نخستین اتفاق مهم بازار با رشد تدریجی و محسوس دلار از ابتدای هفته رقم خورده و پیشروی اسکناس آمریکایی در کانال قیمتی ۲۴ هزار تومانی را ممکن کرده است. به طور کلی رفت و برگشت اسکناس آمریکایی پای ثابت معاملات ارزی سه روز گذشته بوده و بازده ۲۶/۱ درصدی را نصیب دلار کرده است. پیگیری روند معاملات بازار سرمایه از ابتدای هفته نیز حرکت همجهت بورس با رشد قیمت دلار را تایید می‌کند. با این حال به نظر نمی‌رسد سبزپوشی بورس طی این چند روز کنش مستقیم بازار سرمایه به رشد قیمت دلار باشد و شاید باید به تحولات سیاسی وزنه سنگین‌تری در صعودی شدن شاخص بورس بدهیم. از برآیند جریانات قیمتی این دو بازار به این نتیجه می‌رسیم که معامله‌گران به نتیجه مذاکرات چشم دوخته‌اند و نقش توافق و یا عدم توافق را در صعودی و یا نزولی شدن شاخص قیمت‌ها حتمی می‌دانند.
از زمان از سرگیری مذاکرات ایران و آمریکا نگاه معامله‌گران همه بازارها به نتیجه نشست‌های دیپلماتیک در وین معطوف شده است. با این حال حساسیت بازار ارز به تحولات سیاسی بیشتر از سایر بازارها بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد در دوره‌هایی که اخبار مثبتی از وین به گوش رسیده و مذاکره‌کنندگان روند چانه‌زنی‌ها را مثبت ارزیابی کرده‌اند بازار ارز هم از این اخبار مثبت تاثیر و روند کاهشی به خود گرفته است. هرچند در بیشتر موارد قیمت دلار کاهش اندکی را تجربه کرده و در محدوده‌های قیمتی مشخصی نوسان کرده است اما افت چند هزار تومانی نرخ دلار و ورود آن به کانال ۲۰ هزار تومانی در ماه دوم سال نشان داد که بازار ارز پتانسیل بالایی برای کاهش قیمت در واکنش به تحولات سیاسی دارد. از آنجا که اخباری در خصوص نهایی شدن روند مذاکرات در آن برهه زمانی به گوش نرسید دلار به رشد تدریجی قیمت خود ادامه داد و رفت و برگشت‌های خود را در محدوده قیمتی ۲۳ هزار و ۷۰۰ تومان تا ۲۴ هزار و ۱۰۰ تومان ادامه داد. در غالب موارد نیز دلار زیر ۲۳ هزار تومان قرار داشت و تلاش‌ها برای افزایش قیمت اسکناس آمریکایی به جایی نرسید. در هر صورت و در همه زمان‌ها این روند مذاکرات بوده که تعیین‌کننده روند معاملات بازار ارز بوده است. طی هفته‌های اخیر نیز عموما بازار ارز روند ثابتی داشته و تغییر محسوسی در قیمت دلار دیده نشده است، ضمن آنکه مقامات داخلی و خارجی نیز خبرهای مثبتی از وین منتشر کردند که از حرکت رو به جلوی قیمت دلار جلوگیری کرد.
اما از ابتدای هفته جاری اتفاقات جدیدی در بازار ارز در جریان است. دلار در معاملات بازار آزاد به پیشروی خود ادامه داده و در حال کشف کانال‌های جدید قیمتی است. هرچند دلار طی هفته‌های اخیر بارها بین دو کانال قیمتی ۲۳ و ۲۴ هزار تومانی در حال عبور و مرور بود اما از اواخر هفته چهارم خرداد دلار اولین گام افزایشی خود را برداشته بود به طوری که در روز ۲۶ خرداد به قیمت ۲۴ هزار و ۴۴۰ تومانی رسیده بود. با این حال روند کاهشی قیمت دلار تا سوم تیر ادامه یافت و حتی به کانال ۲۳ هزار تومانی هم برگشت. اما از ابتدای این هفته دلار بار دیگر روند افزایشی به خود گرفته و به تدریج گام‌های رو به جلویی برداشته است. بررسی روند معاملات بازار نشان می‌دهد که دلار در معاملات اولین روز هفته ۲۴ هزار و ۵۵۰ تومان بود. هرچند پایان معاملات روز یک شنبه دلار به ۲۴ هزار و ۴۰۰ تومان رسید اما دیروز نرخ بازگشایی بازار ۲۸۰ تومان بیشتر از نرخ پایانی روز یک شنبه و معادل ۲۴ هزار و ۶۸۰ تومان بود. ادامه معاملات بازار نیز با تداوم رشد قیمت دلار رقم خورد و در نهایت دلار با قیمت ۲۴ هزار و ۸۶۰ تومانی به کار خود پایان داد. به این ترتیب دلار طی دیروز بازده ۸/۱ درصدی نسبت به معاملات پایانی روز یکشنبه داشته است. اگر نگاهی به روند معاملات بازار سرمایه هم داشته باشیم به وضوح می‌بینیم که بیشتر نمادهای بازار طی این چند روز مثبت بوده‌اند. برخی معتقدند که بازار ارز به بورس خط می‌دهد و جهت‌گیری این بازار را تعیین می‌کند. هرچند بازارهای اقتصادی در غالب موارد به صورت همزمان روند نزول و صعود داشته‌اند اما به نظر می‌رسد در دوره کنونی این تحولات سیاسی است که بر روند معاملات هردوی این بازارها تاثیر می‌گذارد. برای مثال دلار طی هفته‌های گذشته بارها نوسان داشته و بین کانال قیمتی ۲۳ و ۲۴ هزار تومانی در گردش بوده است و در دوره‌های صعود قیمت اسکناس آمریکایی بورس لزوما روند مثبتی نداشته است. بنابراین رشد همزمان بورس و دلار از ابتدای هفته جاری نشان می‌دهد که بازارها در حال واکنش نشان دادن به اخبار سیاست خارجی هستند. طی این چند روز مقامات آمریکایی از طولانی شدن روند معاملات خبر داده‌اند. این اخبار از سوی مقامات داخلی هم منتشر شده به طوری که این حس را به معامله‌گران القا کرده که دو کشور به زودی بر سر معاهده برجام به توافق نمی‌رسند. از همین روست که دلار از ابتدای هفته روند افزایش قیمت خود را شروع کرده و در حال کشف کانال قیمتی ۲۵ هزار تومانی است. این عدم اطمینان در میان معامله‌گران بازار سرمایه هم شیوع پیدا کرده به طوری که بازار چشم انتظار گشایش‌هایی از جنس توافق و یا عدم توافق است. در هر صورت آینده بازارهای اقتصادی ایران به سیاست خارجی و مذاکرات دوجانبه با آمریکا گره خورده و هرگونه کنشی از سوی مذاکره‌کنندگان می‌تواند قیمت‌گذاری در این بازارها را دستخوش تغییرات اساسی کند.
