپ همه و همه بازارهای دارایی‌محور را با ریزش و بحران مواجه کرد و هیچ‌کدام از آنها نتواستند در صدر قرار بگیرند. یکی از اتفاقات نادر در اقتصاد تورمی ایران این بود که ریال بهترین عملکرد را داشت و حداقل توانست حفظ ارزش کند اما بورس، دلار و طلا همگی رخت قرمز بر تن کردند. اگرچه به نظر نمی‌رسد ریزش دلار و طلا برای مدت زیادی ادامه‌دار باشد اما این افت فرصتی برای قرارگیری در پوزیشن خرید در بازارها فراهم کرد. بورس با بازدهی منفی 9/1درصد نسبت به دیگر دارایی‌ها کمترین زیان را برای سهامداران به ارمغان آورد. پس از آن، سکه با کاهش 74/1درصدی، طلای ۱۸عیار با 18/3درصد افت و دلار با ریزش 03/4درصدی در رده‌های بعدی قرار گرفتند. پنج روز پرحاشیه که در آن گروه بانک و خودرو پیشتاز بودند و وزیر اقتصاد برکنار شد، روزهای پرتنشی را برای سرمایه‌گذاران رقم زد. این ناآرامی‌ها در بازار سهام نیز دیده شد و باعث شد برخی نمادها و صنایع به قله‌های رشد برسند و برخی دیگر با افت‌های سنگین مواجه شوند.
صدرنشینان روزهای سرخ
در هفته گذشته، برخی از نمادها با وجود افت شاخص‌کل، بازدهی خوبی داشتند و در صدر لیست پربازده‌ترین سهم‌ها قرار گرفتند. وحافظ با 71/12درصد رشد بیشترین بازدهی را به خود اختصاص داد و به عنوان برترین سهم هفته شناخته شد. پس از آن، شتران با 42/12درصد رشد در جایگاه دوم قرار گرفت. عرضه اولیه آلومینا که به‌تازگی وارد بازار شده بود، توانست 18/12درصد بازدهی داشته باشد و جایگاه سوم را ازآن خود کند. همچنین ولملل با 37/11درصد و ولملت با 92/10درصد رشد از دیگر نمادهای برتر این هفته بودند. در خصوص صنایع، گروه بانک‌ها و موسسات اعتباری با 53/3درصد رشد در صدر قرار گرفت. صنعت خودروسازی نیز با 45/3درصد رشد در جایگاه دوم قرار داشت. صنعت خرده‌فروشی به‌استثنای وسایل نقلیه موتوری نیز توانست با 95/1درصد بازدهی، عملکرد قابل‌قبولی داشته باشد. در ادامه، بخش خدمات رفاهی متنوع با 18/1درصد رشد و فرآورده‌های نفتی با 91/0درصد رشد از دیگر گروه‌های مثبت این هفته بودند. این آمار نشان می‌دهد که در هفته گذشته، سرمایه‌گذاران بیشتر به گروه‌های بانکی، خودرویی و برخی صنایع خدماتی توجه داشته‌اند. همچنین، رشد چشمگیر برخی نمادهای خاص مانند عرضه اولیه آلومینا، بیانگر توجه بازار به سهم‌های تازه‌وارد و نمادهایی با پتانسیل رشد بالا بود.
جاماندگان زیان‌ده
در مقابل، برخی نمادها در لیست بازندگان هفته قرار گرفتند. نماد فنفت با 25/10درصد کاهش بیشترین افت را ثبت کرد. دزاگرس با 22/10درصد کاهش در جایگاه دوم قرار گرفت. شرنگی نیز با 97/9درصد افت از دیگر نمادهای کم‌بازده این هفته بود. نمادهای شپلی با افت 83/9درصدی و شکربن با 41/9درصد کاهش نیز عملکرد منفی داشتند. در میان صنایع، گروه بنادر و کشتیرانی و همچنین گروه تجهیزات صنعتی هر دو با 09/6درصد افت بیشترین کاهش را تجربه کردند. صنعت محصولات فلزی با 96/5درصد افت، عملکرد ضعیفی داشت و همچنین فعالیت‌های مرتبط با اوراق بهادار با 78/4درصد افت و تولید فلزات گرانبهای غیرآهنی با 49/4درصد کاهش از دیگر صنایع منفی این هفته بودند. این کاهش‌ها در نمادها و صنایع مختلف نشان‌دهنده فشار فروش بالا در بازار است که ممکن است به دلیل روندهای نزولی برخی فلزات در بازارهای جهانی باشد.
شنبه؛ روزی خسته‌کننده
بورس در شنبه هفته گذشته با شروع متعادل منفی آغاز شد اما با صف خرید دو خودروساز (خودرو و خساپا) و وبملت جو مثبت نسبی بر بازار حاکم شد و درصد نمادهای مثبت افزایش یافت. باوحود اینکه شاخص‌کل در محدوده مثبت روز خود را به پایان برد، شاخص هم وزن منفی باقی ماند و در نهایت ۶۶درصد نمادها در محدوده منفی بسته شدند. بازار همچنان در رکود به سر می‌برد و نمادهای کوچک و متوسط بازدهی خوبی نداشتند. همچنین هیجانی در بازار رویت نمی‌شد و ارزش معاملات به زحمت از هشت‌هزار‌میلیارد تومان عبور کرد. از طرفی، گروه پتروشیمی به دلیل رشد قیمت محصولات در بورس کالا با تاثیر مثبت روبه‌رو شد. در این روز بحث نرخ بهره مجدد داغ شد چراکه نرخ سود بدون ریسک ۳۵درصدی نقدشوندگی سهام و دارایی‌ها را تحت‌تاثیر قرار داده که البته این معضل، آفت امروز و دیروز بازار سرمایه نیست. در سوی دیگر بازار، صندوق‌های طلا به دلیل افت قیمت انس طلا و دلار در ابتدای روز گشایشی منفی داشتند که تا انتهای روز نیز همراه آنها ماند. با این حال، هنوز برخی صندوق‌ها مانند عیار حباب بالایی داشتند که البته در روزهای آتی این حباب یا کامل از بین رفت و یا به‌طرز قابل‌توجهی کاهش یافت و همان‌طور که انتظار می‌رفت با عقب‌نشینی دلار، حباب برخی صندوق‌های طلا مثل کهربا حتی به محدوده منفی نیز رسید. یک نکته جالب در معاملات روز شنبه حجم معاملات سنگین در وبملت بود. این نماد که معمولا برای نوسان‌گیری انتخاب نمی‌شود وقتی با حجم بالا معامله می‌شود یک پیام مهم مبنی بر امیدواری سهامداران نسبت به آینده خود و بازار را مخابره می‌کند. این موضوع از اعتماد نسبی سرمایه‌گذاران به بازار در این شرایط پرتنش خبر می‌دهد.
یکشنبه؛ همتی می‌ماند؟
بازار سهام یکشنبه هفته گذشته در شرایطی متعادل و با متناسبی مناسب بین نمادهای مثبت و منفی بسته شد و۵۰درصد از نمادها مثبت و ۵۰درصد منفی به کار خود پایان دادند. گروه‌های پرتراکنش بانکی، خودرویی و پالایشی کماکان در کانون توجه سرمایه‌گذاران قرار داشتند، در حالی که رشد قیمت صندوق‌های اهرمی بدون تغییر چشمگیر در NAV باعث شد حباب منفی این صندوق‌ها از بین برود. با وجود گارد صعودی بازار، ارزش معاملات تنها هشت‌هزار میلیارد تومان بود که نشان‌دهنده عدم تایید قوی برای حرکت صعودی است که نشان می‌دهد بازار همچنان به نمادهای با نقدشوندگی بالا توجه دارد و این امر مانع از بروز حرکت مثبت قوی شده است.