رشد مشروط دلار
پیام الیاس‌کردی*- نوسانات قیمتی از سال گذشته مهمان همیشگی بازار ارز بوده و دلار به دفعات متعدد و تحت شرایط مختلف سیاسی و اقتصادی تغییر کانال داده است. بررسی دقیق تغییرات این بازار به ما می‌گوید که عبور و مرورهای مکرر دلار بین کانال‌های مختلف قیمتی از اواخر آبان سال گذشته تا به امروز منجر به کشف یک کانال قیمتی شده که از ۲۰ هزار و ۳۰۰ تومان تا ۲۶ هزار و ۱۰۰ تومان متغیر بوده است. این بازه قیمتی می‌تواند تداعی‌کننده این واقعیت باشد که خریداران و فروشندگان با توجه به شرایط سیاسی و اقتصادی پیش‌رو و همچنین ریسک‌هایی که در آستانه انتخابات ریاست جمهوری به دلیل نوع نگاه دولت‌ها به مسائل سیاست خارجی شکل گرفته بود معاملات خود را در این بازه قیمتی رقم می‌زدند.
پایین‌ترین قیمتی که دلار طی هفت ماه گذشته به خود دیده معادل ۲۰ هزار و ۳۰۰ تومان بوده که در ۲۹ دی ماه سال گذشته به ثبت رسیده است. معاملات بازار بعد از این تاریخ اما حاکی از رشد مجدد قیمت دلار بوده که این روند صعودی تا نخستین ماه از سال جاری به طول انجامید و منجر به کشف کانال قیمتی ۲۵ هزار تومان شد. دلار اما نتوانست مقاومت خود را در این کانال قیمتی حفظ کند و تا سطح ۲۰ هزار و ۶۰۰ تومان کاهش قیمت داشت. دوره حضور دلار در کانال قیمتی ۲۰ هزار تومانی اما محدود بود و پس از آن شاهد بازگشت دوباره بازار بودیم. دلار این روزها بار دیگر در حال پیشروی است و آخرین قیمت کشف شده بازار برای دلار در حوالی کانال ۲۵ هزار تومان قرار دارد.
به نظر می‌رسد کانال قیمتی ۲۴ هزار تومان و نزدیک به ۲۵ هزار تومان می‌تواند جهت‌گیری بازار را تغییر دهد. با توجه به اتفاقاتی که قرار است در آینده و در خصوص مذاکرات ایران و آمریکا رقم بخورد احتمال اینکه دلار بتواند از قیمت ۲۶ هزار تومان تجاوز کند ضعیف است و شاید قیمت ۲۶ هزار و ۲۰۰ تومانی بالاترین قیمتی باشد که دلار بتواند در این روزها به خود ببیند. اما چنانچه برخلاف تصورات رایج دلار بتواند از این محدوده قیمتی نیز عبور کند باید رشد پرقدرت نرخ ارز و احتمال کشف کانال‌های جدید قیمتی پس از آن را نیز بپذیریم.
با همه اینها به نظر می‌رسد ترجیح و میل دولت جدیدی که بر سر کار می‌آید این باشد که نرخ ارز را به پایین‌تر از نرخ کنونی آن برساند، با این حال اینکه دولت جدید تا چه اندازه قادر به کاهش قیمت دلار باشد و یا اینکه این اقدام به نفع اقتصاد ایران خواهد بود یا خیر مساله‌ای است که نیازمند بررسی‌های بیشتر است. پیش‌بینی‌ها به طور کلی در حال حاضر حول کاهش قیمت ارز و حرکت دلار به سمت کانال ۲۰ هزار تومان می‌چرخد. در هر صورت به هر میزان که توافقات ایران و آمریکا گسترده‌تر باشد و ایران بتواند تعاملات بیشتری با غرب داشته باشد احتمال ریزش دلار به زیر ۲۰ هزار تومان برای دوره کوتاهی نیز دور از انتظار نخواهد بود؛ با این حال مقاومت بالای دلار در کانال ۲۰ هزار تومان و تجربه صعود دوباره دلار بعد از دو بار برخورد به این کانال قیمتی به ما می‌گوید که احتمال حضور طولانی مدت دلار در این سطوح قیمتی اندک باشد.