در خصوص مساله استیضاح وزیر اقتصاد، اخبار جلسه رسیدگی به طرح استیضاح همتی در کانال‌های بورسی منتشر شد و این خبر برای سهامداران به عنوان عاملی مثبت تلقی شد. با افزایش احتمال ادامه کار همتی در وزارت اقتصاد، خریداران بیشتری وارد بازار شدند و در صورتی که همتی رای اعتماد از مجلس می‌گرفت، بورس می‌توانست چند روزی در مسیر رشد قرار بگیرد. این رشد احتمالی می‌توانست به تمامی نمادهای بازار سرایت کند و نارضایتی از شاخص‌سازی را کاهش دهد اما همتی در حدود ساعت 5/2 بعدازظهر پس از پایان کار بورس، با وزارت اقتصاد خداحافظی کرد و همین موضوع، ریزش بازار در روزهای بعد را به امری گریزناپذیر بدل کرد.
در بخش دیگر، دلار کمی کاهش قیمت را تجربه کرد و صندوق‌های طلا که در روزهای اخیر افت قابل‌توجهی داشتند، همچنان در وضعیت متزلزل و بی‌ثبات قرار گرفتند. با وجود ورود پول حقیقی به این صندوق‌ها، سرانه خرید آنها پایین بود و همان‌طور که در روزهای آتی مشاهد شد، کاهش بیشتر قیمت دلار، صندوق‌های طلا مجددا با ریزش‌های سنگین روبه‌رو شدند. به‌طور کلی، بازار سهام همچنان در وضعیت عدم اطمینان و شک و تردید نسبت به روند رشد قرار داشت که این بدبینی تا آخر هفته نیز در تالار شیشه‌ای باقی ماند.
دوشنبه؛ وداعی خونین
در دوشنبه هفته گذشته، نمادهای بزرگ و پرتراکنش، به‌ویژه شاخص‌سازها، رشد خوبی داشتند، در حالی که نمادهای کمتر شناخته شده با معاملاتی ضعیف مواجه بودند. خریداران به‌خوبی درک کرده بودند که در صورت وقوع هرگونه افت بازار، این نمادهای بزرگ بهتر حمایت خواهند شد. در روز شوک منفی ناشی از استیضاح وزیر اقتصاد، این نمادها مجددا حمایت شدند و در همین حال، 88درصد از نمادها با صف فروش مواجه شدند و ارزش معاملات به حدود 6500میلیارد تومان رسید.
این رفتار نشان‌دهنده منطقی بودن خرید نمادهای پرتراکنش و شاخص‌ساز است زیرا این نمادها نقدشوندگی بهتری دارند و در شرایط عدم اطمینان، خرید دارایی‌های نقدشونده ضروری است اما سوال اینجاست که آیا ساختار حمایتی بازار باید تغییر کند؟ زمانی که شاخص هم‌وزن عملکرد ضعیفی دارد، حمایت از نمادهای پرتراکنش و شاخص‌ساز باعث نارضایتی سهامداران می‌شود و شاید بهتر باشد رویکرد حمایتی به شکل عادلانه‌تری انجام شود.
در بخش صندوق‌های طلا، با کاهش نسبی قیمت دلار در بازار آزاد، این صندوق‌ها مجددا به وضعیت منفی افت کردند و حباب اسمی همه آنها از بین رفت. اگر قیمت دلار در بازار آزاد به افت خود ادامه دهد، حباب سکه نیز کاهش پیدا خواهد کرد. در مجموع، باوجود تقاضای خرید حقیقی، صندوق‌های طلا همچنان درگیر رکود و اصلاح هستند و احتمالا خریداران باید انتظار داشته باشند که این صندوق‌ها در وضعیت درجا زدن قرار گیرند.
سه‌شنبه؛ شر شایعه
در روز سه‌شنبه هفته گذشته، بازار سهام ابتدا با تقاضای خرید شروع شد و نمادهای پرتراکنش مانند وبملت، شتران و صندوق‌های اهرمی محور رشد بازار قرار گرفتند اما در ادامه فشار عرضه‌ها افزایش یافت و شایعه تغییر در کارمزدهای صندوق‌ها باعث تشدید فشار فروش شد. این نوسانات باعث شد ارزش معاملات به بیش از ۱۱هزار‌میلیارد تومان برسد اما در نهایت بازار با رنگ قرمز بسته شد و ۷۶درصد از نمادها در محدوده منفی قرار گرفتند.
شایعه تغییر کارمزدها ناشی از یک اشتباه در محاسبات یکی از کارگزاری‌ها بود. کارمزد خریدوفروش واحدهای صندوق‌ها معمولا از خود سهام کمتر است و این موضوع باعث جذب معامله‌گران روزانه به صندوق‌ها شده است اما با توجه به شایعه افزایش کارمزد که بیشتر به اشتباه نرم‌افزاری مربوط می‌شد، فشار فروش زیادی به صندوق‌های اهرمی و سایر صندوق‌ها وارد شد. به‌طور رسمی هیچ تغییری در کارمزدها اعمال نشده است. این شایعه منجر به ایجاد اضطراب در میان سرمایه‌گذاران و افزایش فشار بر نمادهای صندوق‌ها شد.
در بخش صندوق‌های اهرمی، باوجود اینکه NAV صندوق‌ها رشد چندانی نداشت، قیمت‌های آنها افزایش یافت و حباب منفی به حباب مثبت تبدیل شد. پس از شایعه استیضاح وزیر اقتصاد، بسیاری از خریداران قبلی تبدیل به فروشنده شدند و با هیجان از این صندوق‌ها خارج شدند. این روند ادامه داشت و در نهایت حجم معاملات صندوق‌های اهرمی بالا رفت اما با شایعه تغییر کارمزد، دوباره این صندوق‌ها به صف فروش تبدیل شدند. معامله‌گران روزانه با این اقدامات، رفتاری غیراصولی نشان می‌دهند و این سبک معاملات می‌تواند در درازمدت به ضرر بازار و سرمایه‌گذاران منجر شود.
به‌طور کلی، این وضعیت نشان می‌دهد که در صورت ادامه ابهامات در بازار و نبود رونق، این نوع معاملات می‌تواند تاثیرات منفی زیادی بر بازار سهام داشته باشد و در نهایت اعتماد سرمایه‌گذاران را کاهش دهد. این شرایط، فشار را بر بازار بیشتر کرده و احتمال وقوع اصلاحات عمیق‌تر را افزایش می‌دهد.
چهارشنبه؛ پایان با طعم امید
در روز چهارشنبه هفته گذشته، معاملات بورس نسبت به روزهای قبل بهبود یافت و نمادهای پرتراکنش مانند خودرو، وبملت و وپارس با تقاضای قوی همراه شدند و در نهایت با صف خرید بسته شدند. سقف‌شکنی این نمادها می‌تواند امیدواری‌هایی برای رشد در کلیت بازار، مخصوصا برای نمادهای کوچک و متوسط که همچنان پایین‌تر از قیمت‌های آبان معامله می‌شوند، ایجاد کند. اشباع فروش این نمادها ممکن است در هفته آینده زمینه‌ساز رشد بازار شود. در بازار ارز، نرخ دلار در بازار آزاد به کمتر از ۹۰هزار تومان رسید و در حال حاضر، احتمال افت آن تا ۸۵هزار تومان نیز مطرح شده است اما نکته مهم‌تر از نرخ، درجا زدن بازار دلار و طلاست که می‌تواند منجر به کاهش حباب‌ها در بازار طلا شود. در بلندمدت، طلا همچنان گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود اما در حال حاضر در فاز اصلاح و درجا زدن قرار دارد. در همین حال، بحث فروش بلوک مدیریتی وپارس توسط ایران‌خودرو بار دیگر مطرح شده و به نظر می‌رسد که این بار احتمال انجام این معامله جدی‌تر از قبل باشد. این شایعه باعث شد ایران‌خودرو به نزدیکی قیمت ۴۰۰ تومان برسد که در صورت تثبیت می‌تواند زمینه‌ساز رشد بیشتر شود. از سوی دیگر، بازگشایی نمادهای پتروشیمی در بهمن‌ماه موجب شد که جریان نقدینگی به سمت این سهام هدایت شود و سایر نمادهای دلاری تحت فشار فروش قرار بگیرند اما در دو هفته اول اسفند، سهام غیردلاری و پرتراکنش عملکرد بهتری داشتند و افت‌های اخیر را جبران کردند.
یک هفته التهاب
در مجموع، هفته‌ای پر از نوسان و اتفاقات مهم برای بازار سرمایه به پایان رسید. استیضاح وزیر اقتصاد، نوسانات بازار ارز، کاهش قیمت طلا و شایعات تاثیرگذار بر تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران، همه و همه باعث شدند که سهامداران هفته‌ای پر از هیجان و اضطراب را تجربه کنند. در حالی که برخی صنایع مانند بانک‌ها و خودروسازان توانستند بازدهی مثبتی ثبت کنند، دیگر گروه‌ها همچون صنایع فلزی، کشتیرانی و محصولات پتروشیمی با افت قیمت مواجه شدند. این تحولات نشان می‌دهد که بازار همچنان در وضعیت شکننده‌ای قرار دارد و هرگونه خبر یا شایعه می‌تواند روند معاملات را دستخوش تغییرات اساسی کند.
اما در میان این نوسانات، نکاتی کلیدی برای سرمایه‌گذاران قابل‌توجه است. نخست آنکه نوسانات کوتاه‌مدت و هیجانات بازار نباید مبنای تصمیم‌گیری قرار گیرند و رفتار معامله‌گران باید برپایه پارامترهای بنیادی شکل بگیرد. دوم، بازار همچنان تحت‌تاثیر سیاست‌های کلان اقتصادی و تصمیمات دولتی قرار دارد و سرمایه‌گذاران باید در کنار تحلیل‌های مالی، به متغیرهای کلان نیز توجه داشته باشند. سوم، نقدشوندگی بالا همچنان یکی از مهم‌ترین فاکتورها برای حفظ سرمایه است چراکه در روزهای بحرانی، سهم‌هایی که نقدشوندگی بالاتری دارند، بهتر مورد حمایت قرار می‌گیرند.
اکنون که این هفته پرتلاطم به پایان رسیده، نگاه‌ها به هفته پیش‌رو دوخته شده است. آیا بازار می‌تواند مسیر صعودی خود را بازیابد و سرمایه‌گذاران را به روزهای بهتری امیدوار کند، یا همچنان تحت فشار عوامل بیرونی و جو روانی حاکم بر معاملات، روندی اصلاحی خواهد داشت؟ آیا گروه‌های پیشتاز مانند بانک‌ها و خودروسازان به حرکت صعودی خود ادامه خواهند داد یا صنایع دیگری جای آنها را خواهند گرفت؟ این سؤالات در کنار تحلیل روندهای جهانی و داخلی، مسیر بازار را در هفته‌های آینده مشخص خواهد کرد.
در نهایت، سرمایه‌گذاران باید با نگاهی آگاهانه، ریسک‌های موجود را ارزیابی کرده و استراتژی معاملاتی خود را براساس شرایط واقعی بازار تنظیم کنند. آنچه مسلم است این است که بازار سرمایه همواره چرخه‌های نزولی و صعودی را تجربه می‌کند و کسانی که بتوانند از این فرصت‌ها به‌درستی استفاده کنند، در بلندمدت بازدهی مناسبی کسب خواهند کرد. پس شاید بهتر باشد به‌جای تصمیم‌گیری‌های هیجانی، با تحلیل و استراتژی دقیق به استقبال روزهای آینده رفت